W czasach, gdy klasycznych pianistów często kształtuje konserwatorska polerka i bezpieczne wybory repertuarowe, Cyprien Katsaris od dawna tańczy w innym rytmie — i nie tylko metaforycznie. Ten francusko-cypryjski wirtuoz spędził dziesięciolecia, wyznaczając wyjątkowy kurs przez muzyczny krajobraz, łącząc błyskotliwość, bezczelność i historyczną ciekawość w sposób, na jaki niewielu się odważyło. Pianista, kompozytor, improwizator, prowokator — Katsaris jest tym wszystkim i jeszcze więcej.
Urodzony w 1951 roku w Marsylii, w rodzinie grecko-cypryjskiej, Katsaris od początku był niezwykle utalentowany. Pierwszy publiczny występ dał w wieku siedmiu lat, grając koncert Haydna. Kształcił się w Konserwatorium Paryskim pod okiem Aline van Barentzen i Monique de la Bruchollerie, a pod wpływem wielkich tradycji Cortota i Cziffry, szybko zdobył pierwsze nagrody w dziedzinie gry na fortepianie i muzyki kameralnej. Ale od samego początku było jasne: nie miał być kształtowany przez akademię.
„Nie wierzę w proste odtwarzanie przeszłości”
Cyprien Katsaris
„Tłumacz musi relacja na żywo z muzyką, wymyśl ją na nowo na dziś.”
To przekonanie zaprowadziło go do najbardziej odważnych i oryginalnych projektów w świecie fortepianu.
Orkiestry na wyciągnięcie ręki
Być może żadne dzieło nie oddaje ambicji i odwagi Katsarisa lepiej niż jego nagrania całości Transkrypcje symfonii Beethovena autorstwa Liszta. To nie są tylko ćwiczenia w technicznej sprawności; to są wyczyny orkiestrowej wyobraźni. Podczas gdy większość pianistów unika tak monumentalnych wyzwań, Katsaris rozkwita. Jego interpretacja „Eroika” or "Pasterski" symfonie wyczarowują całe sekcje instrumentów dętych blaszanych, instrumentów dętych drewnianych i rozległe smyczki z jednej klawiatury. Traktuje fortepian jak pryzmat — załamując symfoniczną partyturę poprzez dźwięk i duszę.
Jednak jego sukces w tym trudnym cyklu nie jest tylko cudem techniki — jest głęboko interpretacyjny. Katsaris nie tylko gra nuty; opowiada historie, równoważy faktury, podkreśla wewnętrzne głosy i tchnie życie w każde crescendo. To wizja Liszta przefiltrowana przez muzyczne DNA Katsarisa — romantyczna, namiętna i bezkompromisowa.
Smak teatru
Koncert Katsarisa nigdy nie jest jałowym wydarzeniem. Może być humor, improwizacja, komentarz, a nawet nagły zwrot w stronę Queen Bohemian Rhapsody — wyobrażone na nowo w wysokim romantycznym stylu. Jego talent do nieoczekiwanego nie jest na pokaz; jest wynikiem bezkompromisowego podejścia do interpretacji i przekonania, że scena koncertowa jest przestrzenią życiową, a nie muzeum.
Niezależnie od tego, czy wykonuje Rhapsody węgierskie Liszta, czy wariacje Mozarta, Katsaris wnosi teatralność do swojego frazowania — chytre mrugnięcie tu, szept tam, grzmot tam, gdzie najmniej się tego spodziewasz. W świecie, który często ceni perfekcję bardziej niż osobowość, jego występy wydają się odświeżająco ludzkie.
„Jeśli nie potrafię zaskoczyć samego siebie na koncercie”,
„Jak mogę zaskoczyć publiczność?”
Cyprien Katsaris Archiwista nieoczekiwanego
Przez lata Katsaris stał się nieoczekiwanym archeologiem muzycznym. Jego niezależna wytwórnia, Fortepian 21, wydał dziesiątki rzadkich nagrań — od zapomnianych perełek XIX wieku po przerobione dzieła Wagnera, Mahlera, a nawet muzykę filmową. Ujawnił wczesne wersje znanych utworów i nagrał muzykę fortepianową kompozytorów częściej kojarzonych z innymi gatunkami.
Ten kuratorski instynkt wyróżnia go. Katsaris nie jest tylko pianistą, ale też pełnym pasji orędownikiem szerszego, głębszego repertuaru. Zaprasza słuchaczy do eksploracji marginesów — miejsc, w których historia zapomniała zajrzeć.
Obywatel wielu światów
Biegle władający wieloma językami i czujący się jak w domu w Europie, Azji i obu Amerykach, Katsaris od dziesięcioleci koncertuje na całym świecie. Występował z czołowymi orkiestrami, współpracował z dyrygentami od Leonarda Bernsteina po Kurta Masura i grał w kultowych salach od Carnegie po Forbidden City. Mimo międzynarodowego uznania pozostaje czymś w rodzaju sekretu dla wtajemniczonych — pianistą uwielbianym przez koneserów, kolegów muzyków i słuchaczy podejmujących ryzyko.
Nieklasyfikowalny geniusz
Próba skategoryzowania Cypriena Katsarisa jest jak próba przypięcia rtęci. Jest jednocześnie tradycjonalistą i ikonoklastą, uczonym i showmanem. W jednej chwili dostarcza historycznie ugruntowaną interpretację Bacha; w drugiej improwizuje fugę na temat wykrzyczany przez publiczność. Jego ręce mogą być zakorzenione w klawiaturze, ale jego umysł jest w locie — improwizuje, wyobraża sobie i kwestionuje.
Jeśli świat klasyczny czasami boi się spontaniczności, Katsaris na niej kwitnie. Rzuca wyzwanie ortodoksji nie z buntu, ale z miłości do muzyki jako siły żywej. Jest, w najgłębszym sensie, artystą, który odgrywa w każdym znaczeniu tego słowa.
Postludium
Odkrycie Cypriena Katsarisa oznacza ponowne odkrycie samego fortepianu — nie tylko jako wypolerowanego instrumentu, ale jako głosu, placu zabaw, pola bitwy, wszechświata. Jego nagrania otwierają drzwi do zapomnianego, zakazanego, fantastycznego. Jego koncerty obiecują nieprzewidywalność, piękno i ekscytujące poczucie, że wszystko może się zdarzyć.
Dla tych, którzy znudzili się rutyną w muzyce klasycznej, Katsaris oferuje coś więcej: możliwość magii.
