លោក Khalid Khiari ឧបការីអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលកិច្ចការនយោបាយ និងកិច្ចការកសាងសន្តិភាព បាននិយាយថា ការពង្រីកការប្រយុទ្ធនៅទូទាំងប្រទេសបានដកហូតសហគមន៍នៃតម្រូវការជាមូលដ្ឋាន និងការទទួលបានសេវាសំខាន់ៗ ហើយបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។ ដូចជាប្រតិបត្តិការសន្តិភាព។
សន្និសីទបើកចំហនេះជាលើកដំបូងដែលក្រុមប្រឹក្សាបានជួបប្រជុំលើប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាចាប់តាំងពីយោធាបានដណ្តើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្ងៃទី ១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ បើទោះជាសមាជិកបានអនុម័ត ដំណោះស្រាយលើវិបត្តិ នៅខែធ្នូ 2022 ។
UN អគ្គលេខាធិការAntónio Guterres បានអំពាវនាវឥតឈប់ឈរឱ្យមានការដោះលែងប្រធានាធិបតី Win Myint ទីប្រឹក្សារដ្ឋលោកស្រី Aung San Suu Kyi និងអ្នកផ្សេងទៀតដែលកំពុងជាប់ឃុំ។
ក្តីបារម្ភចំពោះសហគមន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា
លោក Khiari បាននិយាយថា ចំពេលមានសេចក្តីរាយការណ៍អំពីការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីលើអាកាសដោយមិនរើសមុខដោយកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមីយ៉ាន់ម៉ា និងការបាញ់ផ្លោងដោយភាគីផ្សេងៗ ចំនួនជនស៊ីវិលនៅតែបន្តកើនឡើង។
លោកបានរាយការណ៍អំពីស្ថានភាពនៅក្នុងរដ្ឋរ៉ាឃីន ដែលជាតំបន់ក្រីក្របំផុតនៅក្នុងប្រទេសភូមា ដែលភាគច្រើនជាពុទ្ធសាសនិក និងជាជម្រករបស់ជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលជាសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចមូស្លីមលើសលប់ ដែលមិនមានសញ្ជាតិ។ សមាជិកជាងមួយលាននាក់បានរត់គេចខ្លួនទៅបង់ក្លាដែសបន្ទាប់ពីរលកនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
លោកបាននិយាយថា នៅក្នុងរដ្ឋរ៉ាឃីន ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា និងកងទ័ពអារ៉ាកាន ដែលជាក្រុមបំបែកខ្លួនបានឈានដល់កម្រិតនៃអំពើហិង្សាដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ដោយរួមបញ្ចូលភាពងាយរងគ្រោះដែលមានពីមុនមក។
កងទ័ព Arakan ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានទទួលការគ្រប់គ្រងទឹកដីលើភាគច្រើននៃមជ្ឈមណ្ឌល និងស្វែងរកការពង្រីកទៅភាគខាងជើង ជាកន្លែងដែលជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាជាច្រើននៅសេសសល់។
ដោះស្រាយមូលហេតុដើម
“ការដោះស្រាយមូលហេតុឫសគល់នៃវិបត្តិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា នឹងមានសារៈសំខាន់ក្នុងការបង្កើតផ្លូវប្រកបដោយនិរន្តរភាពចេញពីវិបត្តិបច្ចុប្បន្ន។ ការខកខានក្នុងការធ្វើដូច្នេះ និងការបន្តនិទណ្ឌភាពនឹងបន្តជំរុញឱ្យមានវដ្តនៃអំពើហិង្សាដ៏សាហាវរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Khiari ក៏បានលើកឡើងពីការកើនឡើងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភចំពោះជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលកំពុងបាត់បង់ជីវិត ឬបាត់ខ្លួន ខណៈពេលដែលធ្វើដំណើរតាមទូកប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់នៅសមុទ្រ Andaman និងឈូងសមុទ្រ Bengal ។
លោកបាននិយាយថា ដំណោះស្រាយណាមួយចំពោះវិបត្តិបច្ចុប្បន្នទាមទារលក្ខខណ្ឌដែលអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សរបស់ពួកគេដោយសេរី និងដោយសន្តិវិធី ហើយការបញ្ចប់យុទ្ធនាការហិង្សា និងការគាបសង្កត់នយោបាយរបស់យោធាគឺជាជំហានដ៏សំខាន់មួយ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ក្នុងន័យនេះ អគ្គលេខាធិការបានគូសបញ្ជាក់ពីការព្រួយបារម្ភអំពីចេតនារបស់យោធាក្នុងការឈានទៅមុខជាមួយការបោះឆ្នោតចំពេលមានជម្លោះកាន់តែខ្លាំងនិងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅទូទាំងប្រទេស»។
ផលប៉ះពាល់ក្នុងតំបន់
ងាកទៅតំបន់វិញ លោក Khiari បាននិយាយថា វិបត្តិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា នៅតែបន្តកើតមាន ខណៈដែលជម្លោះនៅតំបន់ព្រំដែនសំខាន់ៗ បានធ្វើឱ្យសន្តិសុខឆ្លងដែនចុះខ្សោយ ហើយការបែកបាក់នៃនីតិរដ្ឋបានអនុញ្ញាតឱ្យសេដ្ឋកិច្ចខុសច្បាប់រីកចម្រើន។
ពេលនេះប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជាចំណុចកណ្តាលនៃការផលិតមេតំហ្វេតាមីន និងអាភៀន រួមជាមួយនឹងការពង្រីកយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃប្រតិបត្តិការបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិតជាសកល ជាពិសេសនៅតាមតំបន់ព្រំដែន។
លោកបានបន្តថា៖ «ជាមួយនឹងឱកាសចិញ្ចឹមជីវិតខ្វះខាត បណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មបន្តចាប់យកប្រជាជនដែលងាយរងគ្រោះកាន់តែខ្លាំងឡើង»។ "អ្វីដែលបានចាប់ផ្តើមដោយការគំរាមកំហែងឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងតំបន់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឥឡូវនេះគឺការជួញដូរមនុស្សដែលកំពុងរីករាលដាល និងវិបត្តិពាណិជ្ជកម្មខុសច្បាប់ជាមួយនឹងផលប៉ះពាល់ជាសកល"។
បង្កើនការគាំទ្រ
លោក Khiari បានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងការស្នាក់នៅ និងផ្តល់សាមគ្គីភាពជាមួយប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា។
ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការសម្រាប់ការរួបរួម និងការគាំទ្រអន្តរជាតិកាន់តែខ្លាំង លោកបាននិយាយថា អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងបន្តធ្វើការបំពេញបន្ថែមជាមួយប្លុកក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងចូលរួមយ៉ាងសកម្មជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
«នៅពេលដែលវិបត្តិអូសបន្លាយកាន់តែជ្រៅ អគ្គលេខាធិការនៅតែបន្តអំពាវនាវឱ្យមានការឆ្លើយតបជាអន្តរជាតិរួមមួយ និងលើកទឹកចិត្តរដ្ឋសមាជិក ជាពិសេសប្រទេសជិតខាង ឱ្យប្រើឥទ្ធិពលរបស់ពួកគេ ដើម្បីបើកបណ្តាញមនុស្សធម៌ស្របតាមគោលការណ៍អន្តរជាតិ បញ្ចប់អំពើហិង្សា និងស្វែងរកទូលំទូលាយ។ ដំណោះស្រាយនយោបាយដែលនាំទៅដល់អនាគតប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងសន្តិភាពសម្រាប់មីយ៉ាន់ម៉ា។
ការផ្លាស់ទីលំនៅនិងការភ័យខ្លាច
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាបានឮថា ផលប៉ះពាល់មនុស្សធម៌នៃវិបត្តិគឺមានសារៈសំខាន់ និងមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។
Lise Doughten នៃការិយាល័យកិច្ចការមនុស្សធម៌ អ.ស.ប. OCHAបាននិយាយថាប្រជាជនប្រហែល 2.8 លាននាក់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាឥឡូវនេះត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅ 90 ភាគរយចាប់តាំងពីការកាន់កាប់ដោយយោធា។
ប្រជាជន "កំពុងរស់នៅក្នុងភាពភ័យខ្លាចប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់ជីវិតរបស់ពួកគេ" ជាពិសេសចាប់តាំងពីច្បាប់ជាតិស្តីពីការចុះចូលជាកាតព្វកិច្ចបានចូលជាធរមាននៅដើមឆ្នាំនេះ។ លទ្ធភាពរបស់ពួកគេក្នុងការទទួលបានទំនិញ និងសេវាកម្មសំខាន់ៗ និងការទប់ទល់ត្រូវបានលាតសន្ធឹងដល់ដែនកំណត់របស់វា។
មនុស្សរាប់លាននាក់កំពុងស្រេកឃ្លាន
មនុស្សជិត 12.9 លាននាក់ ប្រហែលមួយភាគបួននៃចំនួនប្រជាជនកំពុងប្រឈមមុខនឹងអសន្តិសុខស្បៀង។ ឱសថជាមូលដ្ឋានកំពុងអស់ ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលស្ថិតក្នុងភាពចលាចល ហើយការអប់រំត្រូវបានរំខានយ៉ាងខ្លាំង។ ប្រហែលមួយភាគបីនៃកុមារដែលមានអាយុចូលសាលាទាំងអស់បច្ចុប្បន្នចេញពីថ្នាក់រៀន។
វិបត្តិនេះកំពុងជះឥទ្ធិពលមិនសមហេតុផលដល់ស្ត្រី និងកុមារី ដែលស្ទើរតែ 9.7 លាននាក់ ដែលត្រូវការជំនួយមនុស្សធម៌ ដោយអំពើហិង្សាកាន់តែកើនឡើង បង្កើនភាពងាយរងគ្រោះ និងការប្រឈមមុខនឹងការជួញដូរ និងអំពើហិង្សាផ្អែកលើយេនឌ័រ។
គ្មានពេលរង់ចាំទេ។
មនុស្សធម៌ប៉ាន់ប្រមាណថា ប្រជាជនប្រហែល 18.6 លាននាក់នៅទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានឹងត្រូវការជំនួយនៅឆ្នាំនេះ ដែលជាការកើនឡើងជិត 20 ដងចាប់តាំងពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2021។
លោកស្រី Doughten បានអំពាវនាវឱ្យមានការបង្កើនមូលនិធិដើម្បីគាំទ្រដល់ប្រតិបត្តិការរបស់ពួកគេ សុវត្ថិភាព និងគ្មានការរារាំងដល់មនុស្សដែលត្រូវការជំនួយ និងលក្ខខណ្ឌសុវត្ថិភាពសម្រាប់បុគ្គលិកជំនួយ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា "ជម្លោះប្រដាប់អាវុធកាន់តែខ្លាំងឡើង ការរឹតបន្តឹងផ្នែករដ្ឋបាល និងអំពើហិង្សាលើបុគ្គលិកផ្តល់ជំនួយទាំងអស់នៅតែជាឧបសគ្គសំខាន់ៗ ដែលកំពុងកំណត់ជំនួយមនុស្សធម៌ពីការទៅដល់ជនងាយរងគ្រោះ"។
លោកស្រីបានព្រមានថា នៅពេលដែលជម្លោះនៅតែបន្តកើនឡើង តម្រូវការមនុស្សធម៌កាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយជាមួយនឹងរដូវមូសុងជិតមកដល់ ពេលវេលាគឺជារឿងសំខាន់សម្រាប់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា។
“ពួកគេមិនអាចឲ្យយើងបំភ្លេចបានឡើយ។ ពួកគេមិនអាចមានលទ្ធភាពរង់ចាំបានទេ»។ “ពួកគេត្រូវការការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិឥឡូវនេះ ដើម្បីជួយពួកគេឲ្យរស់នៅក្នុងគ្រានៃការភ័យខ្លាច និងចលាចលនេះ”។
