Κλειδωμένος, γιατί; Είχε στερηθεί την ελευθερία της απλώς και μόνο επειδή ήταν κάπως μπερδεμένη και είχε παίξει δυνατή μουσική αργά το βράδυ. Ένας γείτονας είχε καλέσει την αστυνομία, η οποία βρήκε το σπίτι της ακατάστατο και της ζήτησε να εξεταστεί. Δεν ήταν ψυχωτική και δεν πίστευε ότι χρειαζόταν επαγγελματική βοήθεια. Ήξερε καλά τι θα μπορούσε να συμβεί, την είχαν κλείσει σε ψυχιατρείο πριν από μερικά χρόνια. Ωστόσο, μεταφέρθηκε στο τοπικό ψυχιατρείο όπου την έκλεισαν μια ώρα αργότερα.
Δεν είχε διαπράξει κανένα έγκλημα, δεν ήταν αυτοκτονική ούτε επικίνδυνη για κανέναν. Η 45χρονη γυναίκα ήταν γνωστή στους φίλους της ως φιλήσυχη χριστιανή και ενεργή στην κοινότητά της. Αλλά μερικές φορές η ζωή της ταραγούσε λίγο και αυτό συνέβαινε εδώ. Ήξερε ότι χρειαζόταν χαλάρωση και έτσι πήγαινε διακοπές και έπαιζε μουσική ενώ έφτιαχνε τα πράγματά της για το ταξίδι της την επόμενη μέρα. Το μυαλό της ήταν κάπου αλλού όταν η αστυνομία χτύπησε το κουδούνι για δεύτερη φορά εκείνο το βράδυ. Δεν μπορούσε να το εξηγήσει και κατέληξε στο κλειστό ψυχιατρείο.
Η παραπάνω ιστορία μπορεί να μην είναι ασυνήθιστη στη Δανία, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι κλείνονται σε ψυχιατρικά τμήματα. Και δεν συμβαίνει μόνο σε επικίνδυνους παράφρονες εγκληματίες, συμβαίνει σε μεγάλο αριθμό ατόμων. Παρά τον περιοριστικό νόμο, τα ρητά πρωτόκολλα διασφάλισης και τη σαφή πολιτική μείωσης της χρήσης καταναγκαστικών μέτρων στην ψυχιατρική, πέρυσι σημειώθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός ατόμων που στερήθηκαν την ελευθερία τους στην ψυχιατρική. Και αυξάνεται σταθερά εδώ και χρόνια.
Νόμος για την Ψυχιατρική
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ένα άτομο μπορεί να στερηθεί την ελευθερία του στην ψυχιατρική στη Δανία. Οι συνθήκες, τα κριτήρια και οι διασφαλίσεις έναντι των καταχρήσεων ορίζονται στον ειδικό νόμο, τον νόμο περί ψυχιατρικής. Η στέρηση της ελευθερίας και η χρήση εξαναγκασμού ή βίας μπορούν να εφαρμοστούν όταν δεν είναι δυνατή η εκούσια συνεργασία του ατόμου και η παρέμβαση θεωρείται ότι είναι σύμφωνη με την αρχή των ελάχιστων μέσων [λιγότερο παρεμβατική επέμβαση].
Ο νόμος απαιτεί ότι ένα άτομο μπορεί και πρέπει να κρατηθεί εάν χρειάζεται θεραπεία, δεν θα αποδεχτεί οικειοθελώς μια προσφορά εισδοχής και πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- το άτομο είναι παράφρονα ή σε κατάσταση αντίστοιχη της παραφροσύνης και
- Είναι παράλογο να μην κρατείται το άτομο για να παράσχει θεραπεία επειδή: (α) Η προοπτική ανάκαμψης ή σημαντικής και αποφασιστικής βελτίωσης της ασθένειας διαφορετικά θα επηρεαζόταν σημαντικά. ή (β) Το άτομο αποτελεί άμεσο και ουσιαστικό κίνδυνο για τον εαυτό του ή για άλλους.
Δεν πρόκειται να διεξαχθεί δικαστήριο για να είναι νόμιμη η στέρηση της ελευθερίας. Μπορεί να εκτελεστεί τη στιγμή που ένας ψυχίατρος επιβεβαιώσει ότι σύμφωνα με τη γνώμη του η θεραπεία που πιστεύει ότι μπορεί να προσφέρει είναι απαραίτητη. Ο υποκείμενος μπορεί να παραπονεθεί, αλλά αυτό δεν εμποδίζει την εκτέλεση της στέρησης της ελευθερίας.
Αυτό οδήγησε σε μια ολοένα αυξανόμενη χρήση αυτού του μέσου ουσιαστικής κράτηση χιλιάδων ατόμων κάθε χρόνο.
3 στατιστικά στοιχεία για ακούσιες δεσμεύσεις
Καλλιγένεια
Η δυνατότητα στόχευσης τόσο μεγάλου φάσματος προσώπων με τη σοβαρή παρέμβαση – στέρηση της ελευθερίας – έχει τις ρίζες της στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, όταν η ευγονική έγινε προϋπόθεση και αναπόσπαστο μέρος του μοντέλου κοινωνικής ανάπτυξης στη Δανία. Εκείνη την εποχή όλο και περισσότεροι συγγραφείς εξέφραζαν την επιθυμία ακόμη και μη επικίνδυνοι «παρεκκλίνοντες» να μπορούσαν να εισαχθούν βίαια σε μια ψυχική εγκατάσταση.
Η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτή την ιδέα δεν ήταν η ανησυχία για το άτομο, αλλά η ανησυχία για την κοινωνία ή την οικογένεια. Μια ιδέα μιας κοινωνίας όπου τα «αποκλίνοντα» και «προβληματικά» στοιχεία δεν είχαν θέση.
Σύμφωνα με τον τότε διάσημο Δανό Εισαγγελέα του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Otto Schlegel, σε άρθρο του Danish Weekly Journal of the Judiciary, όλοι οι συγγραφείς, εκτός από έναν, σκέφτηκαν ότι «Η δυνατότητα υποχρεωτικής νοσηλείας θα πρέπει επίσης να είναι ανοιχτή σε κάποιο βαθμό σε άτομα που πιθανώς δεν είναι επικίνδυνα αλλά δεν μπορούν να δράσουν στον έξω κόσμο, τους ενοχλητικούς τρελούς των οποίων η συμπεριφορά απειλεί να καταστρέψει ή να σκανδαλίσει τους συγγενείς τους. Θεραπευτικές εκτιμήσεις έχει επίσης θεωρηθεί ότι δικαιολογούν την υποχρεωτική νοσηλεία σε ορισμένες περιπτώσεις. "
Έτσι, ο Δανικός νόμος περί παραφροσύνης του 1938 εισήγαγε τη δυνατότητα κράτησης μη επικίνδυνων τρελών. Η κινητήρια ιδέα πίσω από την ιδέα της στέρησης της ελευθερίας του/της ενδιαφερόμενου/της, και ως εκ τούτου της απομάκρυνσης όσων δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν επαρκώς στην κοινωνία –του λεγόμενου ενοχλητικού και αποκλίνοντος παράφρονα που δεν ήταν επικίνδυνος– δεν ανησυχούσε για το άτομο, αλλά ανησυχία για την κοινωνία. Δεν ήταν μια συμπονετική ανησυχία ή μια ιδέα βοήθειας ανθρώπων που είχαν ανάγκη που οδήγησε στην εισαγωγή αυτής της δυνατότητας στη νομοθεσία, αλλά μια ιδέα μιας κοινωνίας στην οποία δεν είχαν θέση τα αποκλίνοντα και «προβληματικά» στοιχεία. Άλλωστε, η συμπεριφορά τους θα μπορούσε να απειλήσει να καταστρέψει ή να σκανδαλίσει τους συγγενείς τους.
Η στέρηση της ελευθερίας των τρελών βασιζόταν ιστορικά σε μια αρχή του νόμου έκτακτης ανάγκης. Μέχρι το 1938, η νομική βάση για τη στέρηση της ελευθερίας των τρελών εξακολουθούσε να βρίσκεται στον Δανικό Νόμο 1-19-7 του 1683 και σε μεταγενέστερη νομοθεσία. Οι κανόνες για τη στέρηση της ελευθερίας των τρελών κάλυπταν μόνο τους τρελούς που θα μπορούσαν να θεωρηθούν επικίνδυνοι για τη γενική ασφάλεια ή για τους ίδιους ή το περιβάλλον τους.
Με την Η ευγονική επηρέασε τον νόμο περί παραφροσύνης του 1938 αυτό άλλαξε, και η δυνατότητα κράτησης μη επικίνδυνων ατόμων που επισημαίνονται ως υπόθεση κοινωνικού προβλήματος διατηρείται από τότε στον νεότερο νόμο περί ψυχιατρικής.
Κατακρατήσεις
Οι στερήσεις της ελευθερίας στην ψυχιατρική εκτός από την παραλαβή ανθρώπων από τα σπίτια τους ή από το δρόμο μπορούν επίσης να γίνονται σε άτομα που νοσηλεύονται εθελοντικά.
Εάν ένα άτομο που εισήχθη ο ίδιος σε ψυχιατρείο ζητήσει να πάρει εξιτήριο, ο ανώτερος ιατρός πρέπει να αποφασίσει εάν ο ασθενής μπορεί να πάρει εξιτήριο ή πρέπει να κρατηθεί αναγκαστικά. Η επιθυμία του ατόμου να απολυθεί μπορεί να είναι ρητή (αυτός ή αυτή απαιτεί να απολυθεί), αλλά μπορεί επίσης να είναι μια συμπεριφορά του ατόμου που πρέπει να εξισωθεί με την επιθυμία να απολυθεί.
Σύμφωνα με το νόμο, ένας ασθενής που εισάγεται οικειοθελώς μπορεί και πρέπει να κρατηθεί εάν το άτομο ζητήσει εξιτήριο τη στιγμή που πληροί τις προϋποθέσεις για υποχρεωτική εισαγωγή σύμφωνα με τον Ψυχιατρικό Νόμο.
Πριν από αυτό, θα πρέπει να ζητείται η συναίνεση του ασθενούς για συνέχιση της εθελοντικής εισαγωγής σύμφωνα με την αρχή των ελάχιστων μέσων.
Για περισσότερα από 25 χρόνια υπάρχει μια πολύ έντονη πολιτική και κυβερνητική βούληση να μειωθεί η χρήση του εξαναγκασμού στην ψυχιατρική στη Δανία. Ωστόσο, αυτή η πρόθεση δεν αντικατοπτρίζεται στην καθημερινή ζωή και πρακτική στα ψυχιατρικά τμήματα. Έτσι, παρατηρείται επίσης σημαντική αύξηση των ακούσιων κρατήσεων.
Εκτός από τις τακτικές ακούσιες δεσμεύσεις και κρατήσεις, υπάρχει ακόμη μια άλλη λιγότερο προφανής διαδικασία που χρησιμοποιείται για την επιβολή δεσμεύσεων σε ψυχιατρικούς θαλάμους χωρίς να εμφανίζεται ως ακούσια δέσμευση, παρόλο που αντίκειται στη συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου. Αυτό είναι δικαστικές καταδίκες σε ψυχιατρική θεραπεία σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο. Χιλιάδες άτομα σήμερα ζουν έτσι στην κοινωνία, αλλά μπορούν να συλληφθούν ανά πάσα στιγμή και να μην ακολουθήσουν τις οδηγίες θεραπείας και να κλείσουν σε ψυχιατρική πτέρυγα. Όταν γίνεται αυτό, δεν θεωρείται ακούσια δέσμευση.
Νόμος που προκαλεί εξαναγκασμό
Η στέρηση της ελευθερίας στην ψυχιατρική αυξάνεται χρόνο με το χρόνο τις τελευταίες δεκαετίες και υπερβαίνει κατά πολύ την αύξηση των ψυχιατρικών εσωτερικών ασθενών ή την αύξηση του πληθυσμού.
Με τις προσπάθειες μετατόπισης των κυβερνήσεων της Δανίας και την ομόφωνη πολιτική πρόθεση να μειωθεί η χρήση καταναγκαστικών μέτρων στην ψυχιατρική, η διάθεση πόρων και οι κεντρικές διοικητικές προσπάθειες για την πραγματοποίησή τους, μπορούμε να δούμε απλώς το γεγονός της ύπαρξης της νομικής δυνατότητας χρήσης ή απαιτούν τη χρήση του εξαναγκασμού ως αιτία για την πρακτική της ολίσθησης, με αυξανόμενες στερήσεις της ελευθερίας στην ψυχιατρική.
