Auctore prof. AP Lopukhin
Actus Apostolorum, c 12. 1 – 18. Herodes Ecclesiam persequitur: necem Iacobi, carcerem Petri et miraculorum eius remissionem. 19 – 23. Herodis in Caesarea mors. 24 – 25. Reuersus Barnabae et Sauli Antiochiam.
Act. In illo tempore misit Herodes rex manum suam super quosdam de ecclesia, ut faceret eis malum;
In illo tempore, scilicet Barnabas et Saulus, fecerunt mandatum Antiochensium (Act. XI, 11, 25).
« Herodes rex ». Hic est Herodes Agrippa, Ego, filius Aristobuli et Veronicae, nepos Herodis (Magni dicti), qui quaerens Dominum occidere post nativitatem ejus, et pro illo occidit infantes Bethleem, Matth. ii 2, 1; Herodes Antipas Galilaeae, interfector Johannis Baptistae (Matth. 13 ss.). Talis fuit haec homicidarum familia, quae manibus suis pretiosissimo Christianorum sanguine cruentavit.
Herodes rex natus est circiter X ante Christum et Romae crevit. Post Caligulae Imperatoris accessionem in regnum accepit tetrarchiam Philippi patrui sui defuncti, Matth. Mox tetrarchia reliquorum patrui Herodis Antipas in potestatem suam redegit. Denique Claudius imperator, Caligulae successor, Iudaeam cum Samaria ditioni suae adjecit, ut ipse, ut avus, universam Palaestinae rexit (Josephus, Antiquitates Judaicae, XVIII, 10, 2; XIX, 22, 3; VI. II, 1, 3; Obiit 1 sl. RAD, non amplius quam quatuor annis regnans, post quem Judaea rursus Romana facta est provincia.
Elevavit manus suas ad faciendum malum, vel carcere, vel corporali poena, vel aliis crudelibus remediis, etiam homicidiis, cuius exemplum infra habetur.
Act. et occidit Iacob fratrem iohannis gladio.
Jacobus, frater Johannis (Theologi) Zebedaeus secundus Martyr Christianus factus est, in quo prorsus impletum est Domini praedictum (Matth. xx. 20). Brevis notitiam scriptoris de martyrio suo complens, tradit ecclesia, eum qui Apostolum accusavit, ipsum a reo ad Christum convertisse et una cum eo martyrium fuisse (Eusebius Caesariensis, Historiae Eccles. II, 23). . Sic sanctus Ioannes Chrysostomus exclamat: « Non iam Iudaeos, non Sanhedrin, sed rex manus ad malum erigit. Haec summa auctoritas est, id est furfures difficillimus, eo magis quod in favorem Iudaeorum ».
Act. Videns autem quod placeret Iudaeis, apprehendit et Petrum, tunc dies azymorum.
"Fuerunt autem dies Azymorum." Si Herodes apud Caesaream resideret, tunc temporis commoratio principum Iudaeorum, commemoratio dierum Azymorum in promptu est, Herodem Hierosolymis usos esse ad Pascha persecuturus Christianos et Petrum carceris ad satisfaciendum. Judaei. Turpe calculus, qui eum ducebat, suis factis quam plurimis placebat: plane Herodiano et dignus iis, quorum causa factum est malum.
Act. Quem cum apprehendisset, misit in carcerem, tradens quatuor plagis militum, existimans post Pascha producere eum coram populo.
Qua- tuor milites, i. quattuor vices hominum quattuor. Talis securitas aucta tantum ad praecipuos criminosos reos posita est, et in casu dato officia sua haudquaquam exspectatione implevit, nam « quanto diligentiores erant custodes, tanto mirabilior fuit revelatio divinae potentiae... » (beatus Theophylactus Ohrid. ).
"Cogitare post Pascha." In die festo quanta Pascha, nulla sententia mortis vel executionis permissa est, et sic Herodes Agrippa post peractam festivitatem Petrum damnare voluit.
ad populum, ad solemnem publicum iudicium, condemnationem et poenam capitalem. Rex spectaculorum amator, cruentis spectaculis Romanis institutus, publicum spectaculum ex primi summi apostoli damnatione et supplicio facere voluit.
Act. Et Petrus quidem servabatur in carcere. et tunc ecclesia pro eo assidue orabat Deum.
"Et tunc orabat pro eo ecclesia Deum." Ex quo patet quod miraculosa liberationis apostoli fuit maxime per orationem Ecclesiae pro eo concessam. “Illi (id est credentes) nunc in periculosissimo loco erant. Exhorruit tam eo quod (Jacob) occisus est, et eo quod (Petrus) in carcerem coniectus est... At illi non indignati, non tumultum excitaverunt, sed ad orationem conversi, ad hoc invictum confugerunt. propugnator…” (S. Ioannes Chrysostomus).
Act. Cum autem producturus eum esset Herodes, in nocte illa dormivit Petrus inter duos milites vinctus catenis duabus; et custodes ad ostium custodiebant lacum.
Per noctem, i. ante diem, quo Herodes Petrum inter duos milites dormientem voluit tentare, illis catenis duabus alligatum, sicuti sub custodia servabat (Josephus, Antiquitates Judaicae, XVIII, 6, 7; Plinius, Er. 65 .
Act. Et ecce angelus Domini stetit, et lux refulsit in lacu. Propellens autem angelus Petrum ad latus, excitavit eum et dixit: Surge velociter! Et ceciderunt catenæ de manibus ejus.
Lucerna refulsit in carcere, φῶς ἔλαμψεν ἐν τῷ οἰκήματι. In Slavica translatione: "Mundo lucet in XPamine" - fortasse non in toto carcere, sed in ea parte, ubi dormivit Petrus.
"Perpulit Petram". Somnus Petri in illis minutis anxiis adeo profundus erat ut solus motus eum excitare posset. “Vides”, inquit S. Ioannes Chrysostomus, “Petrum dormit, non tristitiam, non metum. Ea nocte, cum eum ad mortem ducere vellent, obdormivit, Deo omnia tradens.
Act. Tunc dixit illi angelus: Accinge caudam tuam et indue calceos tuos. Sic fecit. Tunc dicit ei Iesus: Circumda tibi vestimentum tuum, et sequere me!
"Tace et calcia te." “Iussit ergo eum ut se accingeret et calceos indueret, ostendens ei quod non esset phantasma, ut Petrus a somno excitaret et verum esse convinceret. Tunc ergo ceciderunt catenae de manibus eius, et dictum est ei : Surge velociter. Haec sunt verba cuius propositum non est ad perturbandum, sed ad persuadendum ne differas…” (S. Ioannes Chrysostomus).
Acts 12:9. Et exiens Petrus sequebatur eum: et nesciebat quia verum erat quod Angelus faciebat, sed videbat se visionem videre.
Act. Transeuntes autem prima et secunda vigilia, venerunt ad hostes ferreos, qui ducebant in civitatem, et aperientes se illis, exierunt et transierunt viam, et statim discessit ab eo angelus.
Acts 12:11 Tunc accedens Petrus ad se, dixit: Nunc intellexi quia Dominus misit Angelum suum, et liberavit me de manu Herodis, et de omni exspectatione populi Judaeorum.
Act. Et circumspiciens, venit ad domum Mariae matris Joannis, qui dicitur Marcus, ubi erant multi congregati, et orantes.
« Ioannes, cognomento Marcus », qui deinde Barnabam et Saulum Antiochiam comitatus est (Act. XII, 12). De hoc Ioanni Marco multae sunt traditiones: secundum quosdam idem est qui Marcus evangelista et Marcus, nepos Barnabae (Col. 25, 4). Alii distinguunt a sancto Marco et nepote Barnabae. Tertio, a beato apostolo Marco distinguens, nepos Barnabae. Quae quidem dissensio contra veritatem historicam huius narrationis in libro Actuum loqui non potest.
Act. Cum Petrus in via hostem pulsasset, ancilla quaedam nomine Rhoda perrexit ad aucupatorium.
Act. Et agnoscens vocem Petri, non aperuit ianuam prae gaudio, sed cucurrit et vocavit Petrum ad ostium stantem.
Act. At illi dixerunt ad eam: Insanis. At illa petita erat. Et dixerunt: Angelus eius est.
"Tu ex animo es!" Graece: μαίνῃ. In translatione Slavica: "Insanis?", id est insanis Ita mirum et incredibile visum est.
Hic est angelus eius. Ut saepe fit, cum quis confunditur, ob rem improbabilem et inexplicabilem, explicationem invenit rerum quae aguntur non minus difficilis et admirabilis, nec minus incredibilis possibilitas explicare. Doctrina de angelo custode et rectore salutis cujusvis hominis per doctrinam Domini de angelis infantium fundari et confirmari potuit. Nota est etiam haec doctrina Paulo apostolo (Hebr. 1, 14).
Act. In illo tempore Petrus tundebat. Cum autem aperuissent, viderunt, et obstupuerunt.
“Cum aperuerint” — iam non solum ancilla, sed ruit adveniens omnis adveniens et ei ianuam aperit.
Act. Annuens autem manu ut taceret, narravit eis quomodo Dominus eduxisset eum de lacu, et ait: Vocate Jacobum et fratres de hoc. Et egressus abiit in alium locum.
Jacob, i. superiori ecclesiae Ierosolimitanae, fratri domini "et fratribus", id est ceteris fidelibus, mitescere.
"abiit in alium locum", monstrans prudentem cautelam, quae plene correspondebat instructioni Domini, Matth. « Non tentavit Deum, nec se periclitatus est, quia hoc solum fecerunt, cum iussissent... » (S. Ioannes Chrysostomus). Vetus traditio est Petrum primis Romae annis regnante Claudio fuisse (Eusebius Caesariensis, Historiae Ecclesiasticae, II, 10-23). Quod si ita est, tunc opportunum erat Petro tempus tale iter facere. Anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo quarto, post Pascha Judaicum, anno quarto regni Claudii probabile est iter factum. Deinde auctor de Petro usque ad concilium apostolicum non loquitur (Act. XV).
Hoc tempore (pluribus annis) satis suppositum iter conficere potuit sive ad maiorem salutem, tum propter studium praedicandi Christum in ipso medio vitae mundi illo tempore.
Act. Dubitavit, non modicam turbationem militum, quod de Petro accidisset.
Act. Herodes autem cum requisisset eum et non invenisset inquisitione facta de custodibus iussit eos duci ad mortem Post hoc descendit a Iudaea in Caesaream et ibi habitavit.
Descendit ad Caesaream. Erat tunc solitum apud praesides Romanae Iudaeae domicilium. Pascha autem transiit, et Herodes potuit discedere Ierusalem. Iam autem in urbe manere eum incommodum erat, quia pudebat eam partem populi, quae à Synedrio tendit, cui gratuitum supplicium Apostolici promiserat spectaculum.
Act. Iratus est Herodes Tyriis et Sidoniis; ad se colloquentes uenerunt et Vlasta cubiculario regis persuaserunt, pacem petentes, quod de finibus regio pasceretur regio.
Post mortem Herodis statim post narrationem Petri dimissionis scribens, scriba vult hanc mortem pro Herode poenam exhibere propter persecutionem contra ecclesiam Christi.
Iratus est Herodes, qua de causa nescitur.
stragula regia - τὸν ἐπὶ τοῦ κοῦῶνος τοῦ βασιλέως. Hic est summus famulus regis, vitae et thesaurorum custos. Tales officiales persaepe magni facti sunt dignitates civitatis, magnae apud regem ac statum rerum potiti (cfr Act 8, 27).
"Pacem orare". Amicitia relationes praecipue necessariae famis periculum dederunt (S. Ioannes Chrysostomus). Phoenices maximam frumenti sui frumentum ex Palaestina consecuti sunt, ipsi imprimis mercaturam populi quam agriculturae. Unde sine bello Herodes nimium nocere potuit, qui pacem petere coegit.
Act. Statuto autem die Herodes vestitus veste regia sedit pro tribunali, et concionabatur ad eos;
Legatorum receptio facta est die speciali et solemni audientia.
induit se vestimento regali, secundum Iosephi rationem argenti textam.
Act. Populus autem acclamabat: Dei voces, et non hominis.
Act. Subito autem percussit eum angelus Domini, eo quod non dedisset gloriam Deo; et ipse a vermibus mortuus est.
Satis accurate narrat Josephus historicus Judaeorum de Agrippae mortis adiunctis, cum aliquibus singularibus et differentiis (Acta Judaeorum, XIX, 8, 2; cf. Secundum losephum rex ludis Caesaris in Caesarea interfuit; una ex his diebus receptis legatis regis fieri potuit. Stolae eius magnificae et argenteae textae in sole fulgore refulgebant; hoc etiam adulatoribus ob causas inmensas laudes dedit, quibus eum deum appellarunt et se ejus favori commendarunt. Talibus adulationibus rex videtur esse commotus, quod statim ira Dei in eum traxit: videns supra se noctuam, incidit in superstitiosum timorem, et simul sensit tam acrem dolorem in stomacho suo, ut armis statim in Palatium delatus, ubi post quinque dies agonia mortuus est.
Timor Agrippae noctuae exponitur per hoc quod haruspice praedixerat Romae moriturum, cum iterum supra se noctuam vidisset. Quod ubi factum est, Agrippa in morbum incidit, praedictionis horrore memor. Hanc explicationem non excludit alteram, graviorem, scriptoris, qui causam et initium morbi dicit esse invisibilem cladem Herodis ab angelo. Duo quoque narratores non inter se pugnant, dum Herodis cruciatus durat — Josephus directe dicit quinque dies, et Lucas minus definitus, dicens: A vermibus mortuus est.
Narratio de morte Herodis magni momenti est propter tempora sua temporum (44), quae nos sinit statuere tempora priorum et posteriorum eventuum in vita Ecclesiae.
Act. Verbum autem Dei crescebat et multiplicabatur.
Act. Barnabas et Saulus reversi sunt ab Jerosolymis expleto mandato, assumpto Joanne, qui cognominatus est Marcus. Cf. Act.
Source in Russian: Biblia Sacra Explicatoria, seu Commentarii in omnes Libros Sacrae Scripturae Veteris et Novi Testamenti: In VII voluminibus / Ed. prof. AP Lopukhin. – Ed. 7th. – Moscoviae: Dar, 4, 2009 pp.
Illustratio: Rara icon officini S. Petri in background deaurata cum instrumento intricato et ornatum limbo florum stippleto. Oleum et tabula deaurata in ligno. 48.2 x 38.3 cm (19 x 15 1/8 in.). Tabula lignea deaurata, 19th century.
