De Franse president maakt Europese partners ongemakkelijk met zijn uitspraken over de noodzaak om afstand te nemen van de VS op het gebied van buitenlands beleid, met verwijzing naar Taiwan. Polen komt in opstand omdat Duitsland zegt dat de EU niet "onverschillig" kan zijn.
artikel door Irene Castro – Correspondent in Brussel voor ELDIARIO.ES – Naamsvermelding-niet-commercieel 4.0 internationaal (CC BY-NC 4.0) Vertaald door The European Times.
Een coöperatieve partner, een moeilijke concurrent en een systemische rivaal. Drie definities die misschien zelfs tegenstrijdig lijken om de relatie van de EU met China te definiëren. Dit zijn de spelregels die de leiders van de EU-27 afgelopen oktober hebben opgesteld in aanloop naar de voorbereidingen voor het zoeken naar toenadering tot de Aziatische reus, die de verschillen in de Europese club blootlegt en zelfs spanningen met zich meebrengt naar het oppervlak.
De EU zoekt al lang haar plek in een gepolariseerde wereld. Terwijl Brussel bezig is met de voorbereiding van de handelsoorlog tussen de VS en China en een groot deel van haar beleid van de afgelopen maanden gericht was op het minimaliseren van de afhankelijkheid van het regime van Xi Jinping ondanks het wantrouwen, heeft de EU de diplomatieke betrekkingen op verschillende niveaus nieuw leven ingeblazen zonder verlies van zicht op de strategische relatie met de Verenigde Staten.
“De inspanningen gaan in dezelfde richting. Niemand in Europa, hoe je de regering of het lid van de Commissie ook noemt, wil zich losmaken van China en naar twee blokken in deze wereld gaan. Iedereen zegt dat we met China moeten samenwerken, maar doe het op verantwoorde wijze en op basis van Europese belangen. We mogen niet blind zijn voor de risico's en afhankelijkheden', vat een Europese bron samen.
Dit is wat Ursula Von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, betoogde in een toespraak waarin ze de basis legde voor de relatie voordat ze naar Peking afreisde. Daar herhaalde ze dezelfde boodschap. Voor Xi Jinping klaagde het hoofd van de uitvoerende macht van de EU over de "onevenwichtigheden" in de handelsbetrekkingen. Bovendien, de Duitse leider maakte duidelijk dat de relatie van de EU met China zal afhangen van het standpunt dat het ten opzichte van Rusland inneemt met betrekking tot de oorlog in Oekraïne. De EU is tot de conclusie gekomen dat alleen Xi Jinping kan Vladimir Poetin overtuigen.
De toon van Von der Leyen was veel harder dan die van de Franse president Emmanuel Macron, die ze bij dat bezoek vergezelde. “Ik weet dat ik op u kan rekenen om Rusland tot bezinning te brengen en iedereen aan de onderhandelingstafel te krijgen”, aldus de liberale leider, die niet alleen in Beijing maar ook tijdens een diner in Canton in luxe werd ontvangen door Xi Jinping. Macron, die samen met zakenmensen reisde, verzekerde zich van economische voordelen, waaronder een order voor 160 vliegtuigen van de Chinese leasemaatschappij CASC aan Airbus.
Het was Macron, wiens bezoek sinds de aankondiging al argwaan had gewekt bij bondgenoten, die de storm veroorzaakte. Als Beijing vraagt om meer autonomie voor de EU ten opzichte van de Verenigde Staten, dan is dat precies wat de Franse president verdedigde zodra hij vertrok na zijn reis naar China. In een interview met de kranten Les Echos en Politico tijdens de vlucht naar huis, verdedigde Macron de noodzaak voor de EU-27 om "strategische autonomie" te hebben en een "derde pool" te zijn met betrekking tot deze twee tegengestelde machten.
Macron voerde aan dat Europeanen geen "vazallen" van hun bondgenoten kunnen zijn, verwijzend naar de VS. En hij verwees specifiek naar Taiwan, een van de brandpunten van spanning tussen China en de VS. “Het ergste zou zijn te geloven dat wij Europeanen in deze kwestie zouden moeten volgen en ons zouden moeten aanpassen aan het tempo van de Verenigde Staten en aan een overdreven reactie van China”, betoogde Macron in een tijd dat China militaire manoeuvres had ingezet met gesimuleerde aanvallen vanaf vliegdekschepen rond het eiland naar aanleiding van de reis van de president, Tsai Ing-wen, naar Californië.
"We willen goede vrienden, we willen partners, maar we willen altijd in staat zijn om voor hen te kiezen, niet van hen afhankelijk te zijn", bevestigde hij een paar dagen later tijdens een evenement in Den Haag, waar hij de Europeanen waarschuwde dat als soevereiniteit verloren gaat en de afhankelijkheid van andere machten “ze beslissen niet meer alleen”.
De positie over Taiwan plaatste Brussel in een complexe positie en zette de partners aan beide zijden van de Atlantische Oceaan onder druk. De EU-regering deed er alles aan om duidelijk te maken dat de positie van de EU op het eiland niet is veranderd. "Er is een gevestigde 'één China'-politiek en we blijven oproepen tot vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan en nemen een duidelijk standpunt in tegen elke wens om de status quo eenzijdig te veranderen, in het bijzonder door het gebruik van geweld." woordvoerder reageerde. De EU onderhoudt belangrijke handelsbetrekkingen met Taiwan, maar erkent het niet als een soevereine staat.
De meest uitgesproken tegen Macron was de Poolse premier Mateusz Morawiecki, die net aan een reis naar de VS begon. "Ze kijken kortzichtig naar China om daar meer EU-producten te verkopen tegen enorme geopolitieke kosten, waardoor we afhankelijker worden van China, niet minder", zei hij in Washington, met wie hij nauwer verbonden is. "Je kunt Oekraïne vandaag en morgen niet beschermen door te zeggen dat Taiwan jouw zaken niet zijn", waarschuwde hij volgens AFP: "Ik denk dat, God verhoede, als Oekraïne valt, als Oekraïne wordt veroverd, China de volgende dag kan aanval, kan aanvallen, Taiwan. EVP-leider Manfred Weber had in soortgelijke bewoordingen gesproken in een interview waarin hij zei dat de EU "aan de kant van Oekraïne en Taiwan moet staan".
Wederom zorgden deze uitspraken voor een ongemakkelijk gevoel in Brussel, waar erop werd gewezen dat de EU niet betrokken is bij een oorlogssituatie over het eiland.
Meer diplomatiek was de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, die zich tijdens haar bezoek aan China distantieerde van Macron door te verzekeren dat Europa “niet onverschillig kan zijn” voor de spanningen over Taiwan en het sluiten van allianties verdedigde met partners die Europese waarden delen met betrekking tot de VS wanneer ze worden geconfronteerd met "veiligheidsbedreigingen" zoals Rusland, meldt Politico.
De Amerikaanse regering vermeed bloedvergieten met de positie van Macron. “Frankrijk is onze oudste bondgenoot. De waarden die we delen hebben onze relatie geleid en blijven dat vandaag de dag doen”, vertelde de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken Vedant Patel tijdens een persconferentie, meldt Agencia EFE. Zijn woorden bleven echter niet onopgemerkt en werden door Republikeinse politici in twijfel getrokken.
Brussel probeert de gemoederen te kalmeren en de spanningen te bagatelliseren. "We hebben een aantal lidstaten met een aanzienlijk accentverschil, maar ze zijn het allemaal eens met het algemene beleid ten aanzien van China, dat opnieuw werd bevestigd tijdens de Europese Raad van oktober", zegt een Europese bron over de trinominale "partner", "concurrent" en "rivaal" op basis waarvan de EU zoekt zijn eigen relatie met China.
