Egilea: Br. Charbel Rizk (Antiokiako eta Ekialde Osoko Patriarkatu Siriako Ortodoxoa)
Zein da bizitzen ari garen bizitza honen, bizitza monastiko honen xedea? Fraide eta moja gisa, gauza asko egiten ditugu. Batzuetan gauza gehiegi. Askotan horiek egitera behartuta aurkitzen gara. Siriatik Suediara gure bizitza monastikoa hemen ezartzera etorri ginenean, gauza asko egin behar izan genituen. Eta oraindik gauza asko egiten ari gara. Eta gauza asko egin behar izaten jarraituko dugula uste dut. Jendea etortzen zaigu. Ezin diegu esan alde egiteko. Izan ere, Kristok bidaltzen dizkigula uste dugu. Baina zergatik? Zergatik guri? Bihotz astunekin datoz, bihotz zaurituta. Zailtasunekin datoz. Entzuten dugu. Hitz egiten dute. Orduan lasai bihurtzen dira eta erantzunak espero dituzte. Zoritxarrez guretzat batzuek erantzun zuzenak espero dituzte, zailtasunak konpondu ditzaketenak, zauritutako bihotzak senda ditzaketenak, haien bihotz astunak biziberritzeko. Aldi berean, gure zailtasunak, gure bihotz zaurituak, gure bihotz astunak ikustea nahi genuke. Eta agian bai. Mundua sufritzen ari da. Guztiok sufritzen ari gara hainbat arrazoirengatik. Ukatu ezin den errealitate existentziala da. Ikuspegi honetaz jabetzea eta onartzea, ez ihes egitea, da gure monastiko bizitzari zentzua ematen diona.
Sufritzen duen gizateriaren kide besterik ez gara, ez gaizto batena. Sufrimendua mingarria da. Sufrimenduak itsu egin gaitzake. Mina duen itsu batek besteei kalte egingo die ziurrenik. Nahiz, bai, baina bere borondatea kutsatuta dago. Erantzulea da, baina minduta ere bai. Inor ez da gaiztoa, baina denak sufritzen ari dira. Hau da gure baldintza. Zer egin dezakegu horri buruz? Otoitz egiten dugu, edo zehatzago esateko, Kristo bezala otoitz batean bizi gara. Hau da gure monastiko bizitzaren xedea, Kristo bezala otoitz eginez bizitzea. Gurutzean, izugarri sufrituta, otoitz eginez esan zuen: «Aita, barka iezaiezu, ez baitakite zer egiten ari diren». (Lk. 23:34) Egiaz, gure minak itsututa, gure discernimendua galtzen dugu. Beraz, ez dakigu zer egiten dugun. Bere sufrimenduan, Kristok ez zuen bere discernimendua galdu. Zergatik? Gizon perfektua delako. Benetako gizona da. Eta bera da gizateriaren berritzearen hasiera. Bera da gure sendabidea.
"Zuen arteko gatazka eta gatazka horiek, nondik datoz?" galdetzen du Jamesek bere gutunean. Eta jarraitzen du azaltzen: «Ez al dira zure baitan gerran dauden zure nahietatik datoz? Zerbait nahi duzu eta ez daukazu, beraz, hilketa egiten duzu. Eta zerbait gutiziatzen duzu eta ezin duzu lortu, beraz liskar eta gatazketan parte hartzen duzu». (Santiago 4:1-2)
Gatazkak eta gatazkak, eta era guztietako kalteak, gure grinetatik datoz, gure bihotz zaurietatik. Ez ginen horrela sortu. Ez ginen sortuak horrela izateko. Baina horrela bihurtu ginen. Hau da eroritako gure gizateriaren egoera. Hau da gutako bakoitzaren egoera. Zalantzarik gabe, gure denbora guztia, eta baita bizitza osoa ere, gure zaurien errua nori leporatu asmatzen pasa dezakegu. Hori egiten denbora pixka bat ematea aukeratzen badugu, nahikoa zintzoa bada, besteek kalte egin digutela ez ezik, besteei ere kalte egin diegula konturatuko gara. Orduan, nori gara gizateriaren zaurien errua? Gizatasuna, hau da, gu. Ez bera, ez bera, ez haiek, gu baizik. Gu gara errudunak. Besterik da errua, gutako bakoitza.
Hala ere, Gurutzean, Kristok ez zion inori errua bota. Mina zuen bitartean, dena barkatu zuen. Bere bizitzan zehar, grazia isuri zuen gizateriari. Bere sufrimenduan, benetan sendatu gara. Ez zuen inori leporatu. Denak sendatu zituen. Hori egin zuen bere sufrimenduan.
Otoitz-bizitza, etengabeko otoitza, bai, otoitz-bizitza iraunkorra bizitzea aukeratu dugu. Zer esan nahi du honek? Konpromisorik gabe Kristori jarraitzea esan nahi du. «Utzi hildakoak euren hildakoak lurperatzen, baina zuek, zoazte Jainkoaren erreinua aldarrikatu». (Lk. 9:60) gurutziltzatuta zauden bitartean barkatzea esan nahi du. Gure zaurien errua geure buruari leporatzea esan nahi du, eta ez beste inori. Gure baitan, beste guztiak daude presente. Gugan, dena daramagu. Gizatasuna gara. Geure buruari errua botatzen diogunean, gizateriari leporatzen diogu. Eta errua leporatu beharko genioke sendatzeko beharra duela konturatzeko. Era berean, geure burua sendatzen dugunean, sendatzea ekartzen dugu gizateriara. Gure zauriak sendatzeko prozesuan, gizateriaren zauriak sendatzeko prozesuan gaude. Hau da gure borroka aszetikoa.
Hasieratik, zauriak sendatzea izan da monastiko bizitzaren xedea. Hau kausa noblea da, ez da arin hartu behar. Zaila da benetan. Ia ezinezkoa. Zalantzarik gabe, Kristoren bizitza salbatzailerik gabe. Gizatasuna berreskuratu du, birsortu eta bere agindu garbitzaileak eman dizkio, zeinen bidez gure minean sendatzea aurkitzen dugu. Maitatzeko gai ez den bihotza sendatuko da maitatzeko aginduaz. Eta maitatu nahi ez den bitartean maitatzea da borroka guztien artean handiena. Besteak norberaren aurretik jartzea, hala nahi ez duen bitartean, borroka guztien artean handiena da. Hitz batean, bere aginduak betetzea da borroka guztien artean handiena, eta borroka honetan arrakasta lortzen badugu, gure zauriak sendatzeaz gain, sendatzea ere ekartzen diogu gizadiari.
Bihotz zaurituta guregana etortzen direnek gogorarazten digute gure monastiko bizitzaren xedea. Bihotzez entzuten dugu. Haien zailtasunak modu ezkutuan eramaten ditugu gure bihotz zaurituetan. Horrela haien zauriak eta gureak bat egiten dira bihotz batean, bihotz zauritu batean, gizateriaren bihotz zaurituan. Eta geure zauriak sendatzeko prozesuan, haienak ere sendatzen dira era mistiko batean. Hau da gure uste irmoa, gure bizitza isilari helburu handia ematen diona.
Beren grinak nahasitako bihotzak erraz epaitzen dira besteen zailtasunak entzutean, batez ere haien zailtasunak beren akatsen ondorio direla agertzen denean. Zauriak, ordea, ez dituzte epaileek sendatzen, baizik eta medikuek. Beraz, gizateriaren sendatzean parte hartu nahi badugu, ez genuke epaile gisa baizik eta mediku gisa jokatu behar. Gaixoei beren minak deskribatzen dituzten arretaz entzutean, mediku jakintsuek esperientziaz lana ezagutzen duten tratamenduak agintzen dituzte. Fraide eta moja gisa, Kristori jarraituz, itxaropena dugu gizateria zauritua arretaz entzun, harekin identifikatu, harekin sufritu eta harekin sendatu. Esna eta zintzoa izan behar dugu irrist eta erortzeko. Hala egiten badugu, berehala altxatu beharko ginateke bihotz damutuak eta hau gogorarazletzat hartu beharko genuke gu ere beste gizaki guztiak bezala zauritutako gizakiak garela, sendatzeko bide zailean borrokan. Inoiz ez gara saiatu behar gure irristaketak eta erorketak azaltzen.
Zoritxarrez, Elizaren historian, irrist eta erorketa gehiegi ez ezik, gehiegizko ahalegina ere azaldu da. Kristoren gorputza banatu dugu. Eta irristatzean eta erortzean bihotz damuturik altxatu beharrean, mundu osoa hankaz gora jarri dugu, beste kristau guztiak irrist eta erortzen ari direla agertzera, gu garela guztiz eta irmo zutik gauden bitartean. Benetan konbentzitzen al da inor eliza jakin bat guztiz errugabea dela beste elizak guztiz errudun diren bitartean? Denok gara errudun modu batean edo bestean. Hala ere, zauriak sendatzen ditugunok bakarrik gara gai haien errua ikusi, aitortu eta gutariko bakoitzak Elizari egin dion kaltea konpontzeko.
Ekumenismoak gure bizitza monastikoa behar handia du. Hala ere, zauritutako bihotzek nekez bat dezakete Eliza zatitua. Gure zauriak sendatzeko prozesuan, banatutako Eliza berreskuratzen lagundu ahal izango dugu.
Zalantzarik gabe, gure elizen arteko harreman eta elkarrizketa ekumenikoei dagozkien galderak eta gaiak asko dira. Siriako-ortodoxoa naizen heinean, hau guztiari buruz hausnartuz, sentimendu nahasiak eta batzuetan frustrazioa eta etsipena ere larrituta nago. Neure buruari galdetzen diot, zeintzuk dira zehazki batasunerako bete behar diren baldintzak? Horiek eztabaidatu eta argitu al dira? Elizak baldintza desberdinak al dituzte? Siriako-ortodoxoa naizen heinean, badakit arazo kristologikoak berebiziko garrantzia duela. Eliza Siriako-Ortodoxoak, ekialdeko beste eliza deiturikoak bezala, Kalzedonioko Kontzilioa baztertzen du, beste eliza batzuen artean laugarren kontzilio ekumenikotzat hartzen dena, besteak beste, erromatar-katolikoa, anglikanoa eta luteranoa. Mende askotan, hau da, V. mendetik iragan mendera arte, kristau siriako-ortodoxoak kristologia heterodoxo baten jabe zirela ikusi zen, hau da, nolabait Kristoren gizatasun perfektua ukatzen zutela. Izan ere, hori ez da inoiz horrela izan. Eliza Siriako-Ortodoxoak, Kalzedonioko Kontzilioa baztertu arren, beti izan du Kristo, subjektu edo banako bat izanik, perfektua dela bere gizatasunean eta perfektua dela bere jainkotasunean. Eliza Siriako-Ortodoxoak Kalzedonioko kontzilioari uko egiteak zerikusirik du nola historikoki ulertu zuen Kontzilioaren formulazio kristologikoa, Kristok bi izaera dituela edo dagoela. Hitz batean, Eliza Siriako-Ortodoxoak, historikoki hitz eginez, Kalzedoniar formulazio kristologikoa Kristo bi subjektu edo gizabanako dela esan nahi zuen. Hala ere, iragan mendeko harreman ekumenikoei eta elkarrizketari esker, nahikoa argi geratu da ez Eliza Siriako-Ortodoxoak ez Kalzedoniar elizak ez dutela kristologia heterodoxorik. Gure elizek Enkarnazioko misterioari buruz hitz egiteko modu partikularrak dituzten arren, ulermen kristologiko komuna hautematen eta onartzen da.
Orain, kristologiari dagokionez ulermen komun bat badago, eta zer izan liteke Kristo baino garrantzitsuagoa?! — Orduan galdetzen diot neure buruari, zenbat urrun gaude fedearen batasunetik? Eta fede-batasuna baino gehiago behar al dugu Kristoren batasunaren azken seinale den Jaunaren Eukaristia partekatzeko? Edo beste gauza batzuk espero ditugu elkarrengandik? Zer espero dugu batasunerako? Agian, batasunaren oztopo nagusia gure bihotz banatuak dira?
Elkarretaratze honetan parte hartzeko eskatu zigutenean, eta elkarretaratzearen helburua elkarrekin otoitz egitea dela jakin genuenean, oso zoriontsu sentitu ginen, gure monastiko bizitzaren adierazpen ezin hobea dela konturatu ginenean. Gizakiak sendatzea behar duen bezala, Elizak ere sendatzea behar du. Eta gure sendatzeak gizateriara sendatzea ekartzen duen bezala, gure sendatzeak ere Elizara ekartzen du sendatzea. Oso bedeinkatuta sentitu ginen Suedian hemen sortu berri den komunitatean ongi etorria emateko eskatu zigutenean. Komunitate hau 3 urteko ume bat da, mundura eta Eliza biak sendatzeko jaio berria. Zu hemen egotea, hasierako egoera honetan, bedeinkapen handia da. Hemengo zure otoitzak gotortuko du leku sagaratu hau, otoitz leku hau, sendatzeko leku hau.
Hemen elkarrekin egotea, egun hauetan, benetan bedeinkapen bat da guretzat, baina, aldi berean, honek partekatutako zauria agerian uzten du. Tradizio bakoitzak prestatu eta ospatzen duen Jaunaren Eukaristia ikusteak, baina guztiok partekatzen ez duguna, partekatutako zauria agerian uzten du. Nola sentitzen gara Jaunaren Eukaristia prestatzen eta ospatzen dugunean, guk, edo gutako batzuk behintzat, partekatzera gonbidatu ezin ditzakegun anai-arreben aurrean? Ez al ditugu entzuten Pauloren hitzak gure bihotz zaurituen kontzientzian oihartzun eta erretzen?
Egia esaten ari naiz Kristorengan, ez naiz gezurra; nire kontzientziak berretsi egiten du Espiritu Santuaren bidez —Pena handia eta larritasun etengabea ditut bihotzean. Ecen nai nuke neure burua madarikatua eta Kristogandik kendua izatea, neure anai-arrebengatik, neure haragi eta odolagatik. (Erroma. 9:1-3)
Egiten badugu, jarrai dezagun otoitz egiten. Eutsi diezaiogun gure monastiko bizitzari. Jakin dezagun bihotz zauritua partekatzen ari garela. Eta espero dezagun gure zauriak sendatzeko prozesuan, banatutako Eliza berreskuratzen lagunduko dugula.
Oharra: Konfesioen arteko Nazioarteko Erlijioen Konferentziaren 22. bilerako parte-hartzaileei aurkeztutako testua aurten Suedian egin zen, 2023ko irailean.
