Брюссель. The Далайн гүнийг хамгаалах эвсэл (DSCC), Байгаль орчны шударга ёсны сан (EJF), Greenpeace, Эрсдэлд байгаа тэнгисүүд (SAR), Sustainable Ocean Alliance (SOA), Дэлхийн байгаль хамгаалах сан (WWF) зэрэг байгууллагууд энэхүү хөтөлбөрийг баталсанд талархаж байгаагаа илэрхийлэв. B9 0095/2024 тогтоол Норвеги Хойд туйлд далайн гүний уурхайн олборлолтыг үргэлжлүүлэх шийдвэрийн талаар Европын парламентаас. Энэхүү тогтоол нь Норвеги улсын сүүлийн үеийн сонголттой холбоотойгоор далайн гүн дэх уул уурхайн үйлдвэрлэлийг эсэргүүцэж байгааг харуулж байна.
Европын парламентууд В9 0095/2024 тогтоолыг дэмжсэн санал хураалт явуулж байна. Норвеги улс далайн гүний уурхайн үйл ажиллагаа явуулахын тулд Хойд туйлын усанд өргөн уудам талбайг нээх төлөвлөгөөтэй холбоотой байгаль орчны томоохон асуудлуудыг онцлон тэмдэглэв. Уг тогтоолд УИХ-ын чуулганыг зогсоохыг дэмжсэнийг дахин нотолсон. ЕХ-ны Комисс, гишүүн орнууд болон бүх улс орнуудад урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч, далай тэнгисийн гүний уурхайн олборлолтыг түдгэлзүүлэхийг дэмжихийг уриалж байна.
DSCC-ийн Европ дахь тэргүүлэгч Сандрин Полти хэлэхдээ, "Европын парламент энэ хор хөнөөлтэй, эрсдэлтэй салбарыг эхлэхээс өмнө түдгэлзүүлэхийг уриалж байгаагаа дахин нотолсон энэхүү тогтоолыг талархан хүлээн авч байна. Дэлхий даяар моратори хийх эрч хүч нэмэгдэж байгаа тул бид Норвеги улсыг манай далайд эргэлт буцалтгүй хохирол учруулахаас өмнө шийдвэрээ буцаахыг уриалж байна."
SOA-ийн Далайн гүний уурхайн Европын ахлах мэргэжилтэн Анне-Софи Ру, “Одоогийн байдлаар бидэнд далайн гүнээс ашигт малтмалын олборлолтын үр нөлөөг найдвартай үнэлэх боломжтой шинжлэх ухааны бат бөх, иж бүрэн, найдвартай мэдлэг дутмаг байна. Тиймээс аливаа уул уурхайн үйл ажиллагаа нь Норвеги улсын урьдчилан сэргийлэх арга барил, тогтвортой менежмент, олон улсын уур амьсгал, байгальтай холбоотой үүрэг амлалттай зөрчилдөх болно."
Haldis Tjeldflaat Helle, Гүн далайн Greenpeace Nordic дахь уул уурхайн кампанит ажлын удирдагч хэлэхдээ, "Норвеги Хойд мөсөн эрэгт далайн гүнд олборлолт явуулах боломжийг нээж өгснөөр далай тэнгисийн асуудалд санаа зовж буй олон зуун эрдэмтдийг үл тоомсорлож, далай тэнгисийн хариуцлагатай улс гэдгээрээ гадаадад итгэх итгэлээ алдаж байна. Энэ нь далайн гүнд олборлолт хийхээр төлөвлөж буй аливаа засгийн газарт анхааруулга байх ёстой."
Арктикийн экологийн эмзэг бүс нутагт Италитай ижил хэмжээтэй буюу 9 гаруй километр талбайд далайн гүний уурхайн үйл ажиллагаа явуулахыг зөвшөөрөх тухай УИХ-аас 2024 оны нэгдүгээр сарын 280,000-ний өдөр баталсны дараа УИХ-ын тогтоол гарсан юм. Энэхүү шийдвэр нь эрдэмтэд, загас агнуурын салбар, төрийн бус байгууллага/иргэний нийгэм, идэвхтнүүд зэрэг дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн өргөн хүрээний түгшүүрийг төрүүлж, өргөдлийг Өнөөдрийг хүртэл 550,000 гаруй хүний гарын үсэг цуглуулсан байна. Норвегийн байгаль орчны агентлаг Норвегийн засгийн газраас гаргасан байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын стратегийн үнэлгээ нь далайн гүнд уурхайн хайгуул, ашиглалтын аль алиныг нь нээх хангалттай шинжлэх ухаан, хууль эрх зүйн үндэслэл болохгүй гэж үзэж байна.
Дэлхийн байгаль хамгаалах сан (WWF International)-ын Далайн гүний ёроолгүй уул уурхайн дэлхийн бодлогын ахлагч Кажа Лонне Фьяртофт хэлэхдээ, "Норвегийн засгийн газар далайн гүнд уурхайн үйл ажиллагааг нээх шийдвэр гаргасан нь өөрийн шинжээчдийн байгууллага, тэргүүлэх эрдэмтэд, их дээд сургууль, санхүүгийн байгууллагууд болон иргэний нийгэм. Өөрийгөө далай тэнгисийн удирдагч хэмээн зарласан Норвеги улс шинжлэх ухааныг удирдан чиглүүлэх ёстой. Нотлох баримт нь тодорхой байна - эрүүл далайн хувьд бид далайн гүнд олборлолт явуулахыг дэлхий даяар хориглох хэрэгтэй."
УИХ-аас баталсан тогтоолд Норвеги улс далайн гүний уурхайн үйл ажиллагаа эрхлэх хүсэл эрмэлзэл, эдгээр үйл ажиллагаа нь Европын холбооны загас агнуур, хүнсний аюулгүй байдал, Хойд туйлын далайн биологийн төрөл зүйл болон хөрш зэргэлдээ орнуудад үзүүлж болзошгүй үр дагаварт санаа зовниж буйгаа илэрхийлжээ. Нэмж дурдахад Норвеги улс байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын стратегийн үнэлгээ хийх шалгуурыг хангаагүй нь олон улсын хууль тогтоомжийг зөрчсөн байж болзошгүй гэсэн болгоомжлолыг онцолж байна.
Эрсдэлд өртсөн тэнгис дэх далайн гүн дэх уул уурхайн бодлогын ажилтан Саймон Холмстрём “Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас Арктикийн экосистемүүд аль хэдийн асар их дарамтад орсон. Хэрэв далайн гүнд олборлолт явуулахыг зөвшөөрвөл дэлхийн хамгийн том нүүрстөрөгчийн шингээгч болох далайн гүнийг тасалдуулж, Норвегийн усан дотор болон түүнээс цааш далайн биологийн төрөл зүйлийг эргэлт буцалтгүй, бүрмөсөн алдаж болзошгүй юм. Үүнийг бид зөвшөөрч чадахгүй."
Өнөөдрийг хүртэл дэлхийн 24 улс, түүний дотор ЕХ-ны 7 орон энэ салбарыг түр зогсоох эсвэл түр зогсоохыг уриалж байна. Google, Samsung, Northvolt, Volvo, BMW зэрэг үндэстэн дамнасан компаниуд далайн ёроолоос ямар ч ашигт малтмал авахгүй гэдгээ амласан. Далайн гүнээс олдсон металлууд шаардлагагүй бөгөөд зөвхөн сонгогдсон цөөхөн хүмүүст санхүүгийн хязгаарлагдмал үр өгөөж өгөх болно гэдгийг тайлангууд онцолж, ашиг олох зорилготой далайн гүн дэх уурхайн компаниудын нэхэмжлэлийг эсэргүүцэж байна.
Байгаль орчны шударга ёсны сангийн Далайн гүн дэх уурхайн кампанит ажлын удирдагч Мартин Вебелер “Ногоон шилжилтийн хувьд далайн гүнд олборлолт хийх шаардлагагүй. Бараг онгон экосистемийг устгах нь биологийн олон янз байдлын алдагдлыг зогсоож чадахгүй бөгөөд уур амьсгалын хямралыг шийдвэрлэхэд тус болохгүй бөгөөд энэ нь тэднийг улам дордуулна. Бид нухацтай дахин бодох хэрэгтэй: эргэлтийн эдийн засгийг бүрэн хэрэгжүүлж, ашигт малтмалын эрэлтийг бүхэлд нь бууруулах нь эцсийн эцэст бидний үндсэн зарчим болох ёстой.
Европын парламент В9 0095/2024 тоот тогтоолыг баталснаар Арктикт далайн гүний уурхайн нөлөөллийн талаар нийтлэг санаа зовниж байгааг харуулж байна. Тиймээс энэ салбарыг зогсоох уриалга гаргасан. Далайн гүний уурхайн олборлолтын эсрэг дэлхий даяар эсэргүүцэл улам хүчтэй болж байгаа нь манай далайг хамгаалах арга хэмжээг авч, зохицуулахын ач холбогдлыг онцолж байна.
