Joan den abenduan, Errusiaren eta Estatu Batuen arteko tirabira larria piztu zen garaian, Caroline Galactéros Frantziako Geopragma think tank-aren sortzaileak Europa mailan deialdi bat argitaratu zuen, non harremanen baketze iraunkor bat izateko baldintzak adierazten zituen. AEB, NATO eta Errusia. Harrezkero, alderdien arteko tirabirak gora egiten jarraitu du, batez ere Ukrainako gaien inguruan, baina baita Ekialde Hurbilean ere.
Handik egun batzuetara, helegite honetan zehazten diren baldintzen zatirik handiena negoziazio mahaietan zegoen, Genevan eta Bruselan.
Elkarrizketa horien lehen emaitzak negatiboak izan ziren, bai aldebiko AEBetan, bai NATOn eta OSCEn. Europan, bere aldetik, negoziazioetatik kanpo geratuta, jarrera osagarriekin baino ezin izan zuen konformatu, Borrell – Le Drian bateratutako prentsaurrekoan aurkitu zuen bere kintoa, negoziazioetan parte hartzaile zuzenek aurretik esandako guztiaren oihartzun tristea. .
Beste behin, Europa, orain Emmanuelek buru duela Macron, basailu huts gisa tratatzen ari da, eta badirudi irmoki ari zaiola tratu horri, bere egiturazko gabezia estrategikoen biktima. Emmanuel Macronek, duela gutxi AEBek Australiako itsaspekoen auzian auzitan jarri zutena (hamarka mila milioi balio zuen kontratua bertan behera geratu zen), Europa geopolitikoa antolatzeko erronkari dagokio, beraz.
Europak merezi duena baino ez du: “inperioekiko” sinesgarritasun eta independentzia ezak, edozein izanda ere, rol estrategiko bat kentzen dio munduan.
Hala ere, sinesgarritasun eta independentzia horretan datza irtenbidea benetako balio erantsi bat irudikatzea gure munduaren erronkak definitzea eta kudeatzea helburu duten negoziazio mahaietan.
Azter ditzagun laburki gai hauen aurrekariak. Probokazio gogoetatsu gisa, Putin izango litzateke XXI. mendeko Kennedy, aurrerapen bati ezetz esateko gai, bere mugetan etsaitzat hartzen diren tropen presentziari, Hotzaren gorenean Kubako krisian gertatu zen bezala. Gerra? Erantzuna ezezkoa da, bai bi nortasunen arteko hurbilketak asko harrituko lituzkeelako, bai eta garai hartan Estatu Batuetako presidenteak eta Nikita Khrushchev-ek gorpuzten zutena ahazten dugulako: antagonismoa, munduaren bi ikuspegiren konfrontazio iraunkorra, bi ikuskera biak. AEBek eta SESBek esportatu eta inposatu nahi zuten, harresi politiko, militar, industrial, sozial, kultural eta erlijiosoek zehaztutako eta mugatutako perimetroetan...
Hala ere, SESB duela 30 urte hilda dago, errusiar batzuek eta Mendebaldeak oso etsai «eroso»tzat jo zuten arren. Errusia ez da SESBren remake bat, nostalgiak ez du historia egiten, oraindik idatzi gabe dagoena. Errusiak ez du bilatzen, SESBk bezala, esportatu eta mugatu, mundu baten parte osoa izatea baizik. search oreka berrien, non inork bere burua inposatu behar ez duen.
Horregatik ez da harritzekoa lehen negoziazio txanda honen porrota. Bada, gure baitan, benetako iraultza kultural eta mental bat egin beharrekoa, Yan Flemming, John Le Carré edo Gérard de Villiers-ek inspiratutako Hollywooden eta Manikeen eraikuntzaren antzekoa dena alde batera uzteko; alegiazko errealitate bat legitimatzea helburu duen aldamio intelektuala, ustez fundatutako konfrontazio baten luzapenak ad vitam aeternam jokatu behar duen mundu batena.
Jolas arriskutsua Europako segurtasunarentzat eta haratago, munduarentzat.
Esan ohi da NATOren bokazioa Varsoviako Itunari aurre egitea zela eta azken hau desagertzeak Aliantza desagertzea ekarri behar zuela, edo behintzat, logikoki, bere asmo eta logika birdefinitzea. Ez zen horrela izan. Bestalde. NATOren algoritmo mental eta operatiboak Errusia asmo txarrenak bezala proiektatzen dituzten ereduetan oinarrituta eta kalkulatuta geratu dira, SESBrenak izan baitziren: esportazio iraingarriaren asmo internazionalista eta eredu soziokultural, ekonomiko eta politiko marxistaren inposaketa, zeina izan baita. Izan ere, erabat desagertu zen XXI. mendeko Errusian. Mendea aldatu dugu, baina, zoritxarrez, ez da mundua pentsatzeko modua.
Hala ere, gaur egungo Errusiak inoiz baino antza handiagoa du gurekin. Txinatik edo Erdialdeko Asiatik ikusita, irmo europarra da. Pertsonalki, nahiz eta uste dut gogorregi saiatzen dela gu kopiatzen, bere identitateak, bere berezitasunak, bere ekonomia, bere bizitza soziala, bere tradizioak, bere kulturak eta bere erreflexuak desberdintasunen goraipamen logika batean aztertu behar dira, konfrontazio logika bat bultzatu beharrean. Pavlobismo analitiko hau anakronikoa eta tamalgarria da. Errealitateari eta bere aukerei buruz pentsatzeko gai izatea eragozten digu.
Ez ditzagun eskualdeko galderak mundu mailako gai bihurtu. Hauek ez dira, hauek ez dira jada elkarren aurrean dauden munduaren bi ikuspegi. Ez da nazismoa mundu librearen aurkakoa, ez da marxismoa mundu librearen aurkakoa. Munduko bakea ezin da jada eskualdeko interesen bahituta egon. XXI.mendeak egonkortu beharreko mundu polizentriko baten existentzia onartzera bultzatu behar gaitu, globalizazioak uniformetasunarekin errimatzen ez duen mundua, baina ezberdintasunen aberastasuna harmonia geopolitiko berrien zerbitzura mantentzen duen mundua.
