A list od Gianny Fracassi, Sekretarz Generalnej największego związku zawodowego we Włoszech, FLC CGIL, zwróciła uwagę nowego Komisarza ds. Praw Socjalnych i Umiejętności, Jakości Miejsc Pracy i Gotowości oraz Wiceprzewodniczącego Komisji Wykonawczej na głośną sprawę długotrwałej dyskryminacji wykładowców języków obcych („Lettori”) na włoskich uniwersytetach, Roxana Mînzatu. Dzięki nominacji na to stanowisko komisarz Mînzatu dołącza do długiej listy komisarzy, którzy zajmowali się wciąż nierozwiązaną sprawą Lettori. Zaangażowanie jej poprzedników w tece praw socjalnych sięga lat 1980., kiedy Komisja stanęła po stronie hiszpańskiej Lettore, Pilar Allué, w sprawie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, którą wniosła przeciwko swojemu pracodawcy, Univesità degli studi di Venezia. Ostateczny wyrok na korzyść Allué został wydany 30 maja 1989 r.
Dzień Pilar Allué, utwór opublikowany w r The European Times, opowiada historię o tym, jak dzień, który powinien być upamiętniony jako dzień, w którym Lettori uzyskali prawo do równego traktowania, jest zamiast tego wspominany jako punkt wyjścia, od którego można mierzyć dyskryminację, która trwa do dziś. Trwa pomimo trzech kolejnych jednoznacznych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) na korzyść Lettori. Ostatnim z tych orzeczeń było orzeczenie z 2006 r. w sprawie Sprawa C-119/04, w związku z brakiem wdrożenia którego Komisja skierowała sprawę do sprawa o naruszenie do TSUE w sierpniu 2023 r. Rozprawa w tej sprawie jest spodziewana wkrótce.
W swoim liście Sekretarz Generalna Fracassi wspomina kontakty FLC CGIL i owocną współpracę z bezpośrednim poprzednikiem Mînzatu, Komisarzem Nicholasem Schmitem. Współpracując ściśle z rzymskim stowarzyszeniem Lettori, Asso.CEL.L, FLC CGIL przeprowadziło spis powszechny ogólnokrajowy , który dokumentował powszechną niezdolność włoskich uniwersytetów do wdrożenia orzeczeń TSUE na korzyść Lettori. Spis miał wpływ na decyzję Komisji o przejściu od długiego i ostatecznie nieskutecznego EU Procedura pilotażowa – procedura wprowadzona w celu dyplomatycznego rozstrzygania sporów z państwami członkowskimi – oraz wszczęcie właściwego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Włochom w 2021 r. W trakcie dalszego toku postępowania, aż do skierowania sprawy do TSUE, FLC CGIL nadal utrzymywała kontakt z biurem komisarza Schmita i przyczyniała się do akt sprawy o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Ostatecznie to państwa członkowskie są odpowiedzialne za zapewnienie, że prawo UE jest wdrażane na ich terytoriach. W tym kontekście jest to odpowiedzialność, której Włochy konsekwentnie unikały, pozostawiając poszczególnym uniwersytetom interpretację ich zobowiązań wobec Lettori. Ta wada jest widoczna ponownie w Dekret międzyresortowy nr 688 z maja 2023 r., najnowsze prawodawstwo dotyczące Lettori uchwalone przez Włochy, rzekomo w celu spełnienia prawa UE. Podczas gdy na mocy postanowień dekretu rząd centralny udostępnia fundusze uniwersytetom aplikującym w celu sfinansowania rozliczeń za odbudowę karier Lettori, to poszczególnym uniwersytetom pozostawiono decyzję, czy ponoszą odpowiedzialność wobec swoich Lettori, a po drugie, jaki jest zakres tej odpowiedzialności. Doprowadziło to w efekcie do ogólnokrajowego chaosu, z różnymi interpretacjami na uniwersytetach dotyczącymi rozliczeń należnych na mocy prawa UE.
W świetle rozbieżnych stanowisk w sprawie odpowiedzialności uniwersytetów wobec Lettori, Sekretarz Generalna Fracassi w swoim liście do Komisarza Mînzatu skupia się na ważnym precedensie ustanowionym przez Uniwersytet w Mediolanie. W Mediolanie umowa wynegocjowane i zawarte przez lokalną przedstawicielkę FLC CGIL, Sarę Carrapę, i sfinansowane ze środków Ministerstwa Uniwersytetów, przyznało Lettori nieprzerwaną rekonstrukcję kariery. Prawne rozumowanie Fracassi i jej wnioski z przykładu Mediolanu są warte przytoczenia:
"Tylko kilka uniwersytetów prawidłowo wdrożyło orzeczenie w sprawie C-119/04 i zgodnie z przepisami Ustawy 63 z 05.03.2004. W kontekście spójnego i jednolitego wdrażania orzecznictwa TSUE przykład Uniwersytetu w Mediolanie jest znaczący z kilku względów. Korzystając ze środków udostępnionych przez Ministerstwo ds. Uniwersytetów, uniwersytet ten wypłacił swoim Lettori różnice w wynagrodzeniach, aby osiągnąć pełną i ciągłą rekonstrukcję kariery od pierwszej podpisanej umowy o pracę do dziś.
Ponieważ stanowiska pracy lektorów na innych uniwersytetach są takie same jak stanowiska ich mediolańskich kolegów, oczywiste jest, że niezastosowanie przez państwo włoskie do nich ogólnych zasad ustalonych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej świadczy z jednej strony o niepewności i całkowitym braku jasności krajowych ram prawnych odniesienia, a z drugiej strony uwypukla dyskryminację praktykowaną wobec lektorów przez wielość włoskich uniwersytetów.".
Oprócz sprawy Lettori, Włochy stoją w obliczu kolejnego procesu przed TSUE za wyzyskujące stosowanie krótkoterminowych umów w sektorze edukacji, nadużycie, przeciwko któremu FLC CGIL prowadzi kampanię i lobbuje w Komisji. W komunikat prasowy ogłaszając skierowanie tego nadużycia do TSUE, Komisja stwierdza, że „wbrew prawu UE, Włochy nie podjęły skutecznych środków w celu zapobiegania nadużyciom w stosowaniu kolejnych umów o pracę na czas określony personelu administracyjnego, technicznego i pomocniczego w szkołach publicznych. Narusza to prawo UE dotyczące zatrudnienia na czas określony”.
Linda Armstrong pracowała jako Lettore na Uniwersytecie Bolońskim od 1990 r. do przejścia na emeryturę w 2020 r. Jej zmarły mąż, David, również Lettore, nigdy nie otrzymał odszkodowania za dyskryminacyjne traktowanie, które należało mu się na mocy prawa UE. Komentując list Fracassi do komisarza Mînzatu, Linda powiedziała:
„Stanowisko, że prawo UE powinno być stosowane spójnie na wszystkich włoskich uniwersytetach, jest oczywiste i niepodważalne. Lektorom, których sytuacja zawodowa i historia są identyczne z ich kolegami z Mediolanu, należy zatem logicznie przyznać nieprzerwane odszkodowania za odbudowę kariery. Ustawa z marca 2004 r., którą TSUE zatwierdził w sprawie C-119/04, a której Włochy nigdy prawidłowo nie wdrożyły, stanowi, że odszkodowania muszą być oparte na parametrze pracownika naukowego w niepełnym wymiarze godzin lub korzystniejszych parametrach uzyskanych przed sądami lokalnymi.
Kontrola prawa pokazuje również, że nie nakłada ono żadnych ograniczeń czasowych na okres, w którym należy odbudować karierę. Tak właśnie zinterpretował to Mediolan, a także niektóre inne uniwersytety. W przededniu piątego przypadku w Linia procesowa Allué,Komisja musi być szczególnie czujna w obliczu prób ograniczania lub negowania odpowiedzialności uniwersytetów wobec pracowników Lettori. Gdyby do tego dopuszczono, doprowadziłoby to do absurdalnej sytuacji, w której postępowanie w sprawie naruszenia byłoby skierowane na korzyść państwa członkowskiego, które dopuściło się naruszenia”. List Sekretarza Generalnego Fracassi został przesłany do Przewodniczącej Komisji, Urszuli von der Leyen, która w trakcie pełnienia swojej funkcji osobiście interesowała się sprawą Lettoriego.
