By İsgəndəriyyəli Müqəddəs Afanasius
Fəsil 3
Beləliklə, o (Antonius) təxminən iyirmi il özünü məşq etməklə keçirdi. Və bundan sonra, bir çoxlarının alovlu bir arzusu yarandıqda və onun həyatı ilə rəqabət aparmaq istədikdə və bəzi tanışları gəlib onun qapısını zorla bağladıqda, Antoni hansısa müqəddəs yerdən çıxdı, təlimin sirlərinə başladı və ilahi ilham aldı. Və sonra o, ilk dəfə özünü qalalı yerindən yanına gələnlərə göstərdi.
Və onu görəndə heyrətləndilər ki, onun bədəni eyni vəziyyətdədir, nə hərəkətsizlikdən kökəlməmiş, nə də oruc tutmaqdan və şeytanlarla döyüşməkdən zəifləməmişdir. Ermitajdan əvvəl onu tanıdıqları kimi idi.
* * *
Bədən xəstəliklərindən əziyyət çəkənlərin çoxunu Rəbb onun vasitəsilə sağaltdı. Digərlərini isə pis ruhlardan təmizlədi və Antoniyə nitq hədiyyəsi verdi. Beləliklə, o, kədərlənən bir çoxlarına təsəlli verdi və düşmənçilik edən başqalarına dost oldu və hamıya təkrar etdi ki, dünyada heç bir şeyi Məsihin məhəbbətindən üstün tutmamalıdırlar.
Onlarla danışıb, Öz Oğlunu əsirgəməyən, Onu hamımız üçün bəxş edən Allahın bizə göstərdiyi gələcək yaxşı şeyləri və insanlığı xatırlamağı tövsiyə edərək, çoxlarını monastır həyatını qəbul etməyə inandırdı. Beləliklə, dağlarda tədricən monastırlar meydana çıxdı və səhra şəxsi həyatlarını tərk edərək cənnətdə yaşamağa imza atmış rahiblərlə məskunlaşdı.
* * *
Bir gün bütün rahiblər onun yanına gəlib ondan bir söz eşitmək istəyəndə o, onlara kopt dilində belə dedi: “Müqəddəs Yazılar bizə hər şeyi öyrətmək üçün kifayətdir. Amma yaxşı olar ki, bir-birimizi imanda təşviq edək və sözlə güclənək. Siz də uşaqlar kimi gəlib ata kimi bildiklərinizi mənə danışın. Mən isə sizdən böyük olduğum üçün bildiklərimi və təcrübədən əldə etdiklərimi sizinlə bölüşəcəyəm”.
* * *
“Hər şeydən əvvəl, hamınızın qayğısına qalmaq lazımdır: işə başlayanda istirahət etməmək və işinizdə ruhdan düşməməkdir. Və demə: “Biz zahidlikdə qocaldıq”. Ancaq daha doğrusu, hər gün qeyrətinizi daha da artırın, sanki ilk dəfə başlayırsınız. Bütün insan həyatı gələcək əsrlərlə müqayisədə çox qısadır. Beləliklə, bizim bütün həyatımız əbədi həyat qarşısında heç bir şey deyildir”.
“Və dünyada hər şey dəyərinə satılır və hamı bəyəndiyi kimi dəyişir. Ancaq əbədi həyat vədi kiçik bir şeyə satın alınır. Çünki bu zamanın iztirabları gələcəkdə bizə açılacaq izzətlə bərabər deyil”.
* * *
“Mən hər gün ölürəm” deyən həvarinin sözlərini xatırlamaq yaxşıdır. Çünki biz də hər gün ölürmüş kimi yaşasaq, günah etmərik. Bu sözlərin mənası: hər gün oyanmaq, axşama qədər yaşamayacağımızı düşünmək. Yenə də yatmağa hazırlaşanda düşünək ki, oyanmayacağıq. Çünki həyatımızın mahiyyəti naməlumdur və onu Providence rəhbər tutur”.
“Bizim bu cür düşüncə tərzimiz olanda və hər gün belə yaşadığımız zaman nə günah işlətməyəcəyik, nə pisliyə həvəsimiz, nə də kiməsə qəzəblənəcəyik, yer üzündə xəzinə yığmayacağıq. Amma hər gün ölməyi gözləsək, mülksüz olarıq və hamıya hər şeyi bağışlayarıq. Biz isə murdar ləzzətləri heç saxlamayacağıq, əksinə o, yanımızdan keçəndə ondan üz döndəririk, həmişə vuruşaraq və dəhşətli qiyamət gününü yadda saxlayacağıq.
“Beləliklə, xeyirxahın yolundan başlayaraq, irəlidə olana çatmaq üçün daha çox çalışaq. Qoy heç kim Lutun arvadı kimi geri dönsün. Çünki Rəbb də dedi: “Əlini şumuna qoyub geri dönən heç kim Səmavi Padşahlığa yaraşmaz”.
“Fəzilət haqqında eşitdiyiniz zaman qorxmayın və sözə təəccüblənməyin. Çünki o, bizdən uzaq deyil və bizdən kənarda yaranmayıb. İş öz içimizdədir və biz istəsək bunu etmək asandır. Ellinlər vətənlərini tərk edərək elm öyrənmək üçün dənizləri keçirlər. Halbuki, cənnət səltənəti üçün vətənimizi tərk etməyə, xeyirxah xatirinə dənizi keçməyə ehtiyacımız yoxdur. Çünki Rəbb bizə əvvəldən demişdi: “Göylərin Padşahlığı sizin içinizdədir”. Beləliklə, fəzilət yalnız bizim istəyimizə ehtiyac duyur”.
* * *
Belə ki, o dağlarda ilahi xorlarla dolu çadır formasında olan, nəğmə oxuyan, oxuyan, oruc tutan, gələcəyə ümidlə şən ürəklərlə dua edən, sədəqə verməyə çalışan monastırlar var idi. Onların öz aralarında da sevgi və razılıq var idi. Həqiqətən də görünmək olardı ki, bu, Allaha qarşı təqva və insanlara ədalət ölkəsidir.
Çünki heç bir haqsız və haqsızlıq, vergi yığandan şikayət yox idi, ancaq zahidlər məclisi və hamı üçün fəzilət üçün bir fikir var idi. Buna görə də kimsə yenidən monastırları və rahiblərin bu qədər yaxşı nizamını görəndə qışqırdı və dedi: “Çadırların, Yaqub, evlərin, İsrail! Kölgəli dərələr və çayın ətrafındakı bağlar kimi! Rəbbin yer üzündə əkdiyi aloe ağacları və suların yaxınlığındakı sidrlər kimi!” (Say. 24:5-6).
Fəsil 4
Bundan sonra kilsə Maximinusun (emp. Maximinus Daya, qeyd red.) hakimiyyəti dövründə baş verən təqiblərə hücum etdi. Müqəddəs şəhidlər İsgəndəriyyəyə gətirildikdə, Antoni də onların ardınca getdi və monastırdan çıxdı və dedi: "Gəlin döyüşək, çünki bizi çağırırlar, ya da döyüşçüləri özümüz görək." Və onun həm şahid, həm də şəhid olmaq arzusu böyük idi. Və təslim olmaq istəməyərək, mədənlərdə və həbsxanalarda etirafçılara xidmət etdi. Onun sarayda döyüşçü adlanan insanları qurbana hazır olmağa təşviq etmək, şəhidləri qarşılamaq, ölənə qədər müşayiət etmək qeyrəti böyük idi.
* * *
Hakim isə onun və yoldaşlarının qorxmazlığını, eləcə də onların qeyrətini görüb əmr etdi ki, rahiblərdən heç biri məhkəməyə gəlməsin və ümumiyyətlə şəhərdə qalmasın. Sonra dostlarının hamısı həmin gün gizlənməyə qərar verdi. Lakin Antoni bundan o qədər narahat olmadı ki, hətta paltarını da yudu və ertəsi gün özünü qubernatora bütün ləyaqəti ilə göstərərək öndə dayandı. Buna hamı heyrətləndi və qubernator da öz əsgəri dəstəsi ilə yoldan keçəndə bunu gördü. Antoni bizim xristian şücaətimizi nümayiş etdirərək sakit və qorxmaz dayandı. Çünki yuxarıda dediyimiz kimi özü də şahid və şəhid olmaq istəyirdi.
* * *
Amma şəhid ola bilmədiyi üçün ona yas tutan adama oxşayırdı. Lakin Allah onu bizim və başqalarının xeyrinə qorudu ki, müqəddəs kitablardan öyrəndiyi zahidlikdə çoxlarının müəllimi olsun. Çünki sadəcə onun davranışına baxmaqla çoxları onun həyat tərzini təqlid etməyə çalışırdılar. Nəhayət, təqiblər dayandıqda və mübarək yepiskop Peter şəhid olduqda (311-ci ildə - qeyd red.), sonra o, şəhəri tərk etdi və yenidən monastıra təqaüdə çıxdı. Orada, məlum olduğu kimi, Antoni böyük və daha sərt bir asketizmə meyl edirdi.
* * *
Beləliklə, təcridxanaya çəkilib, nə xalqın qarşısına çıxması, nə də heç kimi qəbul etməməsi üçün bir müddət vaxt keçirməyi özünə vəzifə hesab edərək, onun dincliyini pozan Martinianus adlı bir general gəldi. Bu sərkərdənin pis ruhlar tərəfindən əzab çəkən bir qızı var idi. O, qapıda uzun müddət gözləyib Antoniyə övladı üçün Allaha dua etmək üçün çölə çıxmasını yalvararkən, Antoni qapının açılmasına imkan vermədi, yuxarıdan içəri baxıb dedi: “A kişi, niyə mənə verirsən? ağlamağınızla belə bir baş ağrısı varmı? Mən sizin kimi bir insanam. Ancaq xidmət etdiyim Məsihə inanırsınızsa, gedin və dua edin və necə inanırsınızsa, elə də olacaq”. Və Martinian dərhal inanaraq Məsihə müraciət edərək, getdi və qızı pis ruhdan təmizləndi.
Və bir çox başqa gözəl işlər onun vasitəsilə edildi, Rəbb deyir: “Diləyin və sizə veriləcək!” (Mat. 7:7). Belə ki, o, qapını açmadan əziyyət çəkənlərin çoxu yalnız onun məskəninin qarşısında oturaraq iman etdi, ürəkdən dua etdi və şəfa tapdı.
Beşinci fəsil
Lakin o, özünü çoxlarının narahat etdiyini görüb və öz idrakına uyğun olaraq ermitajda yaşamaq üçün tərk edilmədiyinə görə, həmçinin Rəbbin onun vasitəsilə gördüyü işlərlə fəxr edə biləcəyindən və ya başqası onun üçün belə bir şey düşünərdi, o qərara gəldi və Yuxarı Tebaidə onu tanımayan insanların yanına getməyə başladı. Qardaşlardan çörək götürüb Nil çayının sahilində oturdu və gəmiyə minib onunla gedə biləcəyinə baxdı.
O, belə düşünərkən yuxarıdan ona bir səs gəldi: “Antonio, hara və niyə gedirsən?”. Və o, səsi eşidəndə utanmadı, çünki onu belə çağırmağa öyrəşmişdilər və bu sözlərlə cavab verdi: “Çünki izdiham məni tək qoymur, ona görə də çoxlu baş ağrılarına görə Yuxarı Tebaidə getmək istəyirəm. Mən buradakı insanlardan və xüsusən də məndən səlahiyyətlərim xaricində olan şeyləri istədikləri üçün səbəb oldum. Və səs ona dedi: "Əgər sən həqiqi dinclik istəyirsənsə, indi səhranın dərinliyinə get."
Və Antoni soruşduqda: "Bəs kim mənə yol göstərəcək, çünki onu tanımıram?", səs dərhal onu bəzi ərəblərə yönəltdi (qədim Misirlilərin nəslindən olan Koptlar özlərini ərəblərdən həm tarixi ilə fərqləndirirlər. və mədəniyyətlərinə görə, qeyd red.), bu yolla səyahət etməyə hazırlaşanlar. Gedib onlara yaxınlaşan Antoni onlardan onlarla səhraya getmələrini istədi. Və onlar, elə bil, möminliyin əmri ilə onu müsbət qəbul etdilər. Onlarla üç gün üç gecə yol getdi və çox yüksək bir dağa çıxdı. Dağın altından şirin, çox soyuq, təmiz su çıxdı. Çöldə isə insan qayğısı olmadan meyvə verən bir neçə xurma ağacı olan düz bir tarla var idi.
* * *
Tanrının gətirdiyi Entoni buranı çox sevirdi. Çünki bura çayın kənarında onunla danışanın ona göstərdiyi yer idi. Və əvvəlcə yoldaşlarından çörək alıb dağda tək qaldı, yanında heç kim olmadı. Çünki o, nəhayət ki, öz evi kimi tanıdığı yerə çatıb. Ərəblərin özləri də Antoninin qeyrətini görüb, qəsdən o yoldan keçib sevinclə çörək gətirirlər. Amma onun xurma ağacından cüzi, lakin ucuz yeməyi də var idi. Buna görə də qardaşlar bu yerdən xəbər tutanda atalarını xatırlayan uşaqlar kimi ona yemək göndərmək üçün qayğı göstərdilər.
Lakin Antoni orada bəzi insanların bu çörək üçün mübarizə apardığını və zəhmət çəkdiyini anlayanda rahiblərə yazığı gəlir, öz-özünə fikirləşir və yanına gələnlərdən bəzilərindən ona çapaq, balta və bir az da buğda gətirmələrini xahiş edir. Və bütün bunlar ona gətirildikdə, o, dağın ətrafındakı torpağı dolandı, məqsədə uyğun çox kiçik bir yer tapdı və onu becərməyə başladı. Və suvarmağa kifayət qədər suyu olduğu üçün buğda səpdi. Və o, hər il bunu edirdi, dolanışığını bundan alırdı. O, bu yolla heç kəsi yormayacağına və hər işdə başqalarına yük olmamağa diqqət etdiyinə sevinirdi. Lakin bundan sonra bəzi adamların hələ də onun yanına gəldiyini görüb, bir az da şimşək əkdi ki, qonaq çətin səfərdən bir az da olsa rahatlaşsın.
* * *
Amma əvvəllər səhradan su içməyə gələn heyvanlar onun becərdiyi və əkdiyi zəmilərinə çox vaxt ziyan vururdular. Antoni həlimliklə vəhşi heyvanlardan birini tutdu və hamısına dedi: “Mən sizə pislik etmədiyim halda niyə mənə pislik edirsiniz? Gedin və Allahın adı ilə bu yerlərə yaxınlaşmayın!” Və o vaxtdan sanki əmrdən qorxmuş kimi, artıq yerə yaxınlaşmırlar.
Beləliklə, o, dağın içərilərində tək yaşayır, boş vaxtlarını duaya və mənəvi məşqlərə həsr edirdi. Ona qulluq edən qardaşlar ondan soruşdular: hər ay gəlib ona zeytun, mərcimək və odun yağı gətirin. Çünki o, artıq qoca idi.
* * *
Bir dəfə rahiblər onların yanına enib bir müddət onları ziyarət etməyi xahiş etdikdə, onu qarşılamağa gələn rahiblərlə birlikdə səyahət etdi və onlar dəvəyə çörək və su yüklədilər. Amma bu səhra tamamilə susuz idi və onun məskəni olan dağdan başqa heç içməyə su da yox idi. Yollarında su olmadığından və çox isti olduğundan hamı özlərini təhlükəyə atıb riskə atdılar. Ona görə də çox yerləri gəzib su tapmayandan sonra daha gedə bilməyib yerə uzanıblar. Onlar özlərindən ümidlərini kəsərək dəvəni buraxdılar.
* * *
Lakin hamını təhlükədə görən qoca dərindən kədərləndi və kədər içində onlardan bir az da uzaqlaşdı. Orada diz çökdü, əllərini birləşdirdi və dua etməyə başladı. Rəbb dua etmək üçün dayandığı yerdən dərhal su fışqırdı. Beləliklə, içdikdən sonra hamısı yenidən canlandı. Onlar küplərini doldurub dəvəni axtarıb tapdılar. Elə olub ki, kəndir daşın ətrafına dolanaraq həmin yerə ilişib. Sonra onu götürüb suladılar, küpləri onun üstünə qoydular və yolun qalan hissəsini sağ-salamat getdilər.
* * *
O, bayırdakı monastırlara çatanda hamı ona baxıb ata kimi salamladı. Və o, sanki meşədən azuqə gətirmiş kimi, qonaqların qarşılandığı kimi onları da isti sözlərlə qarşılayıb, köməkliklə əvəzini verdi. Və yenə dağda sevinc və ümumi imanda irəliləyiş və təşviq üçün rəqabət var idi. Üstəlik, o, bir tərəfdən rahiblərin qeyrətini, digər tərəfdən isə bakirəlikdə qoca olan və həm də başqa bakirələrin başçısı olan bacısını görüb sevinirdi.
Bir neçə gündən sonra yenidən dağlara getdi. Sonra çoxları onun yanına gəldi. Hətta bəzi xəstə olanlar da dırmaşmağa cəsarət edirdilər. Onun yanına gələn bütün rahiblərə daima bu tövsiyəni verirdi: Rəbbə iman gətirmək və Onu sevmək, natəmiz fikirlərdən və cismani ləzzətlərdən çəkinmək, boş sözlərdən çəkinmək və dayanmadan dua etmək.
Altıncı fəsil
Və inancında çalışqan və tamamilə heyran olmağa layiq idi. Çünki o, heç vaxt Meletinin davamçıları olan şizmatiklərlə ünsiyyət qurmamışdı, çünki o, əvvəldən onların kin və dönüklüklərini bilirdi, nə də manixeylərlə və ya başqa bidətçilərlə dostcasına danışmırdı, ancaq onları öyrətmək, düşünmək, düşünmək. və onlarla dostluq və ünsiyyətin ruh üçün zərər və məhv olduğunu bəyan etmək. Beləliklə, o, Arianların bidətindən nifrət etdi və hamıya onlara yaxınlaşmamağı və onların yalan təlimlərini qəbul etməməyi əmr etdi. Bir dəfə dəli Arianlardan bəziləri onun yanına gələndə, onları sınaqdan keçirərək, onların pis adamlar olduqlarını görüb, sözlərinin və düşüncələrinin ilan zəhərindən daha pis olduğunu söyləyərək onları dağdan qovdu.
* * *
Bir vaxtlar Arians yalandan onun onlarla eyni fikirdə olduğunu bəyan etdikdə, o, qəzəbləndi və çox qəzəbləndi. Sonra o, dağdan endi, çünki yepiskoplar və bütün qardaşlar onu çağırırdılar. Və İsgəndəriyyəyə daxil olduqdan sonra hamının gözü qarşısında ariləri qınadı, dedi ki, bu, Dəccalın son bidəti və sələfidir. O, insanlara öyrətdi ki, Allahın Oğlu yaradılış deyil, O, Söz və Hikmətdir və Atanın mahiyyətindəndir.
Və hamı belə bir adamın Məsihə qarşı bidəti lənətlədiyini eşidəndə sevindi. Və şəhər əhalisi Antonini görmək üçün bir yerə toplaşdı. Bütpərəst yunanlar və onların sözdə kahinləri kilsəyə gəlib dedilər: “Biz Allahın adamını görmək istəyirik”. Çünki hamı ona belə deyirdi. Çünki orada da Rəbb Öz vasitəsilə çoxlarını şər ruhlardan təmizlədi və dəliləri sağaltdı. Və bir çoxları, hətta bütpərəstlər yalnız qocaya toxunmaq istəyirdilər, çünki bundan faydalanacaqlarına inanırdılar. Və həqiqətən də, bir il ərzində heç kimin görmədiyi qədər çox insan xristian oldu.
* * *
O geri qayıtmağa başlayanda və biz onu müşayiət etdikdə, şəhər darvazasına çatdıqdan sonra bir qadın arxamızdan səsləndi: “Gözlə, ey Allah adamı! Qızım pis ruhlar tərəfindən çox əzab çəkir. Dayan, sənə yalvarıram ki, qaçanda inciməsin”. Bunu eşidən və bizim tərəfimizdən yalvaran qoca razılaşdı və dayandı. Qadın yaxınlaşanda qız özünü yerə atdı və Antoni dua edib Məsihin adını çəkdikdən sonra qız sağalıb oyandı, çünki murdar ruh onu tərk etmişdi. Sonra ana Allaha xeyir-dua verdi və hamı şükür etdi. Və sevindi, öz evinə gedən kimi dağa çıxdı.
Qeyd: Bu həyat İsgəndəriyyə arxiyepiskopu Böyük Müqəddəs Afanasius tərəfindən, Böyük keşiş Antoninin ölümündən bir il sonra († 17 yanvar 356), yəni 357-ci ildə Qaladan olan Qərb rahiblərinin xahişi ilə (ö. Fransa) və arxiyepiskopun sürgündə olduğu İtaliya. O, Böyük Müqəddəs Antoninin həyatı, istismarları, fəzilətləri və yaradıcılığı üçün ən dəqiq ilkin mənbədir və həm Şərqdə, həm də Qərbdə monastır həyatının qurulmasında və çiçəklənməsində son dərəcə mühüm rol oynamışdır. Məsələn, Avqustin “Etiraflar”ında bu həyatın onun iman və təqvada təkmilləşməsinə güclü təsirindən bəhs edir.
