Ka taea e te mate urutaru COVID-19 te huri i nga tekau tau o te ahunga whakamua o te ao ki te whakakore i te whakakore i nga wahine ira tangata (FGM), ka whakatupato nga tari UN i mua i te Ra o te Ao ki te whakakore i nga mahi kino.
Ko nga kura kua tutakina, nga kati me te whakararu i nga ratonga e tiaki ana i nga kotiro, kua nui ake te tupono o te uru ki te FGM.
Ko te tikanga he rua miriona nga kotiro ka pa mai i te tau 2030, e ai ki te tari a nga tamariki UN, UNICEF, ka hua mai he 33 paiheneti te whakahekenga o nga mahi o te ao ki te whakakore.
Ngaro whenua
"Kei te ngaro taatau i roto i te pakanga ki te whakamutu i te patu ira wahine, me nga hua kino mo nga miriona kotiro kei te nuinga o te waa te mahi," i kii a Nankali Maksud, Kaitohutohu Matua o UNICEF, Te Aukati i nga Mahi Kino.
"Ki te kore e taea e nga kotiro te uru atu ki nga ratonga tino nui, ki nga kura me nga hononga hapori, ka tino piki ake to ratau mate mo te whakakino ira wahine - he whakatuma i to ratau hauora, matauranga me nga mea kei te heke mai."
I te tohu te Ra o te Ao mo te Whakaaetanga Kore mo te Wehenga Wahine, ka kitea i ia tau i te 6 o Hui-tanguru, kei te tono nga tari UN mo nga mahi kaha ake ki te hapai i nga tika tangata, te hauora me te pono o nga wahine me nga kotiro.
i te iti rawa 200 miriona puta noa i te ao i enei ra kua pa ki te FGM, e pa ana ki nga tikanga katoa e pa ana ki te whakarereke, ki te whara ranei i te taihemahema wahine mo nga take kore rongoa.
Ko te nuinga o nga mahi a te FGM ki nga kotiro i waenga i te kohungahunga me te 15 tau, rite ki te Whakahaere Hauora o te Ao (WHO), me te maha o nga take ahurea me te hapori e rereke ana i ia rohe ki tera rohe.
Hei tauira, i etahi hapori ka whakaarohia he waahanga tika mo te whakatipu kotiro me te whakarite mo te pakeketanga me te marena. I etahi atu, ko te FGM e hono ana ki nga tikanga ahurea o te wahine me te ngawari.
Ko nga kotiro ka pangia e te FGM, ka pa ki nga raruraru mo te wa poto penei i te mamae nui, te ohorere, te nui o te toto, te mate, me te uaua ki te mimi. He wa roa ano nga paanga ki runga i to ratau oranga taangata me te whanau whanau, me te hauora hinengaro.
'Te rongoa' o te FGM
Ko te FGM he raruraru o te ao, e ai ki te UN. Ahakoa ko te nuinga o nga whenua e 30 i Awherika me te Middle East, ka mahia ano i etahi whenua i Ahia me Amerika Latina, me nga taupori manene i te hauauru. Europe, Amerika Te Tai Tokerau, Ahitereiria, me Aotearoa.
I etahi whenua kei te tata tonu ki te ao katoa. E ai ki te UNICEF, tata ki te 90 paiheneti o nga kotiro kei Djibouti, Guinea, Mali me Somalia kua pangia.
Kua tohu ano a WHO he ahua ohorere ka puta. Tata ki te kotahi i roto i nga kotiro tokowha kua tukuna ki te FGM, 52 miriona ranei i te ao katoa, i tapahia e nga kaimahi hauora, e kiia nei ko te rongoa. 
© UNICEF/Harandane Dicko He wahine e arahi ana i tetahi roopu arotahi ki Mali, i reira ka whakamohiotia e ia nga kotiro me nga wahine ki nga momo tutu katoa, tae atu ki te marena tamariki me te whakakore i nga ira wahine, kia huri ai te whanonga.
Ka mutu te FGM hei te 2030
Kei te mahi nga tari UN ki te whakakore i te FGM i te tau 2030, hei waahanga o te Ngā Whāinga Whakawhanake Whakawhanake (SDGs) angamahi.
Mai i te tau 2008, UNICEF me te UN Population Fund (UNFPA) kua arahi i tetahi kaupapa hono e aro ana ki nga whenua 17 i Awherika me te Middle East, me te tautoko hoki i nga kaupapa a-rohe me te ao.
Tekau ma wha o enei whenua kei a raatau nga anga ture me nga kaupapa here e aukati ana i te FGM, me te tata ki te 1,700 nga keehi o te ture me te mauherehere.
I runga i te raruraru i puta mai i te mate urutaru, kua whakarereketia e te kaupapa tahi nga wawaotanga hei whakarite i te whakaurunga o te FGM i roto i nga mahi atawhai tangata me te urupare i muri i te raru.
Te haumi tere inaianei
E whakapono ana te UN ka taea te whakakore i te FGM i roto i te reanga, e whakaatu ana ka taea te ahunga whakamua ma te whakarite kia whai waahi nga kotiro ki te matauranga, ki te tiaki hauora me te mahi.
Ahakoa ko nga kotiro i enei ra ko te tuatoru ka iti ake te uru ki nga mahi penei i te 30 tau ki muri, i kii a UNICEF me tere ake nga mahi inaianei na te mate urutaru me etahi atu raruraru inaki pera i te pikinga o te rawakore, te kore tauritenga me te pakanga.
I roto ia ia karere mo te Ra Ao, UN Hekeretari-Tianara António Guterres i tohuhia "me aukati tenei whakaaturanga nui o te rerekeetanga o te ira tangata".
I tohe ia ki nga tangata katoa ki te uru atu ki nga mahi a te UN ki te whakamutu i te FGM me te tautoko i te tika tangata o nga wahine me nga kotiro katoa.
Ka mea a Mr. Guterres: "Ma te whakangao ohorere me te mahi tika, ka taea e tatou te whakatutuki i te whaainga o nga Whanaketanga Whakawhanaketanga Tonu kia whakakorehia te whakakino ira wahine hei te tau 2030 me te hanga i tetahi ao e whakaute ana i te pono me te mana motuhake o nga wahine."
