“Najaribu kutolia, lakini siwezi kujizuia. Nina furaha kuwa nina tishu mkononi,” anakubali Natalia Datchenko, mfanyakazi wa Kiukreni wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF, akijitahidi kuzuia machozi yake anaposimulia milipuko iliyowaamsha raia wengi wa Ukraini miaka mitatu iliyopita, na kutangaza kuanza kwa mzozo huo.
Natalia Datchenko, mfanyakazi wa UNICEF-Ukraine
Kando na hisia za mshtuko na hasira, Bi Datchenko pia alihisi kuongezeka kwa nguvu. "Nilijua, kwa uwazi kabisa, kwamba nilitaka kusaidia wengine, kulinda watu. Nilijua nilipaswa kufanya jambo fulani,” anakumbuka.
Uongozi wa UNICEF uliwaagiza wafanyikazi kutanguliza usalama wao na wa familia zao kabla ya kuanza tena kazi zao. Bi. Datchenko alihamishwa hadi Lviv, jiji lililo magharibi mwa Ukraine, pamoja na familia yake.
Anasema hivi: “Tulikuwa 12 tukiwa tumejazana kwenye chumba kidogo cha gari-moshi. “Nilimshika mtoto wa mtu mwingine mikononi mwangu kwa sababu hapakuwa na mahali pa kukaa. Treni ilisonga polepole ili kuepuka kulengwa. Hatimaye tulipofika, tuliona familia zenye watoto zimeketi moja kwa moja kwenye sakafu ya mawe baridi ya kituo cha Lviv. Ilikuwa Februari, na kulikuwa na baridi kali.”
Maisha huendelea
Lyudmyla Kovalchuk, mfanyakazi wa Umoja wa Mataifa Wanawake ofisi katika Ukraine, aliishi karibu na Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Kyiv, moja ya malengo ya kwanza ya vita.
"Tuliamka saa tano asubuhi na kusikia sauti za milipuko," aeleza. "Ilikuwa ya kushangaza. Ingawa tulikuwa tumesikia maonyo ya uvamizi unaokaribia, hatukuweza kuamini kuwa ulikuwa unatokea.”
Lyudmyla Kovalchuk, mfanyakazi wa UN-Women Ukraine
Baada ya miaka mitatu, uchovu umeanza lakini maisha na kazi zinaendelea. Wanawake nchini Ukraine wanahitaji usaidizi wa Umoja wa Mataifa - kisaikolojia, kisheria, vifaa na kifedha. Wanawake wengi wa Ukrainia wanalea watoto peke yao, wakitafuta kazi za kuwasaidia na kuhama mara kwa mara ili kuwaepusha na vita. Bi. Kovalchuk anasema kuwa takriban wanawake 75,000 wa Ukraine wanahudumu katika jeshi na wanawakilisha kundi lenye mahitaji ya kipekee ambayo yanahitaji usaidizi maalum.
"Tumezoea kufanya kazi chini ya hali mpya," Bi. Kovalchuk anasema. "Kila tunapopanga kukutana mahali fulani, tunaangalia ikiwa kuna makazi karibu na shambulio. Hatupangi matukio marefu kwani hatari ya kurusha makombora huongezeka kadri tunavyokaa mahali pamoja. Wakati wa janga hili, tulijifunza kufanya kazi katika muundo wa mseto, na uzoefu huo umekuwa muhimu sana.
'Sehemu ngumu zaidi ilikuwa kusikia hadithi zao'
Anastasia Kalashnyk, mfanyakazi mwingine wa UN Women, alikuwa akiishi Zaporizhzhia. Miaka miwili iliyopita, alihamia Kyiv na familia yake. "Baada ya tarehe 24 Februari 2022, watoto wangu waliacha kuhudhuria shule ya kulelea watoto wachanga na shule, na mume wangu alipoteza kazi - kampuni ya kigeni aliyoifanyia kazi ilifunga mara moja shughuli na kuondoka nchini," anasema.
Hata hivyo, kazi ya Bi Kalashnyk iliongezeka kwa kiasi kikubwa. Tangu 2017, amekuwa akiwajibika kwa misaada ya dharura inayotolewa na UN Women nchini Ukraine, ikilenga wanawake katika mikoa ya Luhansk na Donetsk. Baada ya 2022, wengi wa wanawake hawa walilazimika kukimbia makazi yao.
Katika mji katika Oblast ya Mykolaivska, makao ya shule ya chekechea yaliyojengwa upya sasa yanawapa watoto 200 nafasi salama, iliyo na vifaa kamili kwa ajili ya kujifunzia wakati wa tahadhari za hewa za mara kwa mara.
"Nikiangalia nyuma, sehemu ngumu zaidi ilikuwa kusikia hadithi zao - wanawake ambao nimekuwa nikiwafahamu kwa miaka mingi - kuhusu jinsi walivyotoroka maeneo yaliyokaliwa na kile kilichowapata waume zao ambao walikuwa wameenda kupigana," anasema.
Kwa wanawake hawa na wengine wa Kiukreni wanaohitaji, UN Women, kwa ushirikiano na mashirika ya ndani yasiyo ya kiserikali (NGOs), walianzisha kile kinachoitwa "nafasi salama". Vituo hivi vinatoa usaidizi muhimu, kuruhusu wanawake kuungana, kubadilishana uzoefu na kuponya.
"Nilimtazama Olga, mmoja wa wanawake waliokuja katika kituo hicho, akifufuka kihalisi baada ya kupata kiwewe," mfanyakazi wa Umoja wa Mataifa anakumbuka. “Alianza kutabasamu tena. Sasa, Olga ni mmoja wa wanaharakati wa kituo hicho, akiwasaidia wengine.”
Gharama ya vita
Kwa mujibu wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Uratibu wa Masuala ya Kibinadamu (OCHA), zaidi ya raia 12,600 wamethibitishwa kuuawa na zaidi ya 29,000 kujeruhiwa katika kipindi cha miaka mitatu iliyopita. Angalau watoto 2,400 ni miongoni mwa majeruhi.
Mamilioni ya watu wanaishi kwa hofu ya mara kwa mara, huku wale walio katika maeneo yanayokaliwa wakikabiliwa na vikwazo vikali na upatikanaji mdogo wa misaada ya kibinadamu. Kizazi kizima cha Waukraine kinakua wakati wa vita.
Alina, 12, amesimama karibu na nyumba yake iliyoharibiwa huko Kobzartsi, mkoa wa Mykolaiv.
Mashambulizi yasiyokoma dhidi ya miundombinu yanazidisha mzozo huo. Zaidi ya asilimia 10 ya hifadhi ya nyumba ya Ukraine imeharibiwa au kuharibiwa, na kuacha angalau familia milioni mbili bila makazi ya kutosha. Zaidi ya shule na vyuo vikuu 3,600 vimeathiriwa, na kulazimisha mamia ya maelfu ya watoto kusoma kwa mbali.
Mashambulio ya mara kwa mara kwenye mfumo wa nishati - majira ya baridi tatu mfululizo - yameacha miji bila umeme, joto na huduma muhimu katika hali ya kufungia. Jumla ya watu milioni 12.7 wanahitaji misaada ya kibinadamu.
Matumaini ya siku zijazo
"Bila shaka, kila kitu kilichotokea kinachosha," Bi Kalashnyk anasema. “Lakini watoto wangu hunipa tumaini la maisha bora ya baadaye. Wanachopitia sasa si haki. Lazima niwe na nguvu, si kwa ajili yao tu bali kwa familia zote za Kiukreni.
Anaongeza kuwa pia anapata matumaini katika mshikamano unaoonyeshwa na UN na mashirika mengine. “Hawakuiacha Ukrainia,” aeleza. “Walikaa. Wanaendelea kusaidia. Hawakuja kwa mwezi mmoja au miwili tu. Wamekuwa hapa kwa miaka. Na sasa, wanazungumza juu ya kujenga upya. Mazungumzo haya kuhusu wakati ujao yananipa uhakika kwamba tunayo mazungumzo.”
Bi Datchenko kutoka UNICEF pia anazungumzia umoja na mshikamano. “Mwanzoni, sote tuliunganishwa na hasira,” akumbuka. “Tulishiriki mizigo yetu. Tulishiriki maumivu yetu. Tulikuwa na hasira pamoja. Lakini hasira sio nguvu tena ya kuendesha. Sasa, tumeunganishwa na hamu ya kujenga upya kile ambacho kimeharibiwa. Tunataka kurejesha jamii zetu, kusaidia familia na kujenga upya nchi yetu, sio kama ilivyokuwa, lakini bora, kuacha urithi wa Soviet na kuunda taifa jipya, lililojengwa juu yake. haki za binadamu".
Vifaa vinasambazwa na UNFPA katika kituo cha manusura wa unyanyasaji wa kijinsia huko Kherson, Ukrainia.
Anasema kazi yake inampa matumaini. "Nina fursa ya kipekee ya kutathmini upya programu za zamani, kuunda mpya, kusikiliza sauti za walio hatarini zaidi, kuelekeza rasilimali mahali zinapohitajika na kuunganisha sekta tofauti ili kuleta pamoja bora kwa wale wanaohitaji. Ninaamini kuwa kufanya kazi kwa UNICEF kumenisaidia kuishi—bado ni mkakati wangu wa kuendelea kuishi.”
'Lazima tuwe na nguvu zaidi'
Bi Datchenko pia hupata faraja katika utamaduni. "Natafuta msukumo na motisha katika uzuri ambao bado upo nchini Ukraine. Makumbusho yetu yamefunguliwa, matamasha yanafanyika, muziki unachezwa. Kwa wengi, utamaduni ni mkakati wa kuishi.
Leo, Waukraine wengi wanatafuta mikakati yao ya kuishi. "Mojawapo ya changamoto kubwa tunayokabiliana nayo katika kazi yetu ni athari ya kisaikolojia, sio tu katika kujikimu sisi wenyewe, bali pia wenzetu," Bi. Kovalchuk anasema. “Hivi majuzi, ndugu mmoja wa mwenzetu alitoweka. Wakati mwingine, ni vigumu sana kupata maneno sahihi ya faraja, lakini tunafanya kazi na watu - wanawake na wasichana walioathiriwa na vita - ambao wanahitaji msaada wetu."
"Lakini, kwa upande mwingine, unapokabiliwa na janga moja baada ya jingine, shida moja baada ya nyingine, unaanza kujisikia nguvu na uzoefu zaidi. Kisichotuua kinatufanya tuwe na nguvu zaidi.”
Kisha, kwa tabasamu la huzuni, anaongeza kwamba “labda ni kweli, lakini sikuzote mimi husema laiti nisingekuwa na uzoefu nilionao sasa. Lakini sina chaguo. Uzoefu huu ni wangu kubeba."
