Pridnestrovian Dövlət Universitetinin arxeoloqları Şimali Qara dəniz regionunda Slobodzeya bölgəsində ən qədim daş heykəli aşkar ediblər.
İlkin məlumatlara görə, onun yaşı 4.5-5 min ildir. Başqa sözlə, Misir piramidalarından təxminən 500 il qədimdir.
Pridnestrovian Dövlət Universitetinin “Arxeologiya” elmi-tədqiqat laboratoriyasının aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri namizədi Sergey Razumovun jurnalistlərə verdiyi məlumata görə, heykəl antropomorfik stel, yəni insanın kobud təsvirinin çəkildiyi daş lövhədir. . Eyni zamanda plitənin bir tərəfində təsvir həkk olunub, digər tərəfində isə tərkibində dəmir oksidləri olan, bitki və ya heyvan yağı ilə qarışdırılmış yandırılmış gildən alınmış oxlu naxış çəkilir. Sergey Razumovun sözlərinə görə, belə plitələrdə adətən üz cizgiləri, kəmər, ayaqlar, silahlar, güc əlamətləri təsvir olunurdu.
Bu lövhənin daha sonra kurqanın töküldüyü dəfnin üzərinə üzüaşağı qoyulması sayəsində təsvir uzun illərdir ki, qorunub saxlanılır.
Dəfn çuxur adlanan mədəni-tarixi icmaya aiddir. Dunaydan Urala qədər əraziyə yayılmış bu icmanın ümumi xüsusiyyəti ölülərin düzbucaqlı quyularda basdırılmasıdır. Hind-Avropa maldarları ona mənsub idilər, çöldən keçən yarımköçəri tayfalar əkinçiliyi də bilsələr də, taxta arabalarda yaşayırdılar.
Zaman keçdikcə bu kurqan kiçik bir qəbiristanlığa çevrildi və oradan təxminən 2 min il istifadə edildi. Orada aşkar edilmiş son dəfn kimmeriya dövrünə, yəni 2700-2300 il əvvələ aiddir.
Laboratoriyanın rəhbəri, tarix elmləri doktoru Vitali Sinikanın qeyd etdiyi kimi, son onilliklər ərzində kurqan tamamilə şumlanmış və ətraf səthlə demək olar ki, hamarlanmışdır. Onu tapmaq üçün köhnə xəritələrdən, aerofotoqrafiyadan və peyk şəkillərindən alınan məlumatları təhlil etməli olduq.
Kurqandan ümumilikdə 7 dəfn tapılıb. Bunlardan 2900-2700 il əvvəlki dövrə aid olan birincisi birbaşa əkin sahəsinin altında yerləşirdi. Vitali Sinika bundan sonrakı işlərin gedişində daha iki-beş dəfn tapmağın mümkün olacağını istisna etməyib.
Tapılan qəbirlərin ən qədiminə, tapılmış lövhə ilə örtülmüş qəbirə gəlincə, o, erkən tunc dövrünə aiddir. Təəssüf ki, bu qəbirdə basdırılmış qalıqlar zəif qorunub saxlanılmışdır. Zaman keçdikcə plitənin döşəndiyi lövhələr çürüyüb, daş qəbirə çöküb, sümükləri əzib. Ona görə də tapıntıları təhlil edəcək antropoloqlar ciddi çətinliklərlə üzləşəcəklər. Ola bilsin ki, onlar məzarda kimin - qadın və ya kişi - dəfn olunduğunu belə müəyyənləşdirə bilməyəcəklər və bu məlumatı DNT tədqiqatları əsasında əldə etmək lazım gələcək.
Nə olursa olsun, Vitali Sinika vurğuladı ki, plitənin altında tapılan qalıqların adi bir insana aid olması ehtimalı azdır. Yaxınlıqda belə daş yataqları yoxdur, heykəl üçün plitə uzaqdan gətirilməli, sonra da emal edilməli idi.
“Çox vaxt belə stellərlə örtülmüş dəfnlərdə insan sümüklərindən başqa heç nə olmur” deyə arxeoloq izah edib. – Çünki bu stelanın əhəmiyyəti bu qəbirə qoyula biləcək hər şeydən artıq idi. Çox nadir hallarda, bu dövrü tədqiq edən həmkarımın dediyi kimi, onların qızıl və gümüş məbəd bəzəkləri - belə spiral məftillər var. İndiyə qədər bizdə belə olmayıb, amma keçmiş qazıntıların materiallarına görə belə olub. ”
Qazılmış kurqanda tapılan tapıntılar antropoloqların və digər mütəxəssislərin tədqiqat obyekti olacaq. Bu iş sayəsində altı ay və ya bir ildən sonra müxtəlif elmi istiqamətlərdə müəyyən miqdarda unikal məlumatlar əldə ediləcəkdir.
Tapılan stelaya gəlincə, Vitali Sinikanın vurğuladığı kimi, o, muzey kolleksiyasının bəzəyinə çevrilməyə qadirdir.
Mənbə: newsstipmr.com
