Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ανείπωτο πρόβλημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η ΕΕ έχει νομική υποχρέωση να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) και από το 2019 έχει επαναλάβει τη διαδικασία προσχώρησης στο σύστημα της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ΕΕ, ωστόσο, έχει ήδη επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD) και επομένως έχει νομικό πρόβλημα με το άρθρο 5 της ΕΣΔΑ που έρχεται σε αντίθεση με τη CRPD, εάν η ΕΕ δεν σημειώνει επιφυλάξεις.

Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη συμφωνία ότι είναι επιθυμητό και απαραίτητο η ΕΕ να εντείνει την ευθύνη της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης στην ΕΣΔΑ. Ωστόσο, ορισμένα ζητήματα πρέπει ακόμη να αντιμετωπιστούν, τα οποία πιθανώς δεν έχουν εξεταστεί ή δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη. Ένα από αυτά αφορά τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και προβλήματα ψυχικής υγείας σε περίπτωση προσχώρησης της ΕΕ στην ΕΣΔΑ.

Γράφτηκε στα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο

Η ΕΣΔΑ δημιουργήθηκε και συντάχθηκε τα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να προστατεύσει τα άτομα από τις καταχρήσεις των κρατών τους, να δημιουργήσει εμπιστοσύνη μεταξύ πληθυσμών και κυβερνήσεων και να επιτρέψει το διάλογο μεταξύ των κρατών.

Ευρώπη και ο κόσμος, γενικά, έχουν αναπτυχθεί σημαντικά από το 1950. Τόσο τεχνολογικά όσο και ως προς τις απόψεις του ατόμου και των κοινωνικών κατασκευών. Με τέτοιες αλλαγές τις τελευταίες επτά δεκαετίες, τα κενά στην πραγματικότητα του παρελθόντος και η έλλειψη προνοητικότητας στη διατύπωση ορισμένων σημείων του άρθρου στην ΕΣΔΑ θέτουν προκλήσεις όσον αφορά την αντίληψη και την προστασία τα ανθρώπινα δικαιώματα στον σημερινό κόσμο.

Η ΕΣΔΑ σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνει κείμενο που περιορίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες. Η ΕΣΔΑ που συντάχθηκε το 1949 και το 1950 επιτρέπει την επ' αόριστον στέρηση «ασθενών ατόμων» για κανέναν άλλο λόγο εκτός από το ότι τα άτομα αυτά έχουν ψυχοκοινωνική αναπηρία. Το κείμενο διατυπώθηκε από εκπροσώπους του Ηνωμένου Βασιλείου, της Δανίας και της Σουηδίας, με επικεφαλής τους Βρετανούς, να εξουσιοδοτήσουν τη νομοθεσία και τις πρακτικές που ίσχυαν σε αυτές τις χώρες κατά τη σύνταξη της Σύμβασης.

Ήταν μια ευρεία αποδοχή της Ευγονικής ως αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής πολιτικής για τον έλεγχο του πληθυσμού που βρισκόταν στη ρίζα των προσπαθειών των εκπροσώπων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Δανίας και της Σουηδίας να συμπεριλάβουν μια ρήτρα εξαίρεσης, η οποία θα εξουσιοδοτούσε την πολιτική της κυβέρνησης να διαχωρίζουν και κλείνουν «άτομα με ακατάστατο μυαλό, αλκοολικούς ή τοξικομανείς και αλήτες».

Το Συμβούλιο της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια βρέθηκε σε ένα σοβαρό δίλημμα μεταξύ δύο δικών του συμβάσεων, της ΕΣΔΑ και της Σύμβασης για τη Βιοϊατρική και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που περιέχουν κείμενα βασισμένα σε απαρχαιωμένες πολιτικές που εισάγουν διακρίσεις από το πρώτο μέρος του 1900 και σύγχρονα ανθρώπινα δικαιώματα που προωθούνται από τα Ηνωμένα Έθνη.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει διατηρήσει το σχετικό κείμενο της σύμβασης, και στην πραγματικότητα, προωθεί έτσι απόψεις που ουσιαστικά διαιωνίζουν ένα φάντασμα της ευγονικής στην Ευρώπη.

Κριτική συντακτικού κειμένου

Μεγάλο μέρος των επικρίσεων για μια πιθανή νέα νομική πράξη που εξετάζεται επί του παρόντος από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η οποία επεκτείνει το άρθρο 5 της ΕΣΔΑ, αναφέρεται στη μετατόπιση παραδείγματος απόψεων και στην ανάγκη εφαρμογής του που έλαβε χώρα με την υιοθέτησή του, το 2006 , της Διεθνούς Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD).

Η CRPD γιορτάζει την ανθρώπινη ποικιλομορφία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το κύριο μήνυμά του είναι ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα σε όλο το φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών χωρίς διακρίσεις. Η Σύμβαση προωθεί την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ζωής. Αμφισβητεί τα έθιμα και τη συμπεριφορά που βασίζεται σε στερεότυπα, προκαταλήψεις, βλαβερές πρακτικές και στίγμα σχετικά με τα άτομα με αναπηρία.

Η προσέγγιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αναπηρία που υιοθετήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζει τα άτομα με αναπηρία ως υποκείμενα των δικαιωμάτων και το κράτος και άλλα έχουν την ευθύνη να σέβονται αυτά τα άτομα.

Μέσω αυτής της ιστορικής αλλαγής παραδείγματος, η CRPD σφυρηλατεί νέο έδαφος και απαιτεί νέα σκέψη. Η εφαρμογή του απαιτεί καινοτόμες λύσεις και αφήνοντας πίσω τις απόψεις του παρελθόντος.

Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, στο πλαίσιο δημόσιας ακρόασης το 2015, εξέδωσε μια σαφή δήλωση προς το Συμβούλιο της Ευρώπης ότι «ακούσια τοποθέτηση ή θεσμοθέτηση όλων των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των ατόμων με νοητική ή ψυχοκοινωνική αναπηρία , συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με «ψυχικές διαταραχές», είναι εκτός νόμου στο διεθνές δίκαιο δυνάμει του άρθρου 14 της Σύμβασης [CRPD] και συνιστά αυθαίρετη και μεροληπτική στέρηση της ελευθερίας των ατόμων με αναπηρία, όπως πραγματοποιείται με βάση την πραγματική ή την αντιληπτή βλάβη."

Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών επεσήμανε περαιτέρω στο Συμβούλιο της Ευρώπης ότι τα συμβαλλόμενα κράτη πρέπει «να καταργήσουν τις πολιτικές, τις νομοθετικές και διοικητικές διατάξεις που επιτρέπουν ή διαπράττουν αναγκαστική θεραπεία, καθώς αποτελεί συνεχή παραβίαση των νόμων για την ψυχική υγεία σε όλο τον κόσμο, παρά τα εμπειρικά στοιχεία που δείχνουν η έλλειψη αποτελεσματικότητάς του και οι απόψεις των ανθρώπων που χρησιμοποιούν συστήματα ψυχικής υγείας που έχουν βιώσει βαθύ πόνο και τραύμα ως αποτέλεσμα της αναγκαστικής θεραπείας».