• Традицијата на „саботни слатки“ започна во 1950-тите
• Децата сами одлучуваат колку од својот буџет ќе вложат во бонбони
• Придобивките од оваа традиција ги надминуваат здравите заби
Секоја сабота попладне, плоштадот Лилехолмен во Стокхолм е преполн со семејства кои влегуваат во локалниот трговски центар. Ако погледнете повнимателно, ќе забележите дека на излезот, мнозинството деца во рацете држат вреќа со разни бонбони, пишува во својот материјал Би-Би-Си.
Швеѓаните толку многу ја сакаат оваа саботна традиција што дури имаат и посебен збор за оваа пригода: lördagsgodis, што буквално значи „саботни слатки“.
Децата во Шведска со нетрпение го очекуваат викендот за нивната неделна порција бонбони. Но, покрај уживањето, зад „саботните слатки“ се крие уште една несомнена придобивка.
Слатка традиција
„Лордагсгодис отсекогаш постоел“, изјави Роберт Ландин за Би-Би-Си. Само што купил бел слез за својата 5-годишна ќерка. „Чекате до сабота за да купите бонбони. И тоа е мал, но значаен настан со твоите родители. Ме донесоа овде како мал, а сега ја доведов ќерка ми“.
Покрај уживањето, зад „саботните слатки“ во Шведска се крие и несомнена придобивка.
Традицијата на Lördagsgodis датира од 1950-тите. Медицинските власти во Шведска почнуваат да препорачуваат слатки само еднаш неделно, во обид да ги ограничат зголемените случаи на расипување на забите поради општото изобилство на населението во земјата, вели Софи Тегсведен Дево, писателка и предавач за шведската култура и вредности.
Тенденцијата на Швеѓаните да и веруваат на својата земја ги охрабрува да го следат советот за ограничено слатко јадење до сабота, тренд кој на крајот станува омилена семејна забава.
„На децата навистина им се допаѓа“, вели Хуи Џианг, која емигрирала во Шведска од Кина пред десет години. Традицијата е присутна и во нејзиното семејство, каде што само на спомнувањето на lördagsgodis, децата почнуваат да скокаат од радост. – Софи Тегсведен Дево
Мисла за неделниот буџет
Слатките се одлична награда за секој кој сака да се опушти на крајот на неделата. Но, културните коментатори и економистите исто така тврдат дека има многу повеќе да се научи од традицијата на lördagsgodis. Според нив, настанот ги поттикнува децата да размислуваат за неделниот буџет, што ја развива нивната независност уште од мали нозе.
„Моите деца имаат банкарски картички од својата шеста година. Секоја недела ставам по 20 круни во нив. Потоа, секоја сабота одат во продавница и ја полнат торбата“, вели Тегсведен Дево, која има седумгодишни близнаци. „Тие треба внимателно да ги буџетираат нивните саботни бонбони, играчки или што било друго што не им треба“, објаснува таа.
„Саботните слатки“ ги поттикнуваат децата да размислуваат за неделниот буџет, што ја развива нивната независност уште од мали нозе.
Во продавницата може да се купат до 40 рефус бонбони за 20 круни. Нејзината ќерка обично доаѓа дома со испакната торба, додека нејзиниот син избира да купи помали, полесни слатки за да задржи повеќе пари на сметката.
Промовирање на финансиска слобода
Иако шишињата Кока-Кола или гуми за џвакање можеби првично не изгледаат како симболи на финансиска слобода, Тегсведен Дево вели дека нејзиното семејство не е единствено во користењето на традицијата lördagsgodis како лекција за управување со личните финансии. „Бонбоните обично се меѓу првите работи на кои децата редовно трошат пари ако им се даде неделен додаток, што е вообичаено во Шведска од 1960-тите“, вели таа.
7 од 10 шведски деца во моментов добиваат неделен или месечен џепарлак, според податоците од 2020 година споделени од Swedbank, една од најголемите банки во земјата. 6 од 10 анкетирани родители изјавиле дека тие и нивните деца имале некаков вид на договор за тоа за што треба да се користат нивните пари.
Америко Фернандес, економист и консултант за лични финансии за SEB, уште еден голем скандинавски банкарски синџир, се согласува дека традицијата на lördagsgodis е дефинитивно корисна алатка за разбирање на вредноста на парите.
„Тешко е да се разговара со осумгодишно дете и да се обиде да ја објасни важноста на штедењето“, вели тој. „Но, кога на децата им се даваат пари да ги трошат на неделни слатки или други ситници, тие можат да научат основно финансиско планирање. Полесно е да се разбере дека ако ти дадам 20 круни и веднаш ги потрошиш, нема да имаш пари до крајот на месецот или неделата“.
Студијата на Swedbank покажува дека просечниот неделен џепарлак за седумгодишно дете во Шведска е 20 круни (околу 2 евра). Ова се зголемува до 500 круни месечно за 15-годишните, при што децата имаат навика да ги трошат на облека или активности со пријателите, како што се јадење надвор или одење во кино.
Постојат докази дека охрабрувањето на финансиската одговорност од рана возраст создава здраво
навики за штедење: повеќе од 7 од 10 родители анкетирани од Swedbank изјавиле дека нивните деца понекогаш штедат дел од својот џепарлак.
Улогата на државата
Американо Фернандез верува дека родителите ширум светот би можеле многу да научат од тенденцијата на Швеѓаните да зборуваат за буџетот и личните финансии со децата, во време кога трошењето на домаќинствата вртоглаво расте. Но, тој не потсетува дека е важно да се гледаат навиките за трошење на Швеѓаните во контекст на нивната долга историја на социјална благосостојба и култура која поттикнува индивидуализам и независност на сите возрасти.
Образованието е бесплатно, а здравството е субвенционирано од државата, што помага да се намали финансискиот притисок врз семејствата. Дополнително, сите родители, без разлика на приходите, имаат право на месечен детски додаток од 1,250 круни (близу 120 евра) додека нивното дете не наполни 16 години. Така, секој има можност да заштеди за своите деца или да им дава неделен или месечен џепарлак во начин кој е невозможен во многу други општества.
Кога децата ќе наполнат 16 години, државата престанува да им плаќа детски додаток на нивните родители и почнува да им ја дава истата сума директно во форма на грант за школарина, се додека продолжат да учат.
„Значи, идејата за неделни или месечни надоместоци е тие полека да се собираат на износот за школарина“, додава Тегсведен Дево. „Тоа е непречена транзиција од добивање пари од родителите до добивање пари од државата“.
Иднината на „саботните слатки“
Без разлика дали се работи за деца кои учат да буџетираат со помош на монети и банкноти, или банкарски трансфери и апликации, во Шведска има мала дебата за тоа дали трендот на lördagsgodis ќе продолжи - дури и кога Шведска се приближува кон безготовинско и дигитално општество. паричници.
Родителите ширум светот би можеле многу да научат од тенденцијата на Швеѓаните да зборуваат за буџетот и личните финансии со своите деца.
„Мислам дека традицијата децата да го трошат својот прв џепарлак на бонбони ќе продолжи. Не гледам зошто тоа треба да се промени“, рече Фернандез.
Сепак, тој посочува дека веќе во текот на неделата, некои луѓе ги злоупотребуваат задоволствата, а националните бројки покажуваат дека потрошувачката на чоколадо и кондиторски производи постојано се зголемува во последните неколку години.
„Луѓето може да јадат повеќе слатки во текот на неделата, но нема да се откажат од традицијата на lördagsgodis“, е сигурен Дево. „Тоа е навистина длабоко вкоренето“.
