De spesjale gesant fan 'e Jeropeeske Uny foar it befoarderjen fan' e frijheid fan religys en leauwen bûten Jeropa sil meikoarten beneamd wurde. Maragaritis Schinas, fise-presidint fan 'e Jeropeeske Kommisje, kundige de werynrjochting fan it buro oan yn in tweet op 8 july.
De oankundiging brocht in ein oan wat soms in heul libbendich debat west hie.
De presidint fan 'e Jeropeeske Kommisje besleat oarspronklik gjin ien te beneamen yn' e rol fan adviseur foar har yn 'e kapasiteit fan spesjale gesant "op dit stuit".
Doe, nei protesten fan in protte organisaasjes, kearde de Kommisje harsels om. De funksje is noch leech, dus alles stiet noch yn 'e loft en der kin fan alles barre: wêrom is it dan sa wichtich om in spesjale gesant foar godstsjinstfrijheid yn Europa?
It kantoar fan 'e spesjale gesant waard oprjochte yn 2016, krekt nei't Paus Franciscus de Karel de Grutte Priis hie krigen. Jan Figel waard de spesjale gesant. Yn syn mandaat reizge Jan Figel wrâldwiid, iepene brêgen fan dialooch, en hie in krúsjale rol yn 'e befrijing fan Asia Bibi, de Pakistaanske frou dy't ta de dea feroardiele wie foar godslastering en dêrnei frijsprutsen wie.
In protte stipe de werynrjochting fan 'e posysje. Kardinaal Jean-Claude Hollerich, aartsbiskop fan Lúksemboarch en presidint fan it Komitee fan 'e Biskoppen fan 'e Jeropeeske Uny (COMECE), merkte op dat "yn guon lannen de religieuze ûnderdrukking it nivo fan in genoside berikte" en om dizze reden "de Jeropeeske Uny moat trochgean mei kampanje foar religieuze frijheid, mei in spesjale gesant.
Dit semester is Dútslân foarsitter fan de Ried fan de Europeeske Uny. Sa 135 Dútske leden fan it parlemint frege it regear te brûken de posysje te drukken op de EU om it Office te herstellen.
Eastenrykske leden fan it parlemint tekene in mienskiplike resolúsje mei itselde doel, en joadske, ortodokse en moslim labels protestearren tsjin it annulearjen fan de posysje.
It waard doe ferwachte dat de nije Europeeske Kommisje it mandaat fernije soe. It barde earst net. Yn juny stjoerde de Kommisje in brief oan de International Religious Freedom Roundtable, in konvenor fan NGO's en yndividuen fan elk leauwe dat wurket foar religieuze frijheid.
Yn 'e brief befêstige de Kommisje dat se religieuze frijheid soene befoarderje neffens de EU-rjochtlinen fan 2013, dy't it minskerjocht op frijheid fan leauwe en leauwe en begripe dat rjocht ûnder Europeeske wet te betsjutten dat elkenien frij is om te leauwen, net te leauwen, har oertsjûgingen te feroarjen, har leauwen iepenbier te tsjûgjen en har leauwen mei oaren te dielen.
Yn 'e brief sei de Kommisje ek dat oertredings sille wurde kontrolearre troch de EU-delegaasje. De delegaasje en Eamon Gilmore, spesjale fertsjintwurdiger foar minskerjochten, soene rapportearje oer de oertredings
Dêrnei, en alle protesten, feroare de Kommisje fan gedachten en kundige oan dat de Special Envoy-funksje foar godstsjinstfrijheid bliuwe soe. Alles is trouwens noch ophâlden. Wy witte noch net wa't de folgjende spesjale gesant wurdt, en ûnder hokker mandaat.
Der is in oare kwestje. De spesjale gesant soarget foar religieuze frijheid bûten de EU, mar religieuze frijheid is yn gefaar binnen de EU-grinzen. Der binne in protte stikken fan bewiis dat de godstsjinstfrijheid yn Europa subtyl ôfnimt.
Religieuze frijheid binnen de EU-grins wurdt garandearre ûnder it EU-hânfêst fan fûnemintele rjochten dat wurdt kontroleare troch it EU-agintskip foar fûnemintele rjochten yn Wenen. Dêrnjonken binne alle lidsteaten fan 'e EU beheind troch fûnemintele demokratyske begjinsels dêr't de kommisje har foar ferantwurdzje kin as har wetten net oerienkomme.
En dochs binne der gefallen dy't sjen litte dat de godstsjinstfrijheid op it spul stiet.
De meast resinte gefallen kamen út Finlân en Sweden.
Päivi Räsänen, in lid fan it Finsk parlemint en eardere minister, stiet foar fjouwer ûndersiken nei't er in bibelpassaazje tweet hat dy't freget dat de Evangelyske Tsjerke yn Finlân de Pride 2019 sponsore.
Ellinor Grimmark en Linda Steen, twa Sweedske ferloskundigen, gongen yn berop by it Europeesk Hof foar de Rjochten fan de Minske om't se wurkleazen fûnen en gjin wurk oanfreegje koenen, om't se wegeren om te helpen by it útfieren fan abortus. It berop waard lykwols net ûntfanklik ferklearre.
Dit binne net de ienige gefallen, en it is net in nije situaasje. It is it wurdich te betinken dat de Hillige Stoel persoanlik it wurd naam yn 2013. Nei de diskusje fan twa saken by it Europeesk Hof foar de Rjochten fan 'e Minske, stjoerde de Hillige Stoel in notysje en wiidweidich útlein wêrom't de religys gjin "wetteleaze gebieten" binne, mar ynstee " romten fan frijheid.”
De twa gefallen dy't de nota fan 'e Hillige Stoel brochten binne Sindicatul 'Pastoral cel bun' tsjin Roemeenje en Fernandez Martinez tsjin Spanje. Beide biede se hjoed noch stof ta tinken.
De earste saak gie oer in fakbûn dy't yn 2008 foarme waard troch de geastliken yn in bisdom Ortodokse Tsjerke om har "profesjonele, ekonomyske, sosjale en kulturele belangen" te ferdigenjen yn har omgean mei de tsjerke.
Doe't de Roemeenske regearing it nije fakbûn registrearre, die de tsjerke oanklage, en wiisde op dat har kanonnen gjin fakbûnen tastean en bewearde dat registraasje it prinsipe fan tsjerkeautonomy skeind.
In Roemeenske rjochtbank wie it mei de Tsjerke iens, en it fakbûn daagde it oardiel fan 'e rjochtbank út yn it Europeesk Hof foar de rjochten fan 'e minske. It fakbûn stelde dat it beslút om net te registrearjen yn striid wie mei kêst 11 fan it Europeesk Ferdrach, dat in rjocht op frijheid fan assosjaasje jout.
Yn 2012, de keamer redenearre dat, ûnder kêst 11, in steat kin beheine frijheid fan assosjaasje allinnich as it toant "in driuwende sosjale need," definiearre yn termen fan in "bedriging foar in demokratyske maatskippij," Dit barde net yn Roemenië. Dat de keamer foel de Roemeenske rjochtbank, en Roemeenje gie yn berop by de Grutte Keamer - de lêste EU-rjochterlike beropsplak.
De twadde saak beskôge Fernandez Martinez, in Spaanske ynstrukteur fan leauwe. Yn Spanje, iepenbiere skoallen biede klassen yn katolisisme, leard troch ynstrukteurs goedkard troch de pleatslike biskop. Fernandez Martinez krige de goedkarring fan syn biskop net. In laicized pryster, Fernandez Martinez, naam in iepenbier stânpunt tsjin ferplichte prysterlik selibaat. Doe't de skoalle de ynstrukteur ûntsloech, brocht hy oanjefte ûnder de Europeeske Konvinsje. Syn ûntslach - bewearde hy - skeinde syn rjocht op privacy, famyljelibben en ekspresje.
In seksje fan it Europeesk Hof foel him tsjin, om't de biskop by it ynlûken fan goedkarring - sa stie de seksje - hannele hie "yn oerienstimming mei it prinsipe fan religieuze autonomy"; de ynstrukteur wie ûntslein om suver religieuze redenen, en it soe net passend wêze foar in sekuliere rjochtbank om yn te brekken.
Dizze twa gefallen - de "Fatikaanske minister fan Bûtenlânske Saken", konstatearre doe aartsbiskop Dominique Mamberti - "stelle de frijheid fan 'e tsjerke om te funksjonearjen neffens har eigen regels yn twifel en net ûnderwurpen te wêzen oan oare boargerlike regels dan dy't nedich binne om te soargjen dat it mienskiplik goed en gewoan iepenbiere oarder wurdt respektearre."
Men moat sizze dat dit is in vexata quaestio (in al wiid besprutsen kwestje), mei betsjutting fier bûten Jeropa.
Jeropa libbet lykwols yn in bysûnder soargen situaasje. De Observatoire de la Christianophobie yn Frankryk en it Observatoarium foar yntolerânsje en diskriminaasje tsjin kristenen yn Europa rapportearje in tanimmend oantal gefallen dy't stof foar tocht binne.
Religys waarden noch kwetsberer nei de útbraak fan it coronavirus. In protte bepalingen fan ferskate regearingen om de fersprieding fan 'e ynfeksje tsjin te gean stelden ek de frijheid fan oanbidding yn gefaar. It wie in need, en elkenien begrypt dat, mar tagelyk is it altyd essinsjeel om in prinsipe opnij te fêstigjen, om gjin presedint te meitsjen.
By it tafersjoch op de religieuze frijheid yn oare lannen soe it goed wêze dat Europa wat better tafersjoch hie op de situaasje binnen syn grinzen.
Lykas de Hillige Stoel hieltyd seit, is religieuze frijheid "de frijheid fan alle frijheden", in lakmoestest foar de steat fan frijheid yn elk lân. De beneaming fan in spesjale gesant fan 'e EU foar godstsjinstfrijheid sil dus in wolkom ding wêze. It is lykwols noch te sjen wat it krekte mandaat en de foegen fan it Office sil wêze. It soe goed wêze om syn omfang út te wreidzjen om ek de skendingen fan godstsjinstfrijheid binnen de EU oan te pakken.
* Katolike nijsagintskipkolommen binne miening en drukke net needsaaklik it perspektyf fan it buro út.
