Portugalgo gobernuburu sozialista erori ostean, urteko aurrekontuen bozketan, Portugal legebiltzarrerako hauteskundeei dagokie urtarrilaren 30ean. Hau da jakin behar duzuna emaitza posibleak hobeto ulertzeko.
Portugalek duela 6 urte ditu zentro-ezkerreko Alderdi Sozialistak (PS) zuzendutako gobernua. 2015ean Legebiltzarrerako Hauteskundeak galdu ostean, António Costa, Alderdi Sozialistako buruzagiak, inoiz epaitu gabeko koalizio bat kudeatu zuen ezkerreko 3 alderdi politiko nagusien artean: PS (Alderdi Sozialista), BE (Ezkerreko Blokea) eta PCP (Portugalgo Alderdi Komunista).
Koalizio informal horrek 4 urtez herrialdea zuzendu zuen PPD/PSD eta PPD/PSD eta CDS-PP eskuineko Alderdi Popularrak osatutako eskuineko gobernua kendu zuen.
2011 eta 2015 bitartean, eskuineko gobernua, buru Pedro Passos Coelho, oso ezagunak ez diren hainbat murrizketa neurri ezarri zituen, horietako asko NMFk edo EBko finantza-erakunde askok proposatuak edo betearaziak. Austeritate neurri hauek enpresa publikoen pribatizazioak, funtzionarioentzako soldata murrizketak eta hainbat lan eskubide ezabatzea izan ziren.
Nahiz ekonomia berreskuratu, eta defizita itxi, jende askok sentitu zuen eskubideak (batez ere lan eskubideak) kendu zizkiola. Horrek oposizio oso gogorra eta aktiboa ekarri zuen legegintzaldiaren 4 urteetan zehar, edo gaur egun jende gehienek esaten duten moduan: “Troika urteak".
Beraz, eskuineko koalizioak botoen eta eserlekuen pluraltasuna lortu zuenean, baina parlamentuko gehiengora hurbildu ez zenean, oso argi zegoen Pedro Passos Coelho lehen ministro garaia amaitu zela. Agerikoa ez zena garai hartako presidenteak zuen modua zen, Aníbal Cavaco Silva (PSDko lehen ministro ohia), egoera konpondu zuen.
Boterearen lehen 4 urteetan, PSk austeritate neurri ia guztiak atzera bota zituen. Aktibo mantendu ziren murrizketa-neurri bakarrak lan-eskubideei eta estatuko enpresa ohiei buruzkoak izan ziren. Horrek, finantza-politika oso zorrotzarekin eta ekonomiaren liberalizazio harrigarriarekin batera, turismo-boom baten erdian, PSren eta muturrekoagoen ezkerreko alderdien arteko harremana okerrera egin zuen.
2019ko hauteskundeetan, ez zegoen argi Costak formula bera errepikatuko zuen, ezta horren aldakuntzarik ere. Azkenean, PSk aurreikusteko pluraltasuna lortu zuen, 7 eserleku Portugalgo Parlamentuan gehiengotik hurbil, gutxiengo gobernua osatuz.
Gutxiengo gobernu hau ezkerreko alderdietako baten botoetan oinarritu zen urteko aurrekontuak onartzeko. Pandemia nahiko ondo kudeatu arren, eta inbertsio publikoaren hedapena proposatu arren, ezkerreko alderdiek aurrekontu sozialistak bozkatu zituzten, parlamentua desegitea eta gobernua erortzea eraginez.
Ekitaldiaren harira, Portugalgo presidenteak, Marcelo Rebelo de Sousa (PSD buruzagi ohia), Urtarrilaren 30erako hauteskundeak antolatu dituzte.
PSk etengabe ari da inkestak PSDren aurretik duela urte asko, baina PSD inkestetan berpizten ari da, 2 digituko distantziatik PStik zifra bakarrera igaroz. PSrentzat ez zen hain kezkagarria izango PSDk iaz Lisboako alkatetza antzera irabazi ez balu. 2020ko hauteskunde lokalek PSD itzulera izaten ari dela frogatu zuten, zentro-eskuineko alderdia aurreko hauteskunde lokaletako hondamendia berreskuratuz hiri garrantzitsu askoren kontrola berreskuratuz, haietako garrantzitsuena Lisboa izanik.
Gehiengo parlamentarioa lortzeko aukerarik gabe, eta ezkerreko koalizioaren heriotzarekin, Costak aliatu berriak bilatu beharko ditu gobernu egonkor bat osatzeko. Zorionez, berriki hautatutako PSDko presidenteak, Rui rio, "bloke zentrala" bat proposatu zuen, PS eta PSDren arteko koalizioa, batak bestea babestuz, gobernuaren irtenbide argirik ez balego.
Rioren egiteko metodoa politika irtenbide hori ere erraztuko du. Riok bere burua eta alderdia iraganeko liberalismo ekonomikotik eta kontserbadurismo sozialetik urrundu zituen, ikuspegi zentristagoa edo are zentro-ezkerreko ikuspegia hartuz.
Eszenatoki honetaz aparte, portugaldarrei alternatiba argirik gabe geratzen da. Portugalgo politikaren etorkizuna oso argi ez izatea. Ez dago ziur krisi politikoa eragin izanagatik ezkerra zigortuko duten, edo eskuinaren zatiketak eta barne-borrokek hori ezinezko egingo duten.
Argi dagoena, ordea, Portugalgo eskuin muturraren gorakada da, alderdi populistarekin NAHIKOA! %9tik gorako inkestak lortuz, herrialdeko 3. alderdi handiena bihurtuz, balentria harrigarria duela 4 urte baino gutxiago sortu zela kontuan hartuta.
Oso artikulu ona!