Не постои ниту еден праведен лидер или политичка сила во историјата што е масовно ориентирана, но во некои многу ретки случаи, под услов тоа да биде феномен што може да се случи еднаш на 100 години, наидуваме на луѓе како Мустафа. Кемал Ататурк. Денес го сметаат за светец во Турција, неговото име се проучува во историјата на земјата, но благодарение на него се менува суровиот поглед на Отоманската империја, а оваа искушение трае цел живот.
Османлиите го започнале својот подем некаде во 16 век и брзо ја прошириле својата територија на Балканот, а потоа и кон Централна Европа. На почетокот на 20 век, Отоманската империја повеќе немала никаква контрола над Европа, а границите многу брзо се затворале. По завршувањето на Првата светска војна, сите странски територии биле отсечени и предадени на Велика Британија и Франција. Тогаш владата не можеше ни да реагира – причината беше што Британците ја отстранија многу порано и во нивната голема амбиција да располагаат со оваа далечна територија. Понижувањето е целосно, но не смееме да заборавиме дека Турците не се единствените жртви, лудото лудило на победниците од Првата светска војна ќе ги постави корените на оние што ги обликуваше Втората светска војна.
Токму во оваа политичка и национална криза ќе се појават луѓе кои не само што не можат да се вратат назад и да ги обвинуваат претходните неспособни владетели, туку претпочитаат да почнат да го градат новото. И токму тука на сцената се појавува „Војната што ќе стави крај на сите војни“. Во тоа време, Западот веќе одлучи да ги искористи сите притоки и турскиот фронт за да дозволи безбедна пловна линија до Турција.
Во тоа време, Черчил бил поморски командант и понудил да ги користи бродовите за да ги обезбеди притоките, како и да слета војска, верувајќи дека „Болниот човек од Европа“ нема да пружи отпор. Битката кај Галиполи стана уште една голема грешка што ќе ја направи Черчил, а Турците, поддржани од австриски офицери, успеаја не само да ги казнат Британците за нивната дрскост, туку и да најдат посебен водач во овој поглед – Мустафа Кемал Ататурк. По битката Ататурк ќе каже само едно:
„Овие херои ја пролеаја својата крв и ги загубија животите“.
Лежат во земја на пријателска страна. Се надевам дека ќе почиваат во мир. Нема голема разлика меѓу Ѓонови и Мехмедовци, кои лежат еден до друг и се херои на нашата земја…
Вие, мајки што ги испративте вашите синови во далечни земји, бришете ги солзите, вашите синови ни лежат на гради и се мирни, кои ги загубија животите на нашата територија, сега и тие се наши синови.
И покрај некои успешни воени маневри, Отоманската империја ја загуби војната, а откако британските трупи го окупираа Истанбул, плановите на победниците беа да ја поделат територијата. Тука Мустафа Кемал активно ќе се вклучи во националната политика. Тој одби да ги распушти воените сили што му беа на располагање и и нареди на владата да ги исполни барањата на Британците, но продолжи да работи тајно и да го поддржува отпорот. Во 1920 година бил предаден и уапсен додека бегал и добил смртна казна, па неуспехот ќе се плати со живот. Британија продолжи да ја осакатува империјата додека конечно не ја распушти владата. Се очекува вооружен судир, а Кемал ќе го предводи отпорот. Битките се одвиваат на неколку фронтови.
И покрај крајот на војната, Турците не се согласуваа некој друг да им ја диктира политиката и токму поради оваа причина жртвите од двете страни беа повеќе од сурови. За многумина, првиот глобален конфликт се чини дека продолжува. До октомври 1922 година, отпорот успеа да ја врати својата земја, и време беше, не за одмазда, туку за реформата која многу се сонуваше што ќе стави крај на сите видови ситни злобни практики што ја туркаа земјата во бездна. . Мустафа Кемал има добри идеи и ја бара Грција во јануари следната година за да одлучи за трансфер на населението.
Создавањето територии со претставници на секоја од страните е единствената опција за одржување на тензијата и последователно нејзино ублажување. Турција, како и секоја друга земја на Балканот, мора да ги реши своите проблеми со повеќеслојно општество. Во 1923 година е основана Република Турција. Во 1934 година го добил прекарот Мустафа – Ататурк – таткото на Турците. Тој беше избран за претседател и ќе има само еден мандат, од едноставна причина што неговите војни успеаја драстично да му го намалат животот. За разлика од многу нови лидери денес, тој е особено религиозен, но на ниту еден начин не се обидува да ги покаже своите ставови или да ја наметне својата религија како водечка сила.
Интересно е што тој го отстрани калифот, забранувајќи им на верските водачи да вршат притисок и да ги диктираат правилата на населението - тој истакна дека мора да има избор. Ја забрани полигамијата и почна да зборува за правата на жените. За прв пат ќе почнат да се појавуваат во законот. Другиот интересен став во оваа насока е дека инспирацијата за модернизација дојде со помош на Западот.
Сите шеријатски и други закони кои се спротивни на официјалниот правен систем автоматски се забранети и заменети со европски закони. Јазикот е стандардизиран, а латинскиот го зазема местото на различните дијалекти. Следува образовна реформа која за во иднина ќе обезбеди пообучен кадар, наместо да биде пречка за сегашните жители.
Сепак, економската криза останува проблем. По војната, ќе откриеме дека Ататурк наследува огромен долг и неговата главна задача четири години е да се обиде да го исплати. Почнаа економските реформи, се отвори Народна банка, се инвестираше во индустријата, а потоа активно почнаа да се подобруваат железницата. Сето ова се случува во рок од четири години, а додека ги читаме резултатите, не смееме да заборавиме дека Ататурк мораше секојдневно да се бори на различни фронтови, наследувајќи страна на работ на колапс, поделеност и деспотизам. Сето ова се прави во името на народот, во име на подобро утро и наместо да се направи чекор назад кон некои многу стари традиции, фокусот е на друго место.
Турција успева да изгради и да го достигне нивото што го знаеме денес. Економијата денес е многу различна и развиена, но исто така не смееме да заборавиме дека со помош на визијата за иднината, овој пример почнуваат да го следат и другите земји. Тука не смееме да заборавиме уште еден детал, Мустафа Кемал успеа да ја изгради државата кога многу други беа скршени од Првата светска војна. Во тој поглед, Бугарија се соочува со многу проблеми и влијанието од странство почнува да влијае уште пожестоко. Ататурк докажува дека и во најголема криза се можни и може да се направат чекори напред.
Постои уште еден услов за создавање на таква револуција – довербата на народот дека еден човек може да ги промени, да го посочи патот напред, да гарантира подобро утре, а тој пак ќе треба да размислува за сите, а не за селектирано малцинство, како што веќе видовме дека се случува многу пати во светската историја. Ататурк почина на 10 ноември 1938 година, оставајќи ја својата земја со јасен поглед што точно треба да биде и како треба да се развива.
