"Yana da mahimmanci kada mu bar tashin hankali ya barke daga babban birnin kasar zuwa cikin kasar," in ji Ulrika Richardson, yayin da yake zantawa da manema labarai a hedikwatar Majalisar Dinkin Duniya ta hanyar hanyar bidiyo daga Haiti.
Ta ce hare-haren gungun 'yan bindiga da suka kitsa kai a gidajen yari, tashoshin jiragen ruwa, asibitoci da kuma fadar, sun yi tashe-tashen hankula a makonnin da suka gabata, amma a cikin 'yan kwanakin da suka gabata wadannan kungiyoyi dauke da muggan makamai sun fara shiga sabbin yankuna na babban birnin kasar.
"Akwai wahalar mutane a ma'aunin ban tsoro, "in ji ta, tana bayyana tashin hankalin yau da kullun, karar harbe-harbe da fargabar da ke tashi a babban birnin kasar.
Mutuwa, yunwa da fyade na ƙungiyoyi
Ana ci gaba da cin zarafin bil adama, tare da kashe mutane sama da 2,500, ko aka sace ko kuma jikkata, in ji ta, tana mai jaddada cewa cin zarafi na jima'i ya zama ruwan dare, tare da yin amfani da azabtarwa da "fyade tare" ga mata.
"Lokaci yana kurewa" -
Jami'in kula da ayyukan jin kai na Majalisar Dinkin Duniya a Haiti
A duka Mutanen Haiti miliyan 5.5 sun bukaci taimako, fiye da miliyan uku daga cikinsu yara ne. Tsaron abinci ya kasance babban abin damuwa, inda ake samun rahoton rashin abinci mai gina jiki a yawan matasa. Bugu da kari, kashi 45 na mutanen Haiti ba sa samun ruwa mai tsafta.
Kimanin 'yan Haiti miliyan 1.4 ne "taki daya daga yunwa”, ta yi gargadin, inda ta yi kira da a ba da tallafin gaggawa ga shirin bayar da agajin jin kai, wanda ke bukatar dala miliyan 674, amma kashi shida ne kawai ake samu.
Tare da ƙarin kudade, "za mu iya yin ƙari" don taimakawa mutanen Haiti, in ji ta, tana mai cewa "lokaci yana gudana".
Ana buƙatar kayan ceton rai cikin gaggawa
Jami'in kula da ayyukan jin kai ya ce jiragen da Majalisar Dinkin Duniya ke marawa baya zuwa Haiti sun kawo wasu jigilar kayayyaki na ceton rai, ciki har da buhunan karin jini ga asibitocin da ke kula da yawan wadanda suka jikkata.
A lokaci guda kuma, filin jirgin saman yana rufe don zirga-zirgar kasuwanci, yana sa ba a iya shigo da kayayyaki masu mahimmanci, gami da magunguna. Tashar jiragen ruwa ta kasa tana aiki, amma shiganta yana da wuyar gaske, saboda yankunan da ke kewayen na karkashin ikon gungun ne.
Kungiyar Lafiya ta Duniya (WHO) ya ba da rahoton cewa kasa da rabin cibiyoyin kiwon lafiya a Port-au-Prince suna aiki bisa ga yadda suka saba, kuma akwai bukatu mai karfi na samar da amintattun kayayyakin jinni, magungunan kashe kwayoyin cuta da sauran muhimman magunguna.
A cewar hukumar samar da abinci ta duniya. Mutane miliyan 1.4 na fuskantar matakan gaggawa na yunwa kuma suna buƙatar taimako don tsira.
WHO ta yi kira da a gaggauta ba da tallafi
Da take karin haske kan yanayin kiwon lafiya, hukumar lafiya ta Majalisar Dinkin Duniya ta ce barkewar cutar kwalara da ke raguwa tun karshen shekarar da ta gabata, na iya sake barkewa idan rikicin ya ci gaba.
Rikicin na baya-bayan nan ya riga ya shafi ayyukan mayar da martani na kwalara da sa ido kan bayanai, kuma lamarin na iya kara tabarbarewa sosai a makonni masu zuwa idan mai ya yi karanci kuma ba a inganta hanyoyin samun magunguna masu muhimmanci nan da nan ba, a cewar WHO.
Shugaban na WHO ya yi kira da a gaggauta ba da taimako ga kokarin taimakawa wadanda suka makale a cikin wani yanayi mai tabarbarewa.
"Muna kira ga duk abokan tarayya da jama'a kada su manta da mutanen HaitiTedros Adhanom Ghebreyesus, ya kuma yi kira da a samar da agajin jin kai ba tare da cikas ba, da tabbatar da tsaron lafiyar ma’aikatan lafiya da kuma kare wuraren kiwon lafiya.
WHO da Hukumar Lafiya ta Amurka (PAHO) suna tallafawa ma’aikatar lafiya da sauran abokan hulda da kayayyaki da dabaru, da suka hada da ruwa, tsaftar muhalli da kuma kula da cututtuka a cibiyoyin ‘yan gudun hijira, in ji shi.
Shugaban Majalisar Dinkin Duniya: Tashin goyan baya yana da 'mahimmanci'
UN Sakatare-Janar António Guterres ya yi kira da a yi duk mai yiwuwa don ci gaba da aiki tare da aiwatar da shirye-shiryen rikon kwarya da aka amince da su a makon jiya bayan murabus din firaministan, in ji mataimakin kakakin MDD Farhan Haq a ranar Alhamis.
Babban jami'in na MDD ya yi maraba da rahotannin da ke cewa masu ruwa da tsaki na kasar Haiti duk sun gabatar da sunayen 'yan takara a kwamitin rikon kwarya, in ji MDD, ta ofishinta dake Haiti. BINUH, za ta ci gaba da baiwa kasar goyon baya a kokarinta na maido da cibiyoyin dimokuradiyya.
“Aiki cikin gaggawa na aikin na kasa da kasa yana da matukar muhimmanci don tabbatar da cewa hanyoyin siyasa da tsaro za su iya ci gaba a cikin layi daya. Ƙoƙari ne kawai na iya yin nasara, "In ji shi.
Kwamitin Sulhu ya yi Allah wadai da hare-haren kungiyoyin
A cikin wata sanarwa da aka fitar ranar Alhamis, an ce Majalisar Tsaro yayi kakkausar suka kan tashe-tashen hankula da hare-haren da gungun masu dauke da makamai ke kai wa tare da jaddada bukatar kasashen duniya da su kara zage damtse wajen bayar da agajin jin kai ga al'ummar kasar da kuma tallafawa 'yan sandan kasar Haiti.
Hakan ya hada da ta hanyar gina karfin maido da doka da oda da kuma gaggauta tura ayyukan tallafawa tsaro na kasa da kasa, wanda majalisar ta amince da kuduri mai lamba 2699 (2023) a watan Oktoba, a cewar sanarwar.
