Ile-ẹkọ giga ti Imọ-ẹrọ ati Imọ-ẹrọ Nowejiani ṣe afihan awọn abajade ti iwadii kan ti o ṣe iwadii awọn idanwo “oluṣeto”. Àwọn ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ ti rí i pé irú àdánwò bẹ́ẹ̀ ní Norway kò dópin títí di ọ̀rúndún kejìdínlógún, wọ́n sì pa ọgọ́rọ̀ọ̀rún àwọn tí wọ́n fẹ̀sùn kàn án. Gẹgẹbi itusilẹ ti ile-ẹkọ giga kan, “ọdẹ ajẹ” jẹ ibigbogbo ni Norway ni awọn ọrundun 18th ati 16th. Gẹgẹbi data ti a pese, nipa awọn eniyan 17 ni akoko yẹn ni wọn fi ẹsun ajẹ ati bi 750 ninu wọn ni idajọ iku. Pupọ ninu awọn alailanfani wọnyi ni wọn sun ni igi. Awọn oluwadi tun ṣe akiyesi pe laarin awọn "oṣó" ti a pa ni nọmba pataki ti Saami. Fun apẹẹrẹ, ninu awọn eniyan 300 ti a dajọ iku iku ni Finnmark ni akoko ti o wa loke, 91 jẹ Saami. Ohun elo fun iwadi ti awọn onimo ijinlẹ sayensi di awọn igbasilẹ ile-ẹjọ ti o wa laaye ti awọn akoko yẹn. Iwadi wọn gba ọ laaye lati ṣafihan diẹ ninu awọn alaye ti awọn ilana.
Nípa bẹ́ẹ̀, ẹgbẹ́ òpìtàn Ellen Alm ti fìdí rẹ̀ múlẹ̀ láti inú àkọsílẹ̀ ilé ẹjọ́ pé wọ́n fẹ̀sùn kan Sámi mẹ́ta pé wọ́n jẹ́ ajẹ́: Finn-Kristin, Ann Aslaxdatter àti Henrik Meraker. Awọn ti o kẹhin ninu wọn ni a dajọ iku nikẹhin. "Niwọn igba ti ọpọlọpọ awọn Saami ti ni awọn orukọ ti o dun Norwegian, o le jẹ diẹ sii," awọn oluwadi ṣe akiyesi.
Àwọn òpìtàn ti ṣàwárí ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìdí tó lè mú kí inúnibíni bíbanilẹ́rù ti ajẹ́ fi dópin níkẹyìn ní ọ̀rúndún kejìdínlógún. Láàárín àwọn àdánwò “ajẹ́” ní ọ̀rúndún kẹrìndínlógún àti ìkẹtàdínlógún, lílo ìdálóró láti mú ìjẹ́wọ́ jáde jẹ́ ohun tí kò bófin mu, “àwọn ọ̀daràn” tí wọ́n dá lẹ́bi ni a sì kà á léèwọ̀ láti jẹ́rìí. Eyi tumọ si pe “ajẹ” ti o jẹbi ko le ṣafihan awọn orukọ ti awọn “ajẹ” miiran. Anne-Sophie Schötner Skaar, òǹkọ̀wé alábàákẹ́gbẹ́ rẹ̀ sọ pé: “Ṣùgbọ́n kì í ṣe ọ̀pọ̀ ìgbà nínú àwọn ọ̀ràn ìjẹ́jẹ́, òfin máa ń yí ojú pa dà. – A ti lo ijiya ati pe “awọn ajẹ” ti o jẹbi ni a fi agbara mu lati lorukọ “awọn alabaṣiṣẹpọ”. Lẹta ti ofin ti ni itumọ ti o yatọ pupọ ati pe eyi ti yori si ọpọlọpọ awọn idanwo "ajẹ". “Ṣùgbọ́n ní òpin ọ̀rúndún kẹtàdínlógún, àṣà ìdájọ́ bẹ̀rẹ̀ sí yí padà. Àwọn adájọ́ kan túbọ̀ ń gbóná janjan, wọ́n béèrè ẹ̀rí tó pọn dandan, wọn ò sì fàyè gba lílo ìdálóró mọ́.”
Ni opin ọrundun 17th, awọn onidajọ siwaju ati siwaju sii bẹrẹ si tẹle ofin, eyiti o jẹ ki o nira lati mu awọn ọran ajẹ lọ si ile-ẹjọ. "Bawo ni o ṣe le fi idi ẹṣẹ ti o ro pe o jẹ ti ko ba jẹ itẹwọgba lati fi ipa mu ẹnikan lati jẹwọ?" - Eyi ni ibeere ti awọn oniwadi ode oni beere, ṣe akiyesi pe nigbati inunibini ti ajẹ duro, ilana iṣakoso miiran ati ija han. esin Saami: missionaries han lori awọn ipele. Schötner-Skaar sọ pé: “Ó dà bí ẹni pé àwọn míṣọ́nnárì gba àbójútó ètò ìdájọ́ láti ‘ṣàkóso’ ìsìn Saami àti àṣà rẹ̀. Ẹ̀rí dídára wà fún èyí nínú àwọn àkọsílẹ̀ míṣọ́nnárì ti ọ̀rúndún kejìdínlógún.
“Díẹ̀ lára àwọn àkọsílẹ̀ míṣọ́nnárì wọ̀nyí burú láti kà. A ri awọn apejuwe ti Saami npe ni "oṣó eṣu". Ìtàn àwọn míṣọ́nnárì náà fi hàn pé àwọn kan ṣì ń túmọ̀ ìsìn Saami gẹ́gẹ́ bí iṣẹ́ àjẹ́ àti iṣẹ́ Bìlísì, bó tilẹ̀ jẹ́ pé ètò ìdájọ́ kò nífẹ̀ẹ́ sí lílépa èyí mọ́,” ó sọ.
Àlùfáà Johan Randulf, òǹkọ̀wé Àfọwọ́kọ Neroi, kọ̀wé pé “Àwọn Saami Gúúsù ní onírúurú ọlọ́run, ṣùgbọ́n gbogbo wọn jẹ́ ti Bìlísì: ‘Mo mọ̀ pé òun, pa pọ̀ pẹ̀lú gbogbo àwọn yòókù [àwọn ọlọ́run Saami], ni Bìlísì fúnra rẹ̀. ' – Eyi ni bi alufaa ṣe ṣapejuwe ọkan ninu awọn oriṣa Saami Gusu, ati pe o tun ṣe apejuwe yoik, aṣa orin Saami ti aṣa, gẹgẹbi “orin Satani”.
Fọto: Iwe kan lati ọrundun 18th ni alaye ninu Margareta Mortendatter Trefault, ti o fi ẹsun ajẹ / Digital Archives
