Stjórnlaganefnd Evrópuþingsins (AFCO) hafnaði á miðvikudag tillögum um siðferðiseftirlitsstofnun ESB, sem markaði mikið bakslag fyrir umbætur sem miða að því að endurvekja traust almennings eftir áralanga spillingarmál. Drög að áætluninni, sem mið-hægri flokkurinn Evrópski þjóðarflokkurinn (EPP) og öfgahægri fylkingar voru andvígir, afhjúpuðu vaxandi pólitíska ágreining um ábyrgðaraðgerðir.
Frumkvæðið á rætur að rekja til millistofnanasamnings sem undirritaður var vorið 2024 af átta stofnunum ESB, þar á meðal framkvæmdastjórn Evrópusambandsins, ráðinu og þinginu, um að koma á fót „millistofnananefnd um siðareglur“ í kjölfar „Katargate“-hneykslismálsins árið 2022, þar sem löggjafarvaldið var tengt við ásakanir um mútugreiðslur sem tengdust embættismönnum frá Katar og Marokkó. Í fyrirhugaðri nefnd hefðu verið fulltrúar stofnana og fimm óháðir sérfræðingar sem fengu það verkefni að setja siðareglur og eftirlitsferli.
Höfnun AFCO-nefndarinnar kom eftir að 17-13 atkvæði, þar sem Evrópska lýðveldisflokkurinn (EPP) hefur tekið höndum saman við hægrisinnaða hópa eins og Patriots for Europe og Europe of Sovereign Nations. Framfarasinnaðir hópar – þar á meðal Sósíalistar, Renew Europe, Græningjar/EFA og Vinstriflokkurinn – studdu tillöguna og héldu því fram að hún væri nauðsynleg til að taka á kerfisbundnum ábyrgðarbresti. Niðurstaðan endurspeglar endurtekið bandalag sem kallað er „Venesúela-meirihlutinn“, bandalag sem hefur verið gagnrýnt fyrir að hindra umbætur frá því að nýtt kjörtímabil þingsins hófst.
Gagnrýnendur sökuðu EPP um „afturför“ um skuldbindingar og benti á að forseti þingsins, Roberta Metsola (EPP), meðundirritari samkomulagsins frá 2024, standi frammi fyrir þrýstingi til að miðla málum í kreppunni. Loránt Vincze, talsmaður EPP, varði höfnunina og kallaði siðanefndina „utanréttarlegt“ kerfi sem myndi „fordæma stjórnmálamenn opinberlega“ og brjóta gegn forsendu sakleysis. Framsæknir þingmenn héldu því hins vegar fram að þessi aðgerð grafi undan viðleitni til að endurheimta trúverðugleika, þar sem sósíalíski þingmaðurinn Juan Fernando López Aguilar fordæmdi hana sem „ósættanlegt svik gegn trausti almennings“.
Þrátt fyrir atkvæðagreiðsluna halda heimildir á þinginu því fram að þingið sé enn bundið af millistofnanasamningnum frá 2024. Græningjar/EFTA-hópurinn hyggst leita lögfræðiráðgjafar og kanna aðrar leiðir til að innleiða rammann án þess að endurskoða innri reglur. Umbótabaráttumenn hafa kallað eftir tafarlausum viðræðum við Metsola og lagt áherslu á að í húfi séu meira en bara málsmeðferðarumræður.
Misheppnaða atkvæðagreiðslan undirstrikar víðtækari spennu innan þingsins, þar sem yfirburðir Evrópska fulltrúaflokksins flækja samstöðu milli flokka um gagnsæisumbætur. Þar sem Græni samkomulagið í Evrópu og önnur forgangsverkefni keppast um athygli löggjafarvaldsins er framtíð siðfræðinefndarinnar enn óljós og skilur eftir óleystar spurningar um getu ESB til að takast á við kerfisbundna ábyrgðarbresti.
