Herra framkvæmdastjóri Turk, forseti Bálek, félagar í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna: Við erum að minnast þess að 75 ár eru liðin frá samþykkt Mannréttindayfirlýsingarinnar.
Kjarni hennar er einföld en samt byltingarkennd hugmynd: mannréttindi eru algild. Eða eins og höfundar yfirlýsingarinnar orðuðu það, mannréttindi tilheyra, „allir meðlimir mannkyns“. Og þessi réttindi eru ódeilanleg, háð innbyrðis og jafnjöfn.
Þessar meginreglur mótuðust ekki af einhverju einu landi, svæði eða hugmyndafræði. Þær voru ræddar, rökræddar og samdar af nákvæmni af sérfræðingum frá stórum og smáum löndum...Norður og Suður...aldagamlar og nýlega sjálfstæðir. Hver fulltrúi kom með hugmyndir og sjónarmið sem hjálpuðu til við að skilgreina yfirlýsinguna til sameiginlegra fyrirtækja.
Charles Malik, fulltrúi Líbanons, hélt því fram mannréttindi verður að skilgreina út frá einstaklingnum – ekki þjóðinni… eða öðrum hópi.
PC Chang, sem fulltrúi Kína, lagði til að allt ramminn yrði byggður, í orðum hans, „með það fyrir augum að efla hugmyndina um reisn mannsins. Og reisn er fyrsta meginreglan í fyrstu línu yfirlýsingarinnar.
Hansa Mehta frá Indlandi – ein af þremur kvenfulltrúum, ásamt Begum Ikramullah frá Pakistan og Eleanor Roosevelt frá Bandaríkjunum – kröfðust þess að réttindi yrðu sett sem tilheyrandi allt fólk, ekki bara karlmenn.
Reyndar er sú staðreynd að yfirlýsingin var fölsuð og samþykkt af fólki sem er fulltrúi þjóða með svo ólíkan bakgrunn, sögu og stjórnmálakerfi, það sem gaf henni svo óumflýjanlegt lögmæti og siðferðilegt gildi.
Það er enn satt í dag, jafnvel þegar sumir reyna að varpa skilgreiningu yfirlýsingarinnar á mannréttindum sem endurspegli skoðun á einu svæði eða hugmyndafræði ... eða halda því fram að mismunandi lönd geti haft mismunandi hugmyndir um mannréttindi ... eða reyna að setja fullveldi ríkja fram yfir mannréttindi einstaklinga.
Það er á ábyrgð þessa ráðs – og allra aðildarríkja SÞ – að halda uppi alhliða sýn yfirlýsingarinnar...og verja mannréttindi allra, alls staðar.
Það felur í sér að vernda mannréttindi viðkvæmustu íbúa okkar, sem er meginatriði Vínaryfirlýsingarinnar sem við samþykktum fyrir 30 árum. Þess vegna gengu Bandaríkin í samstarf við lönd um allan heim til að endurnýja umboð óháðs sérfræðings Sameinuðu þjóðanna um kynhneigð og kynvitund; og hvers vegna við lögðum fram frjálst framlag til að styðja mikilvæga vinnu varanlegs málþings um fólk af afrískum uppruna við að vinna gegn mismunun gegn svörtum - eina landið sem gerir það.
Að halda uppi framtíðarsýn yfirlýsingarinnar þýðir einnig að halda áfram að efla efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Bandaríkin eru staðráðin í að gera fólki um allan heim kleift að njóta þessara réttinda. Við fjárfestum meira en nokkurt annað land í getu annarra aðildarríkja til að veita íbúum sínum heilbrigðisþjónustu og fæðuöryggi. Og á síðasta ári gengum við til liðs við 160 aðildarríki til að styðja ályktun sem staðfestir réttinn á hreinu, heilnæmu og sjálfbæru umhverfi.
Að efna hið almenna loforð yfirlýsingarinnar þýðir einnig að efla mannréttindi innan löndin okkar – eitthvað sem við höfum reynt að gera í Bandaríkjunum, sérstaklega undanfarin tvö ár.
Frá því að Biden forseti gaf út opið boð árið 2021 til allra handhafa sérstaks verklagsumboðs Sameinuðu þjóðanna, hafa Bandaríkin tekið á móti sérstökum skýrslugjafa um málefni minnihlutahópa og óháðum sérfræðingi um kynhneigð og kynvitund. Og fyrir örfáum vikum kom sérstakur skýrslugjafi um eflingu og verndun mannréttinda og grundvallarfrelsis á meðan baráttunni gegn hryðjuverkum í fyrstu heimsókn umboðshafa SÞ til fangageymslunnar í Guantanamo á Kúbu.
Við gerum þetta vegna þess að við teljum að gagnsæi og hreinskilni sé ekki ógn við fullveldi okkar, heldur leið til að gera ríkisstjórn okkar betri í að efla réttindi, þarfir og væntingar fólksins sem við þjónum. Við lítum á hæfni okkar til að taka við gagnrýnum endurgjöfum og leitast við að takast á við varanlegt óréttlæti og misrétti sem merki um styrk - ekki veikleika.
Það er sérstaklega mikilvægt að halda okkur við sömu staðla og hver önnur ríkisstjórn á tímum þegar mannréttindi um allan heim verða fyrir árásum, kannski hvergi frekar en í hrottalegu stríði Rússa gegn Úkraína.
Þetta ráð hefur gegnt mikilvægu hlutverki við að varpa kastljósi að hræðilegu og viðvarandi misnotkun Moskvu, þar á meðal með stofnun óháðu alþjóðlegu rannsóknarnefndarinnar um Úkraína. Fyrsta skýrsla COI í október komst að þeirri niðurstöðu að Rússar hafi framið stríðsglæpi og brot á alþjóðlegum mannúðarlögum.
Svo lengi sem Rússland heldur áfram að heyja stríð sitt ætti COI að halda áfram að skjalfesta slíka misnotkun, veita óhlutdræga skrá yfir það sem er að gerast og grundvöll fyrir innlenda og alþjóðlega viðleitni til að draga gerendur til ábyrgðar.
Ríkisstjórnir sem fremja grimmdarverk erlendis eru líka líkleg til að brjóta á réttindum fólks heima fyrir – og það er einmitt það sem Rússland er að gera. Rússnesk stjórnvöld halda nú meira en 500 pólitískum föngum. Í janúar lokaði það Moskvu Helsinki hópnum - ein af síðustu mannréttindasamtökunum sem enn fengu að starfa í landinu. Kerfisbundin túlkun ríkisstjórnarinnar á sjálfstæðum röddum í rússnesku borgaralegu samfélagi gerir starf sérstaks skýrslugjafa um mannréttindi í landinu enn mikilvægara.
Stjórnvöld í Íran eru líka enn einu sinni að herða á borgara sem krefjast mannréttinda sinna og grundvallarfrelsis. Síðan drápið á Mahsa Amini í september kom Írönum á öllum aldri út á göturnar hefur stjórnin drepið að minnsta kosti 500 manns og fangelsað tugþúsundir til viðbótar, en margir þeirra hafa verið pyntaðir, að sögn mannréttindasamtaka. Í nóvember kom ráðið saman til að stofna óháða rannsóknarnefnd til að rannsaka mannréttindabrot Írans; við verðum að tryggja að liðið geti unnið vinnu sína.
Við fordæmum harkalega kúgun talibana gegn konum og stúlkum í Afganistan, þar á meðal að útiloka þær frá háskólum og framhaldsskólum. Nýleg tilskipun talibana um að banna afgönskum konum að vinna fyrir frjáls félagasamtök hefur lokað á enn eina leiðina sem ætti að vera þeim opin. Og í landi þar sem 29 milljónir manna eru háðar mannúðaraðstoð til að lifa af mun ákvörðun talibana draga verulega úr magni matar, lyfja og annarrar lífsbjargandi aðstoðar sem nær til viðkvæmra einstaklinga. Sérstaklega konur og stelpur.
Við höfum enn þungar áhyggjur af áframhaldandi þjóðarmorði og glæpum gegn mannkyni sem Kína er að fremja gegn múslimskum úígúrum og öðrum meðlimum minnihlutahópa í Xinjiang. Skýrslan, sem gefin var út á síðasta ári af skrifstofu mannréttindastjórans, staðfesti alvarlega misnotkun sem PRC hefur framið í Xinjiang, þar á meðal stórfellda handahófskennda frelsissvipting meðlima Uyghur og annarra samfélaga sem eru aðallega múslimar, og trúverðugar ásakanir um pyntingar og kynferðislegt og kynbundið ofbeldi.
Næstum tugi ára frá því hún hóf aðgerðir gegn Sýrlendingum sem krefjast mannréttinda sinna, heldur Assad-stjórnin áfram að fremja víðtæka misnotkun og þess vegna hvetjum við fulltrúa ráðsins til að endurnýja umboð rannsóknarnefndar landsins, jafnvel þó við hvetjum til mannúðaraðstoðar til að hjálpa þeir í Sýrlandi og Tyrkland fyrir áhrifum jarðskjálftans.
Í þessu ráði berum við skylda til að starfa á þann hátt sem er í samræmi við anda mannréttindayfirlýsingarinnar, þar á meðal að meðhöndla öll lönd jafnt. Þess vegna halda Bandaríkin áfram eindregið á móti hlutdrægri og óhóflegri meðferð á Ísrael, sem endurspeglast í rannsóknarnefndinni án lokadagsetningar, og standandi dagskrárlið 7.
Á þeim 75 árum sem liðin eru frá því að mannréttindayfirlýsingin var samþykkt hefur sjaldan verið tími þar sem það hefur verið brýnna að standa við skuldbindingar sínar … eða afleiddar. Til alþjóðlegs friðar og öryggis. Til þróunar. Að mannlegri reisn.
Sú framtíðarsýn sem höfundarnir settu fram fyrir 75 árum er jafn skýr í dag og þá: Allt meðlimir mannkynsfjölskyldunnar eiga rétt á mannréttindum. Við skulum halda áfram að leitast við að gera þessi orð raunveruleg – með aðgerðum mannréttindaráðsins, innan landa okkar og um allan heim.
