Brýn stefnubreyting
Nýjasta Innocenti skýrslukort 17: Staðir og rými ber saman hvernig 39 lönd í Efnahags- og framfarastofnuninni (OECD) og Evrópusambandinu (ESB) hafa áhrif á umhverfi barna.
Vísbendingar eru meðal annars útsetning fyrir skaðlegum mengunarefnum, svo sem eitrað lofti, skordýraeitur, raka og blý; aðgangur að ljósi, grænum svæðum og öruggum vegum; og framlag landa til loftslagskreppunnar, auðlindanotkunar og losunar rafræns úrgangs.
Í skýrslunni kemur fram að ef allur heimurinn myndi neyta auðlinda á hraða OECD og ESB ríkja þyrfti jafnvirði 3.3 jarðar til að halda í við neyslustig.
Ef það væri á þeim hraða sem fólk í Kanada, Lúxemborg og Bandaríkjunum gerir það, þá þyrfti að minnsta kosti fimm jarðir, samkvæmt skýrslunni.
Ekki í þínum eigin bakgarði
Þó spánn, Írland og Portúgal eru í efsta sæti listans, öll OECD og ESB lönd eru ekki að veita heilbrigt umhverfi fyrir öll börn á öllum vísbendingum.
Miðað við koltvísýringslosun, rafrænan úrgang og heildar auðlindanotkun á mann eru Ástralía, Belgía, Kanada og Bandaríkin meðal annarra auðugra landa sem eru í lágmarki í að skapa heilbrigt umhverfi fyrir börn innan og utan landamæra sinna.
Á sama tíma eru Finnland, Ísland og Noregur meðal þeirra sem veita börnum lands síns heilbrigðara umhverfi en leggja óhóflega þátt í að eyðileggja hnattrænt umhverfi.
"Í sumum tilfellum við erum að sjá lönd sem bjóða upp á tiltölulega heilbrigt umhverfi fyrir börn heima á sama tíma og þau eru meðal fremstu þátttakenda mengunarefna sem eyðileggja umhverfi barna erlendis“, staðfesti Gunilla Olsson, forstöðumaður rannsóknarstofu UNICEF
Aftur á móti hafa ríkustu OECD- og ESB-löndin í Rómönsku Ameríku og Evrópu mun minni áhrif á umheiminn.
Skaðleg útsetning
Yfir 20 milljónir barna í þessum hópi eru með hækkað magn blýs – eitt hættulegasta umhverfis eitrað efni – í blóði sínu.
Á Íslandi, Lettlandi, Portúgal og Bretlandi verður fimmta hvert barn fyrir raka og myglu heima; en á Kýpur, Ungverjalandi og Tyrklandi hækkar þessi tala í meira en einn af hverjum fjórum.
Mörg börn anda að sér eitruðu lofti bæði innan og utan heimilis síns.
Meira en eitt af hverjum 12 börnum í Belgíu, Tékklandi, Ísrael og Póllandi og verða fyrir mikilli skordýraeiturmengun, sem hefur verið tengd krabbameini - þar á meðal hvítblæði barna - og getur skaðað lífsnauðsynleg líkamskerfi.
Bæta umhverfi barna
Börn í fátækum fjölskyldum hafa tilhneigingu til að standa frammi fyrir meiri útsetningu fyrir umhverfisskaða – sem festir í sessi og magnar upp núverandi ókosti og ójöfnuð.
"Aukinn úrgangur, skaðleg mengunarefni og uppgefin náttúruauðlind hefur áhrif á líkamlega og andlega heilsu barna okkar og ógna sjálfbærni plánetunnar okkar,“ sagði blaðið UNICEF opinber.
Sem slík hefur UNICEF hvatt lands-, svæðis- og sveitarstjórnir til að bæta umhverfi barna með því að draga úr úrgangi, loft- og vatnsmengun og tryggja hágæða húsnæði og hverfi.
Raddir barna skipta máli
Ríkisstjórnir og fyrirtæki verða þegar í stað að standa við skuldbindingar sínar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda fyrir árið 2050. Og loftslagsaðlögun ætti einnig að vera í fararbroddi í aðgerðum í ýmsum geirum - frá menntun til innviða.
Barnaviðkvæm umhverfisstefna verður að tryggja að þarfir barna séu byggðar inn í ákvarðanatöku og að horft sé til sjónarmiða þeirra við mótun stefnu sem mun hafa óhófleg áhrif á komandi kynslóðir.
Í skýrslu UNICEF kemur fram að þrátt fyrir að börn séu helstu hagsmunaaðilar framtíðarinnar og muni standa frammi fyrir umhverfisvandamálum nútímans í lengstu lög, þá séu þau síst fær um að hafa áhrif á gang mála.
„Við verðum að fylgja stefnu og venjum sem standa vörð um það náttúrulega umhverfi sem börn og ungmenni eru mest háð,“ sagði Frú Olsson.
Heimild: WHO
UNICEF Innocenti skýrslukort 17 sýnir barnamiðaðan ramma sem nær yfir líkamlega og andlega heilsu þeirra; bæði heimurinn í kringum þá og almennt; umhverfið eins og það er mótað af fyrri aðgerðum; og áhrif landa utan eigin landamæra.
