საშინელი კრიზისი მოდის...
ომის გამო 25 მილიონ ტონაზე მეტი უკრაინული ხორბლის ექსპორტი შეუძლებელია. გაერო აფრთხილებს, რომ ეს გამოიწვევს მარცვლეულის გლობალურ კრიზისს. რუსეთის შემოსევამდე უკრაინა ხორბლის მსოფლიოში მეოთხე უდიდესი ექსპორტიორი იყო.
უკრაინულ საწყობებში ხორბალი იწყებს ლპობას, აფრთხილებენ უკრაინელი მწარმოებლები. ახალი მოსავლის აღებამდე 25 მილიონი ტონა მარცვლეული უნდა გამოიყოს.
„ჩვენ ხორბალს გადაგვაქვს ოდესიდან რუმინეთის პორტ კონსტანტაში. ჩვენი ყველა პორტი დაკეტილია. ჩვენ უნდა ვეძიოთ ახალი მარშრუტები რუმინეთის გავლით. - გვითხარით ინდუსტრიიდან
უკრაინული ხორბლის ტრანსპორტირების ყველაზე სასურველი მარშრუტი არის დუნაის პორტები რენისა და იზმაილის გავლით. იქიდან მიწოდება გრძელდება კონსტანტაში. ომმა რუმინეთის პორტი უკრაინის სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ექსპორტის ძირითად ცენტრად აქცია.
„პორტის ოპერაციები გასულ წელთან შედარებით 10-11 პროცენტით გაიზარდა. განაცხადა ფლორინ გოიდეამ, კონსტანტას პორტის დირექტორმა.
თუმცა, კონსტანტას გავლით მიწოდების გადამისამართებამ დიდი სატრანსპორტო გამოწვევა შექმნა რუმინეთისთვის. საჭიროა სარკინიგზო ქსელის სასწრაფო შეკეთება, განსაკუთრებით შავი ზღვის პორტის მიდამოში. 100 სარკინიგზო ხაზიდან 35 სამ თვეში შეკეთდება. დანარჩენი კი წლის ბოლომდე.
ევროკავშირმა განაცხადა, რომ უკრაინული საქონლის ექსპორტის ზუსტი მარშრუტები მალე უნდა დადგინდეს. გასულ წლამდე უკრაინა ხორბლისა და სიმინდის მეორე იმპორტიორი იყო ევროკავშირისთვის.
უკრაინა მზესუმზირის ზეთის უმსხვილესი მწარმოებელია მსოფლიოში და ხორბლის, სიმინდის, ქათმის და თუნდაც თაფლის ექვს უმსხვილეს ექსპორტიორთა შორისაა. ის ფული, რომელიც მას სოფლის მეურნეობიდან შოულობს - 28 მილიარდი დოლარი გასულ წელს - ახლა კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია ომის გამო და წარმოება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია მსოფლიოსთვის, სადაც რეკორდული ფასები სასურსათო უსაფრთხოების შეშფოთებას იწვევს. Bloomberg TV ბულგარეთი.
ეგვიპტე და თურქეთი, რომლებიც ეყრდნობიან რუსულ და უკრაინულ მარცვლეულს, ებრძვიან მზარდ ინფლაციას. კაიროს მთავრობა სუბსიდირებული პურის ფასის გაზრდას პირველად ოთხი ათწლეულის განმავლობაში განიხილავს. იმავდროულად, ევროპაში მზესუმზირის ზეთის დეფიციტი აიძულებს მომწოდებლებს ალტერნატივების ძიებას. დიდ ბრიტანეთში სუპერმარკეტები ზღუდავენ კულინარიული ზეთის რაოდენობას, რომლის შეძენაც მომხმარებელს შეუძლია.
როდესაც მსოფლიო უკრაინას უყურებს, ახლო აღმოსავლეთი ახალ გზას დგამს
ამან, თავის მხრივ, გამოიწვია მცენარეული ზეთის ფასების მკვეთრი მატება ინდოეთში, სადაც ქუჩის მოვაჭრეები შეწვის ნაცვლად ორთქლზე ადუღებენ საკვებს. იზრდება მოთხოვნა თუნდაც პალმის ზეთზე, რომელსაც ადანაშაულებენ ტყეების გაჩეხვაში და ჯანმრთელობისთვის არც თუ ისე საზიანოა.
უკრაინის პრეზიდენტმა ვლადიმირ ზელენსკიმ თქვა, რომ რუსეთი, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტების მთავარი ექსპორტიორი, მიზანმიმართულად მიზნად ისახავს სასოფლო-სამეურნეო მიწებს, ნაღმებს რგავს მინდვრებში და ანადგურებს აღჭურვილობასა და საწყობებს. ბრალდებებს მხარი დაუჭირა ევროკომისარმა იანუშ ვოიჩეჩოვსკიმ, რომელმაც თქვა, რომ ბლოკი შეეცდება დაეხმაროს უკრაინელ ფერმერებს.
ქვეყანას არა მხოლოდ არ შეუძლია ექსპორტის გატანა, რადგან სატრანზიტო მარშრუტები წყდება, არამედ უკრაინამ უნდა შეინარჩუნოს პროდუქციის უფრო შეზღუდული მარაგი, რათა უზრუნველყოს მისი გადარჩენა, განაცხადა უკრაინის სოფლის მეურნეობის მინისტრმა გასულ თვეში.
ირლანდიის პრემიერ-მინისტრმა მიშელ მარტინმა გაიმეორა გაფრთხილებები 20 აპრილს ვაშინგტონში მიმავალ უკრაინელ კოლეგასთან შეხვედრის შემდეგ. „არსებობს აშკარა მიზანი, რომ გარდა ენერგეტიკული კრიზისისა, შეიქმნას სასურსათო კრიზისი, ისევე როგორც ამორალური და უსამართლო ომის წარმოება თავად უკრაინის წინააღმდეგ“, - თქვა მარტინმა.
რუსი სამხედროები მუდმივად აცხადებენ, რომ ისინი არ უმიზნებენ სამოქალაქო ობიექტებს, მიუხედავად იმისა, რომ საპირისპირო მტკიცებულება არსებობს. მისი შეზღუდული გაყვანა კიევიდან ნიშნავს, რომ ფერმერებს შეუძლიათ თესვა ადრე ოკუპირებულ რაიონებში, როგორიცაა ჩერნიგოვი, მაგრამ უკრაინის ზოგიერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოსავლის მოსავალი მაინც შეიძლება განახევრდეს წელს.
ძნელია უკრაინისთვის სოფლის მეურნეობის მნიშვნელობის გადაჭარბება, რომელსაც „ევროპის მარცვლად“ უწოდებენ, მისი მდიდარი შავი ნაყოფიერი ნიადაგის გამო, რომელიც იდეალურია კულტურების მოსაყვანად. ომამდე სოფლის მეურნეობა უკრაინის ეკონომიკის 10%-ზე მეტს და ექსპორტის 40%-ს შეადგენდა. მრეწველობის შენარჩუნების უზრუნველსაყოფად ფერმერები სამხედრო სამსახურისგან თავისუფლდებიან.
ომმა უკვე გაანადგურა გარკვეული პროგრესი, რომელსაც უკრაინამ მიაღწია ათწლეულების განმავლობაში სოფლის მეურნეობის მრეწველობის ზრდის თვალსაზრისით. მისი ხორბლის მოსავალი 2021 წელს ყველაზე დიდი იყო საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ სამი ათეული წლის წინ. საბოლოო ჯამში, ფერმერებს მოუწევთ აღადგინონ და გაათავისუფლონ თავიანთი მიწა დაბომბვისა და ქიმიური დაბინძურებისგან.
ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციამ გააფრთხილა გარემოზე „პოტენციურად კატასტროფული“ ზემოქმედების შესახებ, მათ შორის სასმელი წყლის ცუდი ხარისხი, ქიმიური დაღვრა და წყალდიდობა.
„მომარაგების ქსელები უნდა აღდგეს, ხალხი უნდა დაბრუნდეს და საჭირო კაპიტალი უნდა აღდგეს წარმოების აღსადგენად“, - თქვა ოლეგ ნივიევსკიმ, კიევის ეკონომიკის სკოლის პროფესორმა. „მე ვიტყოდი, რომ ექსპორტის წინა დონეს დაბრუნებას ორი-სამი წელი დასჭირდება. ასე ამბობენ ფერმერები“.
ჯერჯერობით, მხოლოდ მცირე რაოდენობით მარცვლეული და სხვა პროდუქტები იქნა ექსპორტირებული რკინიგზით მას შემდეგ, რაც რუსეთმა დაბლოკა უკრაინის შავი ზღვის პორტები და დაბომბა სასიცოცხლო ინფრასტრუქტურა. უკრაინა სთხოვს ევროპას უზრუნველყოს მდინარის გემები და სატვირთო მანქანები შემცირებული ექსპორტის შესანარჩუნებლად.
მთელ მსოფლიოში, ქვეყნები, რომლებიც დამოკიდებულნი არიან უკრაინულ მზესუმზირის ზეთსა და საკვებზე, ცდილობენ ალტერნატიული მარაგის მოძიებას. კომპანიები ჩქარობენ შეცვალონ მზესუმზირის ზეთი რეცეპტებში ორცხობილადან კარტოფილის ჩიფსებამდე. დიდი ბრიტანეთის ზოგიერთი სუპერმარკეტი და თევზის და ჩიფსების მაღაზია განიხილავს მზესუმზირის ზეთის პალმის ზეთით ჩანაცვლებას, რაც გამოიწვევს რეკორდულ ფასებს.
ველური ბუნების მსოფლიო ფონდის თანახმად, პალმის ზეთი ბოლო წლებში ტყის გაჩეხვაში მისი როლის გამო მზარდი ყურადღების ქვეშ მოექცა და მას ბრალი დასდეს გადაშენების პირას მყოფი სახეობების განადგურებაში, როგორიცაა ორანგუტანები.
ფერმერებს აკლიათ არაგენმოდიფიცირებული ცხოველის საკვები, რომელიც ჩვეულებრივ მოდის უკრაინიდან და ევროკავშირი ამსუბუქებს იმპორტის წესებს, რათა გაუადვილოს იმპორტი სამხრეთ ამერიკიდან.
გარდა ამისა, შეფერხებულია შიმშილის საფრთხის ქვეშ მყოფი ქვეყნებისთვის სასურსათო დახმარების მიწოდება. სომალი თავისი ხორბლის იმპორტის თითქმის 70%-ს უკრაინიდან იღებს, დანარჩენს კი რუსეთიდან და ამჟამად ემუქრება წლების განმავლობაში ყველაზე საშინელი გვალვა.
გაეროს მონაცემებით, ტუნისი და ლიბია ასევე იღებენ თავიანთი ხორბლის მესამედზე მეტს უკრაინიდან. მსოფლიო სასურსათო პროგრამის თანახმად, უკრაინის ოდესის პორტიდან დასავლეთ აფრიკამდე საკვების - ბარდასა და ქერის მიწოდება შეფერხებულია.
”დაბალი შემოსავლის მქონე და საკვების დეფიციტის მქონე ქვეყნები ყოველთვის ყველაზე დაუცველია”, - თქვა ლორა უელსლიმ, ლონდონის Chatham House-ის უფროსმა თანამშრომელმა, 13 აპრილს კონფლიქტის გავლენის შესახებ ლექციის დროს. ”მაგრამ დაბალი შემოსავლის მქონე ოჯახები, ყველა მსოფლიოს ეკონომიკა უკვე განიცდის ეკონომიკურ დაუცველობას შინამეურნეობებში და სასურსათო დაუცველობას“.
ფასები უკვე რეკორდულად მაღალი იყო ენერგიისა და ლოგისტიკური პრობლემების გამო, რადგან გლობალური ეკონომიკა გამოჯანმრთელდა პანდემიისგან და ახლა ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა ეგვიპტე, უნგრეთი, ინდონეზია, მოლდოვა და სერბეთი, დააწესეს შეზღუდვები ზოგიერთი საკვების ექსპორტზე.
ამავდროულად, რუსეთი აგრძელებს მარცვლეულის ექსპორტს თავის ზოგიერთ უმსხვილეს მომხმარებელს, მიუხედავად იმისა, რომ ტრანსპორტირების ხარჯები იზრდება და ზოგიერთი მოვაჭრე ცდილობს თავიდან აიცილოს რუსული საქონელი. შესაძლებელია ახალი ბიზნესის მიღებაც კი. ჟენევაში დაფუძნებული Harvest-ის ცნობით, რომელიც აწვდის მოსავლის მონაცემებს, ისრაელმა, რომელიც ხშირად ყიდულობს უკრაინიდან, რუსული ხორბალი გასულ თვეში იყიდა.
ევროპაში ფერმერები უჩივიან, რომ უკრაინიდან ბაზარზე შემოდის იაფი სურსათის იმპორტი. ევროკავშირი ახლა აყოვნებს წესებს, რომლებიც მიზნად ისახავს სოფლის მეურნეობის უფრო ეკოლოგიურად კეთილგანწყობას, მათ შორის პესტიციდების გამოყენების დაგეგმილი შეზღუდვების გადადებას. ის ასევე გეგმავს თითქმის 4 მილიონი ჰექტარი დაუმუშავებელი მიწის გათავისუფლებას მეტი ფულის მოსავლის გასაშენებლად.
”ის, რაც ხდება უკრაინაში, შეცვლის ჩვენს მთელ მიდგომას და ხედვას სოფლის მეურნეობის მომავლის შესახებ,” - თქვა ევროკომისარმა ვოიჩეჩოვსკიმ 17 მარტს. ”ჩვენ უნდა გვქონდეს პოლიტიკა სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.”
