Συνθήκη κατά της πλαστικής ρύπανσης, μια δειλή νίκη

Από τις 29 Μαΐου έως τις 2 Ιουνίου, 175 χώρες κατέληξαν σε συμφωνία για μια διεθνή συνθήκη για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης.

Ομιλία κατά τη διάρκεια των εγκαινίων τη Δευτέρα, η επικεφαλής του UNEP Ίνγκερ Άντερσεν δήλωσε ωμά ότι «δεν μπορούμε να ανακυκλώσουμε το δρόμο μας για να βγούμε από αυτό το χάος», προσθέτοντας ότι «μόνο η εξάλειψη, η μείωση, μια προσέγγιση πλήρους κύκλου ζωής, η διαφάνεια και μια δίκαιη μετάβαση μπορούν να φέρουν επιτυχία».

Και στην εισαγωγική του ομιλία, ο Εμανουέλ Μακρόν περιέγραψε την πλαστική ρύπανση ως «ωρολογιακή βόμβα»: «Σήμερα, εξάγουμε ορυκτά καύσιμα για να παράγουμε πλαστικό, το οποίο στη συνέχεια καίμε. Αυτό είναι οικολογική ανοησία.

Μετά από πέντε ημέρες επίπονων διαπραγματεύσεων, μια πρώτη έκδοση θα εξεταστεί τον Νοέμβριο σε μια συνάντηση στο Ναϊρόμπι (Κένυα), με σκοπό την οριστική συνθήκη έως τα τέλη του 2024.

Στην τελευταία συνεδρίαση, υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Βραζιλίας, το προτεινόμενο ψήφισμα εγκρίθηκε στην ολομέλεια στις Unesco έδρα στο Παρίσι το βράδυ της Παρασκευής.

Σύμφωνα με το κείμενο, «η Διεθνής Επιτροπή Διαπραγματεύσεων (INC) ζητά από τον πρόεδρό της να προετοιμάσει, με τη βοήθεια της γραμματείας, ένα προσχέδιο της πρώτης έκδοσης της νομικά δεσμευτικής διεθνούς συνθήκης».
Οι διαπραγματευτές, που είχαν συναντηθεί από τη Δευτέρα, μπόρεσαν να φτάσουν στην ουσία του θέματος μόλις το βράδυ της Τετάρτης, μετά από δύο ημέρες αποκλεισμού από τη Σαουδική Αραβία και αρκετές χώρες του Κόλπου, τη Ρωσία, την Κίνα, τη Βραζιλία και την Ινδία. Αυτό το μπλοκάρισμα συνδέθηκε με το ερώτημα εάν θα πρέπει να καταφύγουμε ή όχι στην πλειοψηφία των δύο τρίτων, σε περίπτωση έλλειψης ομοφωνίας κατά τη μελλοντική εξέταση ενός σχεδίου συνθήκης. Σε μια δήλωση πέντε γραμμών που αναγνωρίζει τις αποκλίσεις, το θέμα αναβλήθηκε.

Οι συζητήσεις αποκάλυψαν αντιφατικές προσεγγίσεις: από τη μια πλευρά, οι υποστηρικτές μιας φιλόδοξης συμφωνίας, που θέλουν να αντιμετωπίσουν το πλαστικό από την παραγωγή μέχρι τη διάθεση. Οι τελευταίοι, με επικεφαλής τη Νορβηγία και τη Ρουάντα και συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας, στοιχηματίζουν σε δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση της παραγωγής πλαστικών και στην απαγόρευση των πιο προβληματικών χρήσεων (συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών μιας χρήσης). Από την άλλη πλευρά, μια ομάδα χωρών που είναι σημαντικοί παραγωγοί πετρελαίου και πλαστικού εστιάζουν στο θέμα των απορριμμάτων και υποστηρίζουν την ανακύκλωση ή άλλες τεχνολογικές λύσεις για την άμβλυνση του προβλήματος. Αυτές οι χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, πιέζουν για ένα λιγότερο περιοριστικό κείμενο.

Σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα Mediapart, 190 λομπίστες προσπάθησαν να βάλουν φρένο στην πρόοδο. Υπερασπίστηκαν τα συμφέροντα παγκόσμιων κολοσσών όπως η Nestlé, η Lego, η Exxon Mobil και η Coca-Cola, και γαλλικές εταιρείες όπως η Carrefour, η Michelin, η Danone και η Total Energies.

Καθώς και τους εκπροσώπους τους, κυρίως την European Plastics Ευρώπη ένωση, πίσω από φαινομενικά πράσινες δομές, όπως η ΜΚΟ Alliance to End Plastic Waste (που ιδρύθηκε από τη βιομηχανία πετρελαίου) εκπροσωπήθηκαν καλά στην Unesco. Όμως όλοι οι επαγγελματίες, επιστημονικοί και συνεταιρικοί παρατηρητές που είχαν αποδειχθεί σε ισχύ δεν μπορούσαν να μπουν καθημερινά, λόγω έλλειψης χώρου.

Αυτό το ξέρατε;

Περισσότερο από 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράγεται κάθε χρόνο παγκοσμίως, το μισό από το οποίο έχει σχεδιαστεί για χρήση μόνο μία φορά. Από αυτό, λιγότερο από το 10 τοις εκατό ανακυκλώνεται.

Εκτιμάται 19-23 εκατομμύρια τόνους καταλήγουν σε λίμνες, ποτάμια και θάλασσες ετησίως. Αυτό είναι περίπου το βάρος των 2,200 Πύργων του Άιφελ όλοι μαζί.

Περίπου 11 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων ρέουν ετησίως στους ωκεανούς. Αυτό μπορεί να τριπλασιαστεί μέχρι το 2040 και περισσότερα από 800 θαλάσσια και παράκτια είδη επηρεάζονται από αυτή τη ρύπανση μέσω της κατάποσης, της εμπλοκής και άλλων κινδύνων.

Μικροπλαστικά – μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια διαμέτρου έως 5 mm – βρίσκουν το δρόμο τους στα τρόφιμα, το νερό και τον αέρα. Υπολογίζεται ότι κάθε άτομο στον πλανήτη καταναλώνει περισσότερα από 50,000 πλαστικά σωματίδια ετησίως που ισοδυναμούν με μια πιστωτική κάρτα – και πολλά περισσότερα αν ληφθεί υπόψη η εισπνοή.

Το απορριφθέν ή καμένο πλαστικό μιας χρήσης βλάπτει την ανθρώπινη υγεία και τη βιοποικιλότητα και μολύνει τα πάντα οικοσύστημα από τις κορυφές των βουνών μέχρι τον πυθμένα του ωκεανού.