Minn Br. Charbel Rizk (Patrijarkat Sirjaku Ortodoss ta’ Antijokja u tal-Lvant Kollha)
X’inhu l-iskop ta’ din il-ħajja, din il-ħajja monastika, li qed ngħixu? Bħala patrijiet u sorijiet, nagħmlu ħafna affarijiet. Kultant wisq affarijiet. Ħafna drabi nsibu ruħna mġiegħla nagħmluhom. Meta ġejna l-Isvezja mis-Sirja biex nistabbilixxu l-ħajja monastika tagħna hawn, kellna nagħmlu ħafna affarijiet. U għadna nagħmlu ħafna affarijiet. U naħseb li se nkomplu jkollna nagħmlu ħafna affarijiet. In-nies jiġu għandna. Ma nistgħux ngħidulhom biex imorru. Fil-fatt nemmnu li Kristu jibgħathom lilna. Imma għala? Għaliex lilna? Jiġu bi qlub tqal, qlub midruba. Jiġu b'diffikultajiet. Nisimgħu. Huma jitkellmu. Imbagħad isiru pjuttost u jistennew tweġibiet. Sfortunatament għalina xi wħud jistennew tweġibiet diretti li jistgħu jsolvu d-diffikultajiet tagħhom, ifejqu qalbhom midruba, jerġgħu jgħixu qalbhom tqal. Fl-istess ħin nixtiequ li jkunu jistgħu jaraw id-diffikultajiet tagħna stess, il-qlub midruba tagħna stess, il-qlub tqal tagħna stess. U forsi jagħmlu. Id-dinja qed tbati. Ilkoll kemm aħna qed inbatu għal diversi raġunijiet. Din hija realtà eżistenzjali li ma tistax tiġi miċħuda. Li nirrealizzaw din l-għarfien u naċċettawha, mhux naħarbuha, huwa dak li jagħti tifsira lill-ħajja monastika tagħna.
Aħna sempliċiment membri ta’ umanità li tbati, mhux ta’ waħda ħażina. It-tbatija hija uġigħ. It-tbatija tista’ tagħmilna għomja. Raġel agħma bl-uġigħ x’aktarx se jagħmel ħsara lil ħaddieħor. Jixtieq, iva, imma r-rieda tiegħu hija infettata. Huwa responsabbli, iżda wkoll milqut. Ħadd mhu ħażin, imma kulħadd qed ibati. Din hija l-kundizzjoni tagħna. X'nistgħu nagħmlu dwarha? Nitolbu, jew biex inkunu aktar preċiżi, ngħixu bit-talb bħal Kristu. Dan hu l-iskop tal-ħajja monastika tagħna, li ngħixu bit-talb bħal Kristu. Fuq is-Salib, ibati bil-kbir, qal bit-talb: “Missier, aħfrilhom, għax ma jafux x’qed jagħmlu”. ( Lq. 23:34 ) Tassew, għama mill- uġigħ tagħna, nitilfu d- dixxerniment tagħna. Għalhekk ma nafux x’nagħmlu. Fit-tbatija tiegħu, Kristu ma tilifx id-dixxerniment tiegħu. Għaliex? Għax hu l-bniedem perfett. Huwa l-bniedem veru. U hu l-bidu tat-tiġdid tal-umanità. Hu l-fejqan tagħna.
“Dawn il-kunflitti u t-tilwim fostkom, minn fejn ġejjin?” jistaqsi James fl-ittra tiegħu. U jkompli jispjega, “Ma jiġux mix-xenqa tiegħek li qegħdin fi gwerra fik? Trid xi ħaġa u ma jkollokx, allura tikkommetti qtil. U int tixxennqu xi ħaġa u ma tistax tiksibha, allura tidħol fi tilwim u kunflitti.” ( Ġak 4:1–2 )
It-tilwim u l-kunflitti, u kull tip ta’ ħsara, ġejjin mill-passjonijiet tagħna, minn qalbna miġrugħa. Aħna ma kinux maħluqa hekk. Lanqas ma konna maħluqa biex inkunu hekk. Imma sirna hekk. Din hija s-sitwazzjoni tal-umanità waqgħet tagħna. Din hija s-sitwazzjoni ta’ kull wieħed minna. Żgur li nistgħu nqattgħu l-ħin kollu tagħna, u anke ħajjitna kollha, biex insemmu lil min għandna t-tort għall-feriti tagħna. Jekk għażilna li nqattgħu xi żmien biex nagħmlu dan, aħna, jekk onesti biżżejjed, nintebħu mhux biss li ġejna ħsara minn ħaddieħor, iżda wkoll li għamilna ħsara lil ħaddieħor. Allura, lil min għandna tort għall-feriti tal-umanità? L-umanità, jiġifieri, lilna. Mhux hu, mhux hi, mhux huma, imma aħna. Aħna t-tort. Huwa biss li għandna t-tort, kull wieħed minna.
Madankollu, fuq is-Salib, Kristu ma ta tort lil ħadd. Waqt li kien fl-uġigħ, ħafer kollox. Tul ħajtu, ferra l-grazzja fuq l-umanità. Fit-tbatija tiegħu, aħna tabilħaqq imfejqa. Huwa ta tort lil ħadd. Fejjaq lil kulħadd. Dan għamel fit-tbatija tiegħu.
Għażilna li ngħixu ħajja ta’ talb, talb kontinwu, iva, ħajja ta’ talb persistenti. Xi jfisser dan? Ifisser li timxi wara Kristu mingħajr ebda kompromess. “Ħalli l-mejtin jidfnu l-mejtin tagħhom stess, imma int, mur u ħabbar is-saltna ta’ Alla.” ( Lq. 9:60 ) Ifisser li taħfer waqt li tkun imsallab. Ifisser li nagħtu tort lilna nfusna, u mhux lil ħaddieħor, għall-feriti tagħna. Fina nfusna, kulħadd huwa preżenti. Fina, aħna nġorru kollox. Aħna l-umanità. Meta nagħtu t-tort lilna nfusna, nagħtu t-tort lill-umanità. U għandna nwaħħallu biex nirrealizzaw li jeħtieġ il-fejqan. Bl-istess mod, meta nfejqu lilna nfusna, inġibu l-fejqan fl-umanità. Fil-proċess tal-fejqan tal-feriti tagħna stess, aħna qegħdin fil-proċess tal-fejqan tal-feriti tal-umanità. Din hija l-ġlieda aċetika tagħna.
Sa mill-bidu, il-fejqan tal-ġrieħi tiegħu kien l-iskop tal-ħajja monastika. Din hija kawża nobbli, li m'għandhiex tittieħed ħafif. Huwa tassew diffiċli. Kważi impossibbli. Ċertament hekk mingħajr il-ħajja salvifika ta’ Kristu. Huwa rrestawra l-umanità, ħoloqha mill-ġdid, u taha l-kmandamenti purifikazzjoni tiegħu, li permezz tagħhom aħna fl-uġigħ tagħna nsibu l-fejqan. Il-qalb li ma tistax tħobb se tkun imfejqa bil-kmandament tiegħu għall-imħabba. U li tħobb filwaqt li ma tridx tħobb hija l-akbar taqbida kollha. Li tpoġġi lill-oħrajn qabel lilu nnifsu filwaqt li ma tridx tagħmel dan hija bl-istess mod l-akbar taqbida kollha. F’kelma waħda, li nżommu l-kmandamenti tiegħu hija l-akbar taqbida kollha, u jekk nirnexxu f’din il-ġlieda, mhux biss infejqu l-ġrieħi tagħna, imma nġibu wkoll fejqan lill-umanità.
In-nies li jiġu għandna b’qalb imweġġa’ jfakkarna fl-iskop tal-ħajja monastika tagħna. Nisimgħu b’qalbna. Aħna nġorru d-diffikultajiet tagħhom b’mod moħbi fil-qlub miġrugħin tagħna stess. Hekk il-ġrieħi tagħhom u tagħna jingħaqdu f’qalb waħda, f’qalb miġrugħa waħda, fil-qalb miġrugħa tal-umanità. U fil-proċess tal-fejqan tal-feriti tagħna stess, tagħhom huma wkoll imfejqa b'mod mistiku. Dan huwa t-twemmin sod tagħna li jagħti skop kbir lill-ħajja siekta tagħna.
Qlub imnikkta bil-passjonijiet tagħhom stess isiru faċilment jiġġudikaw meta jisimgħu d-diffikultajiet tal-oħrajn, speċjalment meta d-diffikultajiet tagħhom jidhru li huma r-riżultat tad-difetti tagħhom stess. Il-feriti, madankollu, jitfejqu mhux mill-imħallfin iżda mit-tobba. Jekk aħna, għalhekk, irridu nipparteċipaw fil-fejqan tal-umanità, għandna naġixxu mhux bħala mħallfin iżda bħala tobba. Meta jisimgħu bir-reqqa lill-pazjenti jiddeskrivu l-uġigħ tagħhom, tobba għaqlin jippreskrivu kura li bl-esperjenza jafu x-xogħol. Bħala patrijiet u sorijiet, nimxu wara Kristu, nisperaw li nisimgħu bir-reqqa lill-umanità midruba, nidentifikaw magħha, inbatu magħha u nfejqu magħha. Għandna bżonn inkunu mqajmin u onesti biex ma niżloqx u ma naqgħux. Jekk nagħmlu hekk, għandna nqumu minnufih b’qlub indiema u nieħdu dan bħala tfakkira li aħna wkoll bnedmin midruba bħall-bnedmin l-oħra kollha, li qed nissieltu fit-triq diffiċli tal-fejqan. Qatt m'għandna nippruvaw nispjegaw iż-żlieq u l-waqgħa tagħna.
Sfortunatament, fl-istorja tal-Knisja, kien hemm mhux biss wisq żlieq u waqgħa, iżda wkoll wisq tipprova tispjegah. Qsamna l-ġisem ta’ Kristu. U flok qamna b’qlub indiema meta niżlin u niżlu, aħna dawwarna d-dinja kollha ta’ taħt fuq, biex b’hekk jidher li l-insara l-oħra kollha qed jiżolqu u jaqgħu, filwaqt li aħna l-uniċi wieqaf perfettament u sod. Xi ħadd tassew konvint mill-istqarrija li ċerta knisja hija kompletament innoċenti filwaqt li l-knejjes l-oħra huma kompletament ħatja? Ilkoll kemm aħna ħatja b’xi mod jew ieħor. Iżda dawk minna biss li jfejqu l-ġrieħi tagħhom kapaċi jaraw il-ħtija tagħhom, nistqarruha u nsewwu l-ħsara li kull wieħed minna kkaġuna lill-Knisja.
L-Ekumeniżmu għandu bżonn kbir tal-ħajja monastika tagħna. Madankollu, qlub midruba bilkemm jistgħu jgħaqqdu l-Knisja maqsuma. Fil-proċess tal-fejqan tal-feriti tagħna, inkunu nistgħu ngħinu biex nirrestawraw il-Knisja maqsuma.
Ċertament, il-mistoqsijiet u l-kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu mar-relazzjonijiet ekumeniċi u d-djalogi bejn il-knejjes tagħna huma ħafna. Bħala Sirjaka-Ortodossa, li nirrifletti fuq dan kollu, insib ruħi kemmxejn megħlub b'sentimenti mħallta u xi drabi anke b'frustrazzjoni u diżappunt. Nistaqsi lili nnifsi, x’inhuma eżattament il-kundizzjonijiet li jridu jiġu sodisfatti għall-għaqda? Dawn ġew diskussi u ċċarati? Il-knejjes għandhom kundizzjonijiet differenti? Bħala Sirjaka-Ortodossa, naf li l-kwistjoni kristoloġika hija ta’ importanza ewlenija. Il-Knisja Sirjaka-Ortodossa, bħall-hekk imsejħa knejjes orjentali l-oħra, tirrifjuta l-Konċilju ta’ Kalċedonja, li huwa meqjus bħala r-raba’ konċilju ekumeniku fost knejjes oħra, inklużi dawk Kattolika Rumana, Anglikana u Luterana. Għal ħafna sekli, jiġifieri, mill-ħames seklu sas-seklu li għadda, l-Insara Sirjaki-Ortodossi kienu meqjusa bħala li kellhom Kristoloġija eterodossa, jiġifieri, b’xi mod jiċħdu l-umanità perfetta ta’ Kristu. Fil-fatt, dan qatt ma kien il-każ. Il-Knisja Sirjaka-Ortodossa, għalkemm ċaħdet il-Konċilju ta’ Kalċedonja, dejjem sostniet li Kristu, bħala suġġett jew individwu wieħed, huwa perfett fl-umanità tiegħu u perfett fid-divinità tiegħu. Iċ-ċaħda tal-Knisja Sirjaka-Ortodossa tal-Konċilju ta’ Kalċedonja għandha x’taqsam ma’ kif storikament fehmet il-formulazzjoni kristoloġika tal-Konċilju li Kristu għandu jew hu f’żewġ naturi. Fi ftit kliem, il-Knisja Sirjaka-Ortodossa, storikament, fehmet il-formulazzjoni Kristoloġika Kalċedonjana li tfisser li Kristu huwa żewġ suġġetti jew individwi. Madankollu, grazzi għar-relazzjonijiet ekumeniċi u d-djalogi tas-seklu li għadda, deher ċar biżżejjed li la l-Knisja Sirjaka-Ortodossa u lanqas il-knejjes Kalċedonjani ma għandhom Kristoloġija eterodossa. Għalkemm il-knejjes tagħna għandhom il-modi partikolari tagħhom ta’ kif jitkellmu dwar il-misteru ta’ l-Inkarnazzjoni, huwa pperċepit u rikonoxxut fehim Kristoloġiku komuni.
Issa, jekk hemm fehim komuni fir-rigward tal-Kristoloġija — u x’jista’ possibbilment ikun aktar importanti minn Kristu?! — imbagħad nistaqsi lili nnifsi, kemm aħna bogħod mill-għaqda tal-fidi? U għandna bżonn iktar milli l-għaqda tal-fidi biex naqsmu l-Ewkaristija tal-Mulej li hija s-sinjal aħħari tal-għaqda fi Kristu? Jew qed nistennew affarijiet oħra minn xulxin? X’qed nistennew għall-għaqda? Forsi, l-ostaklu ewlieni għall-għaqda huma l-qlub maqsumin tagħna stess?
Meta ġejna mitluba nipparteċipaw f’din il-ġabra, u meta tgħallimna li l-għan tal-ġbir huwa li nitolbu flimkien għall-għaqda, ħassejna ferħanin ħafna, hekk kif indunajna li din hija espressjoni perfetta tal-ħajja monastika tagħna. Bħalma l-umanità għandha bżonn il-fejqan, hekk ukoll il-Knisja għandha bżonn il-fejqan. U bħalma l-fejqan tagħna stess iġib il-fejqan fl-umanità, hekk ukoll il-fejqan tagħna stess iġib il-fejqan fil-Knisja. Ħassejna wkoll mberkin ħafna meta ġejna mitluba nilqgħuk fil-komunità ġdida tagħna hawn fl-Isvezja. Din il-komunità hija, kif kienet, tifel ta’ 3 snin, li għadu kif twieled fid-dinja u l-Knisja għall-fejqan tat-tnejn. Li jkollok hawn, f'dan l-istat inizjali, hija barka kbira. It-talb tiegħek hawn se jsaħħaħ dan il-post ikkonsagrat, dan il-post tat-talb, dan il-post tal-fejqan.
Li nkunu flimkien hawn, matul dawn il-jiem, hija tabilħaqq barka għalina, iżda fl-istess ħin, dan jikxef il-ferita komuni tagħna. Li tara l-Ewkaristija tal-Mulej imħejjija u ċċelebrata minn kull tradizzjoni iżda mhux maqsuma minna lkoll tikxef il-ferita komuni tagħna. Kif inħossuna meta nħejju u niċċelebraw l-Ewkaristija tal-Mulej fil-preżenza ta’ aħwa li aħna, jew għall-inqas xi wħud minna, ma nistgħux nistiednu biex naqsmu? Ma nisimgħux il-kliem ta’ Pawlu jrendi u jaħarqu fil-kuxjenza ta’ qalbna miġrugħa?
Jien qed nitkellem il-verità fi Kristu - mhux qed nigdeb; il-kuxjenza tiegħi tikkonfermah bl-Ispirtu s-Santu—Għandi niket kbir u dieqa bla waqfien f’qalbi. Għax jien stajt nixtieq li jien stess inkun misħut u maqtugħ minn Kristu minħabba ħuti stess, laħam u demmi stess. ( Rum. 9:1–3 )
Jekk nagħmlu hekk, ejjew nibqgħu nitolbu. Ejjew inżommu mal-ħajja monastika tagħna. Għidilna li qed naqsmu qalb midruba. U ejjew nittamaw li fil-proċess tal-fejqan tal-ġrieħi tagħna, inkunu nistgħu ngħinu biex nirrestawraw il-Knisja maqsuma.
Nota: Test ippreżentat lill-parteċipanti tat-22 laqgħa tal-Konferenza tar-Reliġjużi Interkonfessjonali Internazzjonali saret din is-sena fl-Isvezja, Settembru 2023.
