I loko o ka puʻuwai o ʻApelika, kahi i ulu ai nā moʻomeheu ikaika a me nā kaiāulu like ʻole no nā kenekulia, ʻike ʻia kahi moeʻuhane ʻino. ʻO ka Amhara Genocide, kahi hanana hoʻomāinoino a weliweli i ka mōʻaukala o ʻAitiopa, ua hūnā ʻia mai ka ʻike honua. Eia nō naʻe, ma lalo o kēia uhi o ka noho mālie e waiho nei kahi moʻolelo ʻoluʻolu o ka ʻeha hiki ʻole ke hoʻomaopopo ʻia, ka pepehi kanaka nui, a me ka hana ʻino lāhui.
ʻO ka ʻatikala mōʻaukala a me ka "Abyssinia: The Powder Barrel"
No ka hoʻomaopopo maoli i ka Amhara Genocide, pono mākou e ʻimi i nā moʻolelo o ka mōʻaukala, e ʻimi ana i kahi manawa i kū ai ʻo ʻAitiopa i nā hoʻoweliweli o waho a me nā hoʻāʻo ʻana i ka colonization. ʻO kekahi o nā manawa koʻikoʻi o kēia moʻolelo ʻo ia ka Kaua o Adwa i ka makahiki 1896 i ka manawa Ua kūʻē maikaʻi nā pūʻali koa o Emperor Menelik II i ka hoʻoikaika ʻana i ka noho ʻana o Italia. Eia naʻe, ua hoʻokumu kēia mau hanana i ke kumu no ka hoʻoilina pilikia o ka ʻāʻī ʻana a me ka mokuʻāina.
I loko o kēia au, ua hoʻolālā ʻia nā hoʻolālā e pili ana i ka hoʻokumu ʻana i ka hakakā ʻōiwi, i wehewehe ʻia ma ka puke "Abyssinia: The Powder Barrel." Ua ʻimi kēia puke pāʻani hoʻopunipuni e hōʻike i ka poʻe Amhara ma ke ʻano he poʻe hoʻoluhi i nā lāhui ʻē aʻe, me ka manaʻo e lūlū i nā ʻanoʻano mahele i loko o ʻAitiopa.
Hoʻohana hewa ʻo Minilikawuyan
ʻO ka wikiwiki a hiki i kēia lā, a ke ʻike nei mākou i ke ala hou ʻana o nā hana mōʻaukala ma ʻAitiopa. ʻO nā mea i loko o ka pūʻali koa federal a me nā luna aupuni, a me nā mea hana hewa ʻē aʻe, ua hoʻāla hou i ka huaʻōlelo "Minilikawuyan" e hōʻailona wahaheʻe i ka heluna Amhara ma ke ʻano he poʻe hoʻoluhi. ʻO kēia moʻolelo wahaheʻe, i manaʻo mua ʻia e ka poʻe Italia ma ka puke "Abyssinia: The Powder Barrel" a hoʻolaha ʻia ma o nā hana mikionali hoʻokaʻawale, ua hoʻohana hewa ʻia e hōʻoia i ka hana ʻino iā Amharas hala ʻole.
He mea nui e wehewehe ʻaʻole kuleana ʻo Amharas i ka mōʻaukala no nā hana hoʻokaumaha. ʻO kēia moʻolelo he hoʻololi i nā ʻoiaʻiʻo o ka mōʻaukala, e lilo ana i kumu no ka hana ʻino i kēia manawa i nā poʻe Amhara i ʻilihune pinepine i ka poʻe mahiʻai e noho ana i nā kūlana pilikia.
Hoʻokuʻu ʻia nā mea weliweli
E noʻonoʻo i kahi ʻāina kahi i noho pū ai nā kaiāulu i ka manawa like, i kēia manawa i haehae ʻia e ka nalu o ka hana ʻino i hōʻike ʻole i ke aloha. Ua hāʻule nā keiki, nā wahine, a me nā kāne i nā hana hoʻomāinoino ʻike ʻole, ua pio ko lākou ola no ke kumu ʻē aʻe ma mua o ko lākou lāhui.
ʻO ka poʻe i hana i kēia pepehi kanaka, i hoʻoikaika ʻia e ka moʻolelo mōʻaukala hoʻopunipuni, hoʻohana i nā huaʻōlelo hoʻohaʻahaʻa e like me "Neftegna," "Minilikawiyans," "jawisa," a me "nā hoki" e hoʻomāinoino a hōʻino i ka poʻe Amhara. Ua lilo ia ʻōlelo hoʻohaʻahaʻa i mea kaua, i hoʻohana ʻia e hōʻoiaʻiʻo i nā hana ʻino hiki ʻole ke ʻōlelo ʻia.
He Honua Huli Makapo
ʻO ka ʻoiaʻiʻo haʻalulu, ʻoiai ʻo ka nui o kēia mau hana ʻino a me ka hoʻohana hewa ʻole ʻana o nā moʻolelo mōʻaukala e hoʻoulu ai i ka hana ʻino, ua koho nui ke kaiāulu o ka honua e noho mālie, me ka hoʻōki ʻana i ke kapa ʻana he aha ia: genocide. Ke hoʻoweliweli nei kēia kānalua e hoʻoikaika i ka poʻe hana hewa a hoʻopau i ka manaʻolana o ka hoʻopono no ka poʻe i hōʻeha ʻia.
He moʻolelo ʻeha ko ka honua no ka makemake ʻole i ka wā e komo ai i nā genocide. ʻO Rwanda a me Bosnia nā mea hoʻomanaʻo nui i ka mea e hana ʻole ai ke kaiāulu honua i ka hana hoʻoholo. He pōʻino nā hopena, e alakaʻi ana i ka nalowale o nā ola he nui.
Ke wehe nei mākou i nā mea weliweli o ka Genocide Amhara, ua waiho ʻia mākou me kahi nīnau hoʻohaʻahaʻa: Pehea e hiki ai i ke aupuni genocidal ke lawelawe ma ke ʻano he hoʻopiʻi, luna kānāwai, a me ka mea hana kānāwai no kona hoʻomāinoino? ʻAʻole pono ka honua e ʻae i kēia ʻano palaka e hoʻomau. ʻO ka hana koke ʻaʻole ia he mea pono wale nō akā he kuleana no ke kanaka.
Wehe i nā kaulahao o ka hāmau
ʻO ka manawa kēia no ka honua e wāwahi i ka leo e hoʻopuni ana i ka Genocide Amhara. Pono mākou e kū i ka ʻoiaʻiʻo paʻa a hiki ʻole ke hōʻole ʻia: ʻo ka mea e hana nei ma ʻAitiopia he pepehi kanaka maoli. Aia kēia huaʻōlelo i kahi pono pono, he kāhea i ka hana hiki ʻole ke mālama ʻia. Hoʻomanaʻo mai ia iā mākou i ka ʻōlelo hoʻohiki "ʻaʻole hou," he hoʻohiki e pale i kēlā mau mea weliweli mai ka hana hou ʻana.
He Ala Imua: He Aupuni Transitive Comprehensive
No ka hoʻoponopono piha ʻana i ka Genocide Amhara, manaʻo mākou e hoʻokumu i kahi aupuni hoʻololi ma ʻAitiopa. Pono i loko o kēia kino ka poʻe e kūpaʻa ʻole i ko lākou kūpaʻa i ka hoʻopono, ka hoʻokuʻikahi, a me ka pale ʻana i nā pono kanaka. ʻO ka mea nui, pono e pāpā ʻia nā ʻaoʻao kālaiʻāina i manaʻo ʻia no ke komo ʻana i ka pepehi kanaka, a i ʻole ka hewa, mai nā hana kālaiʻāina āpau a lawe ʻia i ka hoʻokolokolo. ʻO kēia ka mea e hōʻoiaʻiʻo ai ka poʻe hewa i ke kuleana, ʻoiai hiki i ka mea hala ʻole ke hoʻomaka i nā hana politika i ka wā i hoʻopau ʻia.
He noi no ka hana
ʻO ka Amhara Genocide ka mea e hoʻomanaʻo ai i kā mākou kuleana hui e pale i nā ola hala ʻole a pale i ka hoʻi hou ʻana o ia mau mea weliweli. ʻAʻole lawa ka hoʻāhewa wale ʻana; pono ka hana koke a me ka hoʻoholo.
ʻO ka Convention Genocide: He Moral Imperative
ʻO ka Genocide Convention, i hāpai ʻia e United Nations i ka makahiki 1948, hōʻike i ke kuleana o ke kaiāulu honua e pale a hoʻopaʻi i nā hana pepehi kanaka. Ua wehewehe ʻo ia i ka pepehi kanaka ʻana ma ke ʻano he "hana i hana ʻia me ka manaʻo e luku, ma ke ʻano holoʻokoʻa a i ʻole ka hapa, kahi lāhui, lāhui, lāhui, a i ʻole hui hoʻomana." ʻO ka Amhara Genocide i loko o kēia wehewehe.
ʻO ka hāmau ʻana a i ʻole ka makemake ʻole o ke kaiāulu o ke ao holoʻokoʻa e hōʻailona iā ia ma ke ʻano he ʻano hoʻohaʻahaʻa ʻole ia mai nā kumu i hoʻopaʻa ʻia ma ka Genocide Convention. Ua akaka ka pono o ka ʻaha kūkā: pono e hana ko ke ao nei i mea e pale aku ai i nā hana ʻino e kū nei i ka poʻe Amhara.
Ka Lunakanawai Transitional: He Ala no ka Ho'ōla
ʻO ka hoʻoponopono hoʻololi, e like me ka mea i hōʻike ʻia e United Nations, e ʻimi ana e hoʻoponopono i nā hoʻoilina o ka hōʻino nui i nā pono kanaka. I ka hihia o ka Amhara Genocide, ʻaʻole ia he mea pono wale nō akā he laina ola no ka ho'ōla ʻana i kahi lāhui ʻeha nui.
I ka noonoo ana i ke ala i mua no ʻAikiopa, ua lilo i mea maopopo loa i ke aupuni o keia wa, i pili i ka hana ana i ka Amhara Genocide, aole hiki ke haawiia i ke kuleana o ka hoopau ana i keia pilikia kanaka, e lawe mai i ka pono i ka poe hewa, a me ka hooulu ana i ke kuikahi a me ka maluhia. ʻAʻole hiki i ka poʻe keaka ke kuleana no kēia mau hana hoʻomāinoino ke alakaʻi i ke kaʻina o ka hoʻoponopono hoʻololi. ʻO ko lākou noho mau ʻana i ka mana he mea hoʻoweliweli i ka poʻe i hōʻeha ʻia, e noho mau ana i ka pōʻino nui. ʻO ka pilikia o ka hoʻomāinoino hou ʻana, ka hoʻopaʻa ʻana i nā mea hōʻike, a me nā pepehi kanaka i manaʻo ʻia e ʻike nui ʻia ke mālama ʻia ka mana o ka poʻe kuleana no ka pepehi kanaka. Hoʻokomo ʻia ka manaʻo o ka "quasi-compliance", kahi e loaʻa ai kahi ke ʻano o ka launa pū ʻana me nā hana honua, akā na'e, ua pa'a mau ke kumu o ka mana a me ka ho'opa'i 'ole, me ka 'ole o ke ka'ina ho'oponopono ho'ololi a 'oi aku ka pō'ino i ka po'e i poino. ʻO ke aupuni hoʻololi kūʻokoʻa ʻole a piha, a me ka nānā ʻana o ka honua, he mea nui ia e hōʻoia i ka lanakila ʻana o ka pono a hiki ke hoʻokō ʻia ka maluhia mau ma ʻAitiopa a me ka ʻāina ākea.
ʻO ke aupuni hoʻololi holoʻokoʻa, i haku ʻia me nā helu kaulike ʻole i hoʻopaʻa ʻia i ka hoʻopono a me ka hoʻolauleʻa, hiki ke wehe i ke ala no kēia ho'ōla i makemake nui ʻia. Pono e hoʻokumu i ka mea nui:
- ʻOiaʻiʻo: Ma mua o ka hoʻokō ʻia ʻana o ke kuleana, pono e wehe ʻia ke ʻano piha o nā hana ʻino a me ka pōʻaiapili mōʻaukala i alakaʻi iā lākou. He mea koʻikoʻi ke kaʻina hana ʻimi ʻoiaʻiʻo no ka hoʻomaopopo ʻana i ka ʻeha o ka poʻe i hōʻeha ʻia a me ka hoʻomaopopo ʻana i nā kumu i hoʻoulu ai i ka Genocide Amhara.
- Hoʻoponopono: ʻO ka poʻe hana hewa, me ka nānā ʻole i ko lākou pili, pono e lawe ʻia i ka hoʻokolokolo. Pono e hoʻouna ʻia kahi leka maopopo ʻaʻole e ʻae ʻia ka hoʻopaʻi ʻole.
- Hoʻihoʻi: Pono ka poʻe i loaʻa i ka Genocide Amhara no ko lākou ʻeha. ʻAʻole pili kēia i ka uku waiwai wale nō akā ke kākoʻo no ka hoʻihoʻi ʻana i ka naʻau a me ka naʻau.
- Hoʻolauleʻa: ʻO ke kūkulu hou ʻana i ka hilinaʻi ma waena o nā kaiāulu, ka nui o ia mau mea i haehae ʻia e kēia hana ʻino, ʻo ia ka mea nui. ʻO nā hana e hoʻoulu ai i ka ʻike a me ka launa pū ʻana he mea nui ia i ka papahana o ke aupuni hoʻololi.
I ka hopena, ke kāhea ikaika nei mākou i ke kaiāulu honua e:
- E hoʻomaopopo i ka lehulehu i ka Genocide Amhara ma ke ʻano he pepehi kanaka, e hōʻike ana i ka pono o ke komo koke ʻana.
- E hoʻonui i ke kākoʻo no ka hoʻokumu ʻana i kahi aupuni hoʻololi holoʻokoʻa ma ʻAitiopia, i alakaʻi ʻia e nā helu kaulike ʻole i hoʻolaʻa ʻia i ka hoʻopono a me ka hoʻolauleʻa.
- E hoʻopaʻa i nā ʻaoʻao kālaiʻāina a pau e pili ana i ka pepehi kanaka a hiki i ka wā e hoʻomaʻemaʻe ʻia ai lākou mai ka hana hewa.
- E hoʻolako i nā kōkua kōkua kanaka i ka poʻe i loaʻa i ka Genocide Amhara, e hoʻoponopono i ko lākou mau hemahema.
- E hoʻoikaika i ka hui pū ʻana me nā hoa a me nā hui honua e hōʻoia i ka hoʻokō pono ʻana, hoʻihoʻi, a me ka hoʻoponopono ʻana.
ʻO ʻAitiopa, e like me ka phoenix, pono e ala aʻe mai ka lehu o kēia mokuna pouli i kona mōʻaukala. Ma ka hui pū ʻana i ka hoʻopono, ka hoʻolauleʻa ʻana, a me ka mālama ʻana i nā pono kanaka, hiki iā mākou ke manaʻolana i kahi wā e hiki mai ana kahi e noho ai ka lokahi a me ka maluhia. ʻO ka manawa kēia no ke ao nei e hoʻolohe i nā haʻawina o ka mōʻaukala a pale aku i ka kākau ʻana i kekahi mokuna pōʻino.
