Σε μια ολοκληρωμένη ανάλυση της κοινωνικής δράσης των μειονοτικών θρησκευτικών δογμάτων στην Ισπανία, οι ακαδημαϊκοί Sebastián Mora Rosado, Guillermo Fernández Maillo, José Antonio López-Ruiz και Agustín Blanco Martín, δημοσιεύουν τα αποκαλυπτικά ευρήματά τους στο τόμος 3, αριθμός 2 του «Cuestiones de Pluralismo» για το δεύτερο εξάμηνο του 2023.
Το άρθρο υπογραμμίζει ότι η ευρωπαϊκή κοινωνία έχει υποστεί μια βαθιά μεταμόρφωση στη θρησκευτική της εμπειρία, παρά τις προβλέψεις των κοινωνιολογιών της εκκοσμίκευσης που προέβλεψαν τον θάνατο της. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ισπανία αντιμετωπίζει μοναδικές προκλήσεις, που χαρακτηρίζονται από μια επίμονη τάση να κάνει τη θρησκευτική ποικιλομορφία αόρατη. Σύμφωνα με τον Díez de Velasco (2013), υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη που συνδέει τη θρησκευτική διαφορετικότητα με την ξενιτιά και την καθολικότητα με την ισπανικότητα.
Η μελέτη, που υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Πλουραλισμού και Συνύπαρξης, αντιμετωπίζει την έλλειψη γνώσης του κοινού σχετικά με την κοινωνική δράση των μη καθολικών θρησκευτικών δογμάτων στην Ισπανία. Αν και έχουν πραγματοποιηθεί κάποιες επιμέρους μελέτες, η έρευνα παρουσιάζεται ως μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία παρέχοντας μια πληρέστερη εικόνα αυτής της κοινωνικής πραγματικότητας.
Στο πλαίσιο της έρευνας, η συμμετοχή εξομολογήσεων όπως Βουδιστική, Ευαγγελική, Μπαχάι Πίστη, Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, Εκκλησία της Scientology, επισημαίνονται Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, Ορθόδοξοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά και Σιχ. Η προσέγγιση περιλαμβάνει τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές αναλύσεις για να «χαρτογραφήσει» την κοινωνική δράση αυτών των θρησκειών, εξετάζοντας τους πόρους, τις αντιλήψεις και τις εγγενείς αξίες.
Ένα από τα βασικά ευρήματα είναι η χαμηλή προβολή αυτών των κοινωνικών δράσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες που έχουν εμβαθύνει σε παρόμοιες αναλύσεις. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι, σε γενικές γραμμές, αυτά τα δόγματα επιτελούν το κοινωνικό τους έργο σε τοπικό επίπεδο, με μικρές δομές και έντονη συμμετοχή εθελοντών. Επιπλέον, η χρηματοδότηση προέρχεται κυρίως από δικούς τους πόρους, με περιορισμένη στήριξη από τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα.
Το άρθρο υπογραμμίζει επίσης την πολυπλοκότητα της σχέσης μεταξύ αυτών των ονομασιών και των δημοσίων διοικήσεων. Αν και ορισμένα δόγματα θέλουν συγκεκριμένη αναγνώριση ως θρησκευτικές οντότητες στον τομέα της κοινωνικής δράσης, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει προκλήσεις όσον αφορά την κοσμικότητα και την ελευθερία της συνείδησης, καθώς και αντίθετες αρχές ισότητας στην κατανομή των δημοσίων υπηρεσιών.
Η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία της οργανωμένης κοινωνικής δράσης, με επίκεντρο τα προγράμματα βασικής βοήθειας και τις δράσεις κοινωνικής προώθησης. Υπογραμμίζει επίσης την ιδιαιτερότητα της εσωτερικής υποστήριξης που παρέχουν αυτές οι ονομασίες στους δικούς τους οπαδούς, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν μια ανοιχτή δέσμευση σε όσους δεν συμμερίζονται τις πεποιθήσεις τους.
Ένα θέμα που αιωρείται πάνω από τη μελέτη είναι η αντίληψη ότι αυτές οι κοινωνικές δράσεις μπορεί να υποκινούνται από προσηλυτισμό. Ωστόσο, οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης τονίζουν τον διαχωρισμό μεταξύ κοινωνικής δράσης και προσηλυτισμού, υποστηρίζοντας τη σημασία της κάλυψης πνευματικών αναγκών χωρίς τη συμμετοχή σε επεμβατικές πρακτικές.
Τέλος, οι συγγραφείς καταλήγουν επισημαίνοντας την ανάγκη να αντιστραφεί η αφάνεια αυτών των θρησκευτικών ομολογιών και να ενθαρρυνθεί η συνεργασία τους με άλλες δημόσιες και κοινωνικές οντότητες του τρίτου τομέα. Θεωρούν ότι η κοινωνική δράση μπορεί να είναι ο προνομιακός χώρος προβολής της δημόσιας και κοινωνικής διάστασης αυτών των θρησκευτικών παραδόσεων, συμβάλλοντας έτσι στην οικοδόμηση μιας μετακοσμικής, πλουραλιστικής και δημοκρατικής κοινωνίας. Το έργο, αν και δύσκολο, θεωρείται απαραίτητο για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας όπου η θρησκευτική ποικιλομορφία είναι μια πραγματική «δεξαμενή νοήματος» για την ιδιότητα του πολίτη.
