Συνέντευξη με τον Καθ. Δρ. Αρχίλ Μετρεβέλη, Επικεφαλής του Ινστιτούτο Θρησκευτικής Ελευθερίας του Πανεπιστημίου της Γεωργίας
Jan-Leonid Bornstein: Ακούσαμε από εσάς για μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία της η κυβέρνηση της Γεωργίας σχετικά με την υποβολή σχεδίου του νέου Αμυντικού Κώδικα Τον Δεκέμβριο του 2022. Σε περίπτωση έγκρισης της υποβληθείσας έκδοσης του Σχεδίου, ο ισχύων νόμος που εξαιρεί (αναβάλλει) υπουργούς οποιουδήποτε θρησκεύματος από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, θα αποσυρθεί . Ποιους κινδύνους βλέπετε σε αυτή τη νέα πρωτοβουλία;
Αρχίλ Μετρεβέλη: Για να είμαστε πιο ακριβείς, δεν πρόκειται καν για «κίνδυνο», αλλά για «προφανές γεγονός» που θα διαπιστωθεί εάν εγκριθεί αυτή η νομοθετική τροποποίηση. Δηλαδή, η δρομολογημένη ρύθμιση θα ακυρώσει τη δυνατότητα των υπουργών μειονοτικών θρησκειών, δηλαδή όλων των θρησκειών εκτός από τη Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία, να επωφεληθούν από την εξαίρεση για την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.
Jan-Leonid Bornstein: Θα μπορούσατε να αναλύσετε, ώστε οι αναγνώστες μας να κατανοήσουν καλύτερα τις προκλήσεις;
Αρχίλ Μετρεβέλη: Δύο κανόνες της ισχύουσας γεωργιανής νομοθεσίας διασφαλίζουν την απαλλαγή των Υπουργών από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Πρώτον, το άρθρο 4 της Συνταγματικής Συμφωνίας μεταξύ του Κράτους της Γεωργίας και της Αποστολικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας (αποκλειστικά οι Υπουργοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας) και δεύτερον, το άρθρο 30 του νόμου της Γεωργίας για το στρατιωτικό καθήκον και τη στρατιωτική θητεία (το Λειτουργοί οποιασδήποτε θρησκείας, συμπεριλαμβανομένης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας).
Το άρθρο 71 του υποβληθέντος σχεδίου Αμυντικού Κώδικα, το οποίο είναι εναλλακτικό του άρθρου 30 του ως άνω ισχύοντος νόμου, που διέπει την αναβολή στράτευσης στη Στρατιωτική Υπηρεσία, δεν περιλαμβάνει πλέον τη λεγόμενη Υπουργική Εξαίρεση. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το νέο σχέδιο νόμου, κανένας Υπουργός οποιουδήποτε θρησκεύματος που προηγουμένως είχε απαλλαγεί από τη στρατιωτική θητεία δεν θα μπορεί πλέον να έχει το προνόμιο της Υπουργικής Εξαίρεσης. Από την άλλη, το άρθρο 4 της Συνταγματικής Συμφωνίας της Γεωργίας, που απαλλάσσει από τη στρατιωτική θητεία αποκλειστικά τους Υπουργούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας, παραμένει σε ισχύ.
Είναι σημαντικό ότι σύμφωνα με το Σύνταγμα της Γεωργίας (άρθρο 4) και το Νόμο της Γεωργίας για Κανονιστικές Πράξεις (Άρθρο 7), η Συνταγματική Συμφωνία της Γεωργίας έχει ιεραρχική προτεραιότητα έναντι των νόμων της Γεωργίας και, σε περίπτωση υιοθέτησης, επίσης έναντι της Άμυνας Κώδικας. Ως εκ τούτου, η Υπουργική Εξαίρεση (η οποία θα αποσυρθεί για τους Λειτουργούς όλων των θρησκειών) δεν θα ακυρώσει από μόνη της αυτό το προνόμιο για τους Υπουργούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας, όπως απομένει να παραχωρηθεί από μια ιεραρχικά ανώτερη κανονιστική πράξη - τη Συνταγματική Συμφωνία της Γεωργίας.
JLB: Καταλαβαίνω. Γιατί πιστεύετε ότι προτείνεται αυτή η νομοθεσία; Πώς δικαιολογείται;
ΕΙΜΑΙ: Το επεξηγηματικό σημείωμα του υποβληθέντος σχεδίου αναφέρει ότι αυτή η τροποποίηση σκοπεύει να εξαλείψει το νομοθετικό κενό που επιτρέπει στις «αδίστακτες» και «ψευδείς» θρησκευτικές οργανώσεις να βοηθούν άτομα να αποφύγουν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Ο καθορισμένος σκοπός αντιστοιχεί στην πρακτική που έχει θέσει η Εκκλησία της Βιβλικής Ελευθερίας - μια θρησκευτική ένωση που ιδρύθηκε από το πολιτικό κόμμα Girchi. Η Εκκλησία της Βιβλικής Ελευθερίας, ως όργανο της πολιτικής διαμαρτυρίας του Γκίρτσι κατά της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, παραχωρεί το καθεστώς του «Υπουργού» σε όσους πολίτες δεν θέλουν να εκτελούν στρατιωτικά καθήκοντα. Η πρακτική της Εκκλησίας της Βιβλικής Ελευθερίας στηρίζεται ακριβώς στον ισχύοντα νόμο περί Στρατιωτικών Καθηκόντων και Στρατιωτικής Υπηρεσίας.
JLB: Πιστεύετε ότι θα έχει περαιτέρω επιπτώσεις στη γεωργιανή νομοθεσία ή νομοθετική πρακτική;
ΕΙΜΑΙ: Ναι, και έχει ήδη. Οι τροποποιήσεις έχουν επίσης υποβληθεί στον νόμο για τη Γεωργία για τη μη στρατιωτική, εναλλακτική υπηρεσία εργασίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με το σχέδιο τροπολογίας, ο λόγος για την απόλυση πολίτη από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και την άσκηση μη στρατιωτικής, εναλλακτικής εργατικής θητείας, μαζί με την αντίρρηση συνείδησης, θα είναι και η ιδιότητα του «Υπουργού». Σύμφωνα με τις Γεωργιανές Αρχές, αυτό το νέο «Προνόμιο» θα αντικαταστήσει την υπουργική εξαίρεση που έχει αποσυρθεί, καθώς αυτή η νέα νομική ρύθμιση θα ισχύει εξίσου για τους Λειτουργούς όλων των θρησκειών, συμπεριλαμβανομένης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας. Ωστόσο, αυτή η ερμηνεία δεν είναι ειλικρινής, καθώς η Συνταγματική Συμφωνία της Γεωργίας απαγορεύει στο κράτος να στρατολογεί Ορθόδοξους Λειτουργούς σε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, επομένως, δεν θα είναι απαραίτητο να επεκταθεί το «προνόμιο» της μη στρατιωτικής, εναλλακτικής εργατικής υπηρεσίας σε αυτούς. Ως εκ τούτου, εάν το υποβληθέν σχέδιο εγκριθεί, οι Ορθόδοξοι Λειτουργοί θα απαλλάσσονται άνευ όρων από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, ενώ οι Υπουργοί όλων των άλλων θρησκειών θα υπόκεινται σε μη στρατιωτική, εναλλακτική εργατική θητεία.
JLB: Είναι όμως αυτό το προνόμιο, δηλαδή η πλήρης απαλλαγή από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, θεμελιώδες δικαίωμα;
ΕΙΜΑΙ: Η ανησυχία μας αφορά το θεμελιώδες δικαίωμα στην ισότητα και τη μη διάκριση με βάση τη θρησκεία. Προφανώς, η απαλλαγή Υπουργού από τη στρατιωτική θητεία (σε αντίθεση με την απαλλαγή που βασίζεται στην αντίρρηση συνείδησης) δεν είναι δικαίωμα που προστατεύεται από την Ελευθερία Θρησκείας ή Πίστεως. Το προνόμιο αυτό τους έχει παραχωρηθεί λαμβάνοντας υπόψη τη δημόσια σημασία του καθεστώτος τους και από την πολιτική βούληση της Πολιτείας.
Ωστόσο, το θεμελιώδες δικαίωμα στην ισότητα και τη μη διάκριση με βάση τη θρησκεία συνεπάγεται ότι, όταν δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος για διαφορετική μεταχείριση, τα προνόμια που παρέχει το κράτος θα πρέπει να επεκτείνονται εξίσου σε κάθε ομάδα ή άτομο ανεξάρτητα από τη θρησκευτική τους ταυτότητα ή πρακτική. Η υποβληθείσα ρύθμιση είναι προφανής και ωμή διάκριση λόγω θρησκείας, καθώς δεν περιλαμβάνει καμία αντικειμενική και λογική αιτιολόγηση για την καθιερωμένη διαφορετική μεταχείριση.
JLB: Ποια θα ήταν κατά τη γνώμη σας η σωστή προσέγγιση της πολιτείας σχετικά με αυτό το θέμα;
Α.Μ.: Η εύρεση απαντήσεων σε τέτοιες ερωτήσεις δεν είναι δύσκολη. Η σύγχρονη εμπειρία της Ελευθερίας της Θρησκείας και της Δημοκρατίας καθορίζει ξεκάθαρα ότι το Κράτος δεν πρέπει να ελαφρύνει το βάρος του σε βάρος των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών ατόμων ή ομάδων. Έτσι, εάν το Δικαστήριο διαπίστωνε ότι η Εκκλησία της Βιβλικής Ελευθερίας έκανε όντως κατάχρηση της ελευθερίας της θρησκείας ή της πίστης, το κράτος θα πρέπει να εξαλείψει αποκλειστικά την πρακτική της καταστροφής και όχι το Δικαίωμα στην Ισότητα και τη Μη Διάκριση με βάση τη θρησκεία και τις πεποιθήσεις.
JLB: Ευχαριστώ
