Gdy świat obchodzi 80. rocznicę wyzwolenia Auschwitz, ocaleni, tacy jak Shaul Spielmann, który ma teraz 94 lata, dzielą się swoimi wstrząsającymi opowieściami o odporności i przetrwaniu. Jego historia jest surowym przypomnieniem o koszmarach Holokaustu i nieustającej walce z antysemityzmem.
ASCALÓN, IZRAEL – Życie Shaula Spielmanna było świadectwem kruchości ludzkiej egzystencji i siły ludzkiego ducha. Siedząc w swoim domu w Ascalón, mieście niedawno spokojnym po zawieszeniu broni z Hamasem, Spielmann opowiada o swoim przetrwaniu Holokaustu z żywą jasnością. Jego historia, pełna chwil rozpaczy, szczęścia i niewyobrażalnej odwagi, służy jako potężne przypomnienie okrucieństw popełnionych podczas II wojny światowej.
Pierwsze spotkanie Spielmanna ze śmiercią nastąpiło w maju 1944 r. podczas selekcji przeprowadzonej przez Josefa Mengele, niesławnego nazistowskiego lekarza znanego jako „Anioł Śmierci”. Spośród 1,500 dzieci i nastolatków tylko 67 zostało wybranych do obozów pracy. Pozostali, w tym Spielmann, zostali skazani na komory gazowe. Ale los wkroczył. Jego ojciec, który pracował w rejestrze Auschwitz, potajemnie przeniósł nazwisko syna z listy śmierci na listę pracy. „W ten sposób uratował mi życie” – wspomina Spielmann.
Urodzony w Wiedniu, obiecująca przyszłość Spielmanna została zniszczona w marcu 1938 r., gdy nazistowskie Niemcy zaanektowały Austrię. Dzień po Anschlussie został wyrzucony ze szkoły na mocy ustaw norymberskich. Jego ojciec, inżynier, również został zwolniony z pracy. „Nadchodzą bardzo złe czasy” – ostrzegał ojciec. Niedługo potem Gestapo przejęło ich rodzinny sklep i dom, zmuszając ich do zamieszkania w ciasnych kwaterach z innymi rodzinami żydowskimi.
We wrześniu 1942 roku Spielmannowie zostali złapani i wysłani do Theresienstadt, obozu przejściowego w Czechosłowacji. Rok później zostali przetransportowani do Auschwitz. „Nie wiedzieliśmy, czym jest Auschwitz” – mówi Spielmann. „Ale kiedy przyjechaliśmy do Birkenau, zobaczyłem piekło”. Chaos reflektorów, krzyki SS i starsi ludzie wyrzucani z pociągów oznaczały początek jego koszmaru.
W Auschwitz Spielmann przeszedł nieludzki proces tatuowania numeru 170775. Był świadkiem morderstwa swojej matki, której ciało wrzucono na wóz jadący do krematorium. Jego ojciec został wysłany do obozu pracy w Niemczech, a ich ostatnim pożegnaniem było ulotne, milczące spojrzenie.
Spielmann stanął przed kolejną selekcją Mengele, gdzie 150 z 800 dzieci zostało wysłanych do komór gazowych. Cudem, wewnętrzny spór wśród nazistów ocalił mu życie. „Płakaliśmy, wiedząc, że zaraz umrzemy, ale po pół godzinie nic się nie wydarzyło” – wspomina.
Gdy w styczniu 1945 roku armia radziecka zbliżała się do Auschwitz, Spielmann został zmuszony do marszu śmierci. „Każdego dnia widzieliśmy więcej trupów. Czwartego dnia byliśmy wyczerpani, zastanawiając się, kiedy nas rozstrzelają” – mówi. Przeżył Mauthausen i Gunskirchen, gdzie nazistowski strażnik niemal go zabił uderzeniem w głowę. Wyzwolenie nastąpiło w maju 1945 roku, gdy przybyli amerykańscy żołnierze.
Historia Spielmanna jest teraz częścią wystawy fotograficznej Ereza Kaganovitza, prezentowanej w National WWII Museum w Nowym Orleanie i w Federalnym Ministerstwie Sprawiedliwości Niemiec w Berlinie. Projekt, Ludzie Holokaustu, ma na celu zachowanie świadectw ocalałych, podczas gdy antysemityzm rośnie na całym świecie. Według organizacji żydowskich, incydenty antysemickie wzrosły o prawie 100% w porównaniu z rokiem 2023 i o 340% od roku 2022.
Kaganovitz, wnuk ocalałych z Holokaustu, podkreśla znaczenie edukacji. „Konieczne jest zwalczanie antysemityzmu poprzez informowanie i edukowanie ludzi o jego niebezpieczeństwach” – mówi. Spielmann podziela to zdanie, mając nadzieję, że jego historia zainspiruje przyszłe pokolenia do zapamiętania lekcji Holokaustu.
Podczas gdy świat obchodzi Międzynarodowy Dzień Pamięci o Holokauście, odporność Spielmanna jest niczym latarnia nadziei. Jego życie, naznaczone niewyobrażalnym cierpieniem i przetrwaniem, jest potężnym wezwaniem do działania przeciwko nienawiści i bigoterii. „Nigdy nie wolno nam zapomnieć”, mówi, „ponieważ zapomnienie jest pierwszym krokiem do powtórzenia historii”.
Niniejszy artykuł powstał na podstawie wywiadu opublikowanego w El Mundo i jest częścią serii poświęconej pamięci ocalałych z Holokaustu i ich trwałemu dziedzictwu.
