Í morgun, þriðjudaginn 16. maí, var Shamil Khakimov, 72 ára, vottur Jehóva látinn laus úr fangelsi í Tadsjikistan eftir að hafa afplánað allan fjögurra ára dóm sinn. Hann hafði verið fangelsaður fyrir að vera ákærður fyrir að „hvetja til trúarhaturs“. Í raun og veru, að deila trú sinni með öðrum.
Frelsun hans kemur í kjölfar opinberrar heimsóknar sérstaks skýrslugjafa Sameinuðu þjóðanna um trú- og trúfrelsi, Nazila Ghanea, til Tadsjikistan í síðasta mánuði.
Ofsóknirnar og dæmingin yfir Shamil Khakimov í fangelsi
Shamil Khakimov er ekkjumaður og lífeyrisþegi. Hann fæddist í litla þorpinu Koktush, í Rudaki-héraði í Tadsjikistan. Árið 1976 giftist hann og flutti til höfuðborgarinnar Dushanbe, þar sem hann starfaði í 38 ár hjá OJSC Tajiktelecom sem kapallínaverkfræðingur. Khakimov átti tvö börn, son og dóttur. Árið 1989, þegar sonur hans var 12 ára og dóttir hans 7 ára, lést eiginkona hans úr krabbameini. Hann sá um börnin sín og giftist aldrei aftur. Hann varð vottur Jehóva árið 1994.
Þann 4. júní 2009 áttu sextán vottar Jehóva friðsamlega samkomu í einkaíbúð í Khujand til að lesa og ræða Biblíuna. Ellefu embættismenn, þar á meðal yfirmenn ríkisnefndar um þjóðaröryggi, þvinguðu sig inn í íbúðina, leituðu í henni ásamt þátttakendum samkomunnar, lögðu hald á biblíur þeirra og önnur trúarleg rit. Nokkrir vottar Jehóva voru í kjölfarið færðir til höfuðstöðva ríkisnefndar um þjóðaröryggi þar sem þeir voru yfirheyrðir í sex klukkustundir. Á ótilgreindum degi var höfðað sakamál gegn þeim.
Málinu var vísað frá í október 2009 eftir árlegan fund ÖSE um framkvæmd mannlegrar víddar í Varsjá þar sem fangelsun hans var gerð opinber. Saksóknari tók hins vegar sakamálið aftur upp síðar vegna annarra ákæru.
Í september 2019 dæmdi borgardómur Khujand Khakimov í sjö og hálfs árs fangelsi. Dómstóllinn setti einnig þriggja ára bann við trúarathöfnum hans eftir að afplánun hans var lokið. Hann tapaði áfrýjun 9. október 2019.
Í mars 2021 var upphaflegur 7.5 ára dómur Khakimovs styttur um tvö ár, þrjá mánuði og tíu daga. Honum var tilkynnt með bréfi að kjörtímabili hans væri breytt vegna sakaruppgjafarlaga í Tadsjikistan.
Í september 2021 var refsing hans lækkuð enn eitt ár.
Í september 2021, meðan hann var í fangelsi, lést sonur hans úr hjartaáfalli. Hann fékk ekki að vera við útför sína.
Í október 2021 var greint frá því að heilsu Khakimovs hefði hrakað mjög.
Heilbrigðisástand
Frá árinu 2007 hafði hann þjáðst af alvarlegum blóðrásarvandamálum í neðri útlimum sem krafðist skurðaðgerðar. Ástand hans versnaði árið 2017 og þurfti frekari skurðaðgerð sem var framkvæmd það ár. Vegna lélegrar blóðrásar gróu skurðsár hans ekki. Hann var með opið fótsár þegar hann var handtekinn 26. febrúar 2019 og í kjölfarið settur í gæsluvarðhald. Þrátt fyrir heilsufar hans var gæsluvarðhaldsúrskurðurinn framlengdur þrisvar sinnum og stóð hann í 3 mánuði og alls 6 daga.
Í varðhaldi þjáðist Khakimov einnig af hjartasjúkdómum, æðakölkun í fótleggjum, æðahnúta og gangrennu á fyrstu stigum í vinstri fæti. Hann missti líka sjón á hægra auga og sá varla út úr vinstra auga vegna versnandi gláku. Þann 31. október 2022 fékk hann vottorð sem staðfesti að hann væri nú greindur með hóp tvö fötlun.
Alþjóðleg hróp
Alþjóðasamfélagið var mjög virkt í máli Khakimovs:
EXCFF (United States Commission on International Religious Freedom) birti fjölmargar fréttatilkynningar (td. tengjast) og ættleiddi hann sem ForRB fórnarlamb (tengjast), sjá einnig Twitter (tengjast)
IRFBA (Alþjóðlegt trúfrelsi eða trúarbandalag) Formaður (Fiona Bruce) skrifaði Rahmon forseta Tadsjikistan (sjá Twitter) tengjast)
Sérstakur skýrslumaður Sameinuðu þjóðanna um trú- og trúfrelsi, Nazila Ghanea bað hann líka (sjá tengjast) og forveri hennar Ahmed Shaheed líka (sjá tengjast)
Rashad Hussain sendiherra Bandaríkjanna, sjá tengjast
Bandaríski öldungadeildarþingmaðurinn Marco Rubio, sjá tengjast
Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna (CCPR): Þann 19. mars 2021, óskaði það eftir því að Tadsjikistan „sjái án tafar að [Hr. Khakimov] fær fullnægjandi læknismeðferð á sérhæfðri sjúkrastofnun í samræmi við kröfur hans um heilbrigðisþjónustu og að valkostur við fangelsisvist sé tryggður [Hr. Khakimov], meðan mál hans er til meðferðar fyrir [CCPR].“ Þessi beiðni var ítrekuð 18. júní og 13. september 2021 án niðurstöðu
Þann 8. nóvember 2022 lagði Khakimov fram formlegt mál biðja fyrir lausn hans til forseta Tadsjikistan. Sama beiðni var lögð fram hjá ríkissaksóknara, dómsmálaráðuneytinu, utanríkisráðuneytinu og umboðsmanni.
Þann 10. nóvember kærði eftirlitsstofnunina Hæstiréttur, þar sem farið er fram á að mál hans verði endurupptekið og snúið við, á grundvelli dóms frá 2022 Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna (CCPR) sem lýsti því yfir að bann Tadsjikistans við vottum Jehóva væri ólöglegt og tilhæfulaust.
Þann 11. nóvember, a einkakvörtun/áfrýjun var höfðað gegn dómsúrskurði sem neitaði að sleppa Shamil á grundvelli slæmrar heilsu hans.
Skráning og bann votta Jehóva
Vottar Jehóva hafa verið starfandi í Tadsjikistan í meira en 50 ár. Árið 1994 var samtök þeirra (RAJW) veitt skráning af þáverandi trúarbragðanefnd ríkisins samkvæmt lögum „um trúarbrögð og trúfélög“ frá 8. desember 1990 („1990 trúarbragðalögin“). Þann 15. janúar 1997 var RAJW endurskráð með innlenda stöðu samkvæmt breytingum á 1990 trúarbragðalögum. Þann 11. september 2002 stöðvaði trúarbragðanefndin starfsemi RAJW í þrjá mánuði fyrir húsakynni og áróður á opinberum stöðum.
Þann 11. október 2007 bannaði menntamálaráðuneytið RAJW, ógilti skipulagsskrá þess og úrskurðaði að skráning RAJW frá 15. janúar 1997 væri ólögmæt. Hún komst að þeirri niðurstöðu að RAJW hafi ítrekað brotið gegn landslöggjöfinni, þar á meðal stjórnarskránni Tadsjikistan og trúarbragðalögunum frá 1990, með því að dreifa trúarritum á opinberum stöðum og hús úr húsi.
