Штотуку имавме можност да интервјуираме двајца од академиците кои работат на украинскиот проект „Религија во оган“. Ана Марија Басаури Зиузина и Лилија Пидгорна, проект опишан во статијата „Русија ги уништува првенствено сопствените цркви во Украина".
ЛБ: Која е целта на „Религија на оган“ и што очекувате од неа?
АМБЗ и ЛП: Главната цел на проектот „Религија на оган“ е документирање на воените злосторства на Русија против згради посветени на религијата, како и против верски водачи од различни конфесии. Со цел да се изведат одговорните за воените злосторства пред лицето на правдата, документирањето и собирањето докази за злосторствата е од клучно значење. Имајќи го тоа предвид, нашиот тим соработува со адвокати и се надеваме дека податоците собрани од нас ќе се користат во украинските и меѓународните судови како доказ за воени злосторства. Освен ваквите драматични прекршувања на меѓународното хуманитарно право, како што се убивање и киднапирање на верски персонал и уништување на верски објекти, ги документираме и случаите на грабеж на верски објекти и нивна употреба со воена цел, што се исто така примери за кршење на законот од страна на руските сили. Материјалите што ги собираме може да се користат и во идните студии за влијанието на војната врз верските заедници во Украина, при подготовка на извештаи за локални и меѓународни организации и како доказ дека Русија не напаѓа само воени објекти како што често изјавуваат нивните официјални лица.
Како група академици, кои го посветија нашиот живот на проучување и поучување за религиозната различност во Украина, ќе ги користиме - и ги користиме сега - собраните материјали за да ги едуцираме луѓето за штетата што оваа војна им ја нанесува на различните верски заедници во Украина. Ги анализираме собраните материјали и предлагаме начини како Украина би можела да го врати својот богат религиозен живот по нашата победа.
ЛБ: Зошто и како мислите дека наодите од вашиот проект помагаат да се утврди дека Руската Федерација е виновна за воени злосторства? Како ја утврдувате намерата кога ги документирате нападите врз верските објекти и персонал?
АМБЗ и ЛП: Силно веруваме дека документирањето на воените злосторства помага да се осигураме дека сите луѓе одговорни за нив ќе бидат изведени пред лицето на правдата, а правдата за жртвите и преживеаните од злосторствата ќе биде обезбедена. Додека го документираме секој конкретен случај поврзан со оштетување и уништување на верски објекти, се обидуваме да го анализираме типот на бомбардирањето користејќи ги сите податоци што ги имаме и да ги собереме сите докази за намерни напади. Иако официјалните резултати од истрагата за нападите врз верски објекти сè уште не се објавени, знаеме за најмалку 5 верски објекти кои биле специјални цели и со тоа биле намерно уништени од страна на руската армија. За утврдување на намерни напади, ги анализираме следните фактори:
- сведоштва на очевидци, објавени и собрани за време на нашите сопствени теренски истражувања во регионот на Киев. Ваквите сведоштва докажуваат дека, на пр., црквата Св.
- фактот дека верски објект бил гранатиран со митралез, особено на празен дострел. Овој факт докажува дека верскиот објект бил мета, тоа е случајот со црквата Св.
- фактот дека од внатре бил испукан верски објект. Тоа е случајот со црквата Свети Димитрија Ростовски во Макарив (регионот Киев), каде што беа пукани внатрешни икони.
Би сакале да нагласиме дека какви било напади врз верски објекти резултираат со уништување на културното и духовното наследство и ограничување на верската слобода, што е забрането со меѓународното хуманитарно право.
Намерното убивање и земање заложници на цивили се сметаат за сериозни прекршувања на Женевската конвенција. Засега знаеме за најмалку 26 случаи кога верскиот персонал бил убиен со бомбашки напади, застрелани со автоматско оружје или киднапирани. Еден од најпознатите случаи на намерно убиство на свештеникот е убиството на о. Ростислав Дударенко на 5 март 2022 година во селото Јаснохородка (регионот Киев). Според многубројните докази на очевидците, тој бил застрелан од руските војници кога тие го нападнале селото, а невооружениот о. Ростислав крена крст над главата, обидувајќи се да дојде до нив.
Што се однесува до нас, не можеме да утврдиме намера за кривично дело, тоа го прави судот. Но, на адвокатите можеме да им дадеме максимални информации за конкретен случај, држејќи се до фактите, обезбедени од сигурни извори и очевидци, кои можат да се искористат за докажување на оваа намера.
ЛБ: Што би сакале конкретно да направат европските држави за оваа ситуација? Каков е вашиот повик?
АМБЗ и ЛП: Искусуваме постојана помош и поддршка од европските земји и сме неизмерно благодарни за тоа. А со цел да се постави правда, ние би сакале европските држави, прво, да го задржат фокусот на воените злосторства извршени од руските сили во Украина, да шират вистинити и базирани на докази информации за нивното кршење на меѓународното хуманитарно право.
Второ, да се залагаат за санкции против руските религиозни личности кои играат важна улога во војната со тоа што ја поддржуваат, повикувајќи на продолжување на непријателствата и често, користејќи го нивното влијание врз масите, ги поттикнуваат да учествуваат во војната ветувајќи награда на небото. И ги повикуваме европските земји да продолжат да ја поддржуваат Украина. Ние разбираме дека со текот на времето станува потешко да се направи тоа, ја гледаме жртвата Европа прави да ја поддржи Украина и ние сме благодарни за тоа. Но, повторно и повторно ќе повторуваме: Русија врши воени злосторства против религиите во Украина и ни треба сета ваша поддршка за да го спречиме тоа. Ни треба сета поддршка за да се бориме за слобода и демократија, бидејќи верската различност е основа на демократското општество.
