На 1 декември, Робин Брукс, главен економист и извршен директор на Институтот за меѓународни финансии, праша: „Морате да се запрашате што се случува во ЕУ. Инвазијата на Путин на Украина е голема закана за се што се залага ЕУ. Но, тогаш има многу примери како овој: извозот на ЕУ во Ерменија е зголемен за 200% од инвазијата. Овие работи одат во Русија и му помагаат на Путин. Што прави Брисел?“
Случајно, само еден ден претходно, на 30 ноември, The Economist изјави дека „Се чини дека Путин ја добива војната во Украина - засега“. Оваа статија го истакна неуспехот на Западот да спроведе ефективни санкции против Русија и именуваше неколку земји кои му пружаа рака на помош на нивниот очигледен сојузник: Турција, Казахстан, Иран и Северна Кореја.
Не пречи премногу западните санкции, Русија успешно ги заобиколи со набавка на беспилотни летала од Иран, муниција од Северна Кореја и разни стоки преку Турција и Казахстан. Списокот изгледа прекраток и не ја вклучува гореспоменатата Ерменија. Оваа земја, според повеќе извори, е еден од клучните партнери на Русија во набавката на разни стоки од ЕУ и Источна Азија од февруари 2022 година.
На пример, Ерменија не произведува автомобили, туку како забележа Фајненшл Тајмс во јули 2023 година, извозот на автомобили од Ерменија во Русија вртоглаво се искачи од 800,000 долари во јануари 2022 година на нешто повеќе од 180 милиони долари во истиот месец од 2023 година.
Но, не се само автомобилите: микрочипови, паметни телефони и десетици други стоки влегуваат во Русија преку Ерменија. Извештај на Европската банка за обнова и развој белешки дека „нови синџири на снабдување преку Ерменија […] беа воспоставени во рок од неколку дена по санкциите, и беа потребни неколку месеци за да се прошират“. Зглоб изјава од страна на американското Министерство за правда, Министерството за трговија и американското Министерство за финансии ја категоризираа Ерменија како „трета страна посредник или точки за претовар за да се избегнат санкциите и извозните контроли поврзани со Русија и Белорусија“.
Важно е да се напомене тоа околу 40 отсто од извозот на Ерменија оди во Русија, при што голем дел од трговијата се состои од повторен извоз на западни стоки кои Москва не може директно да ги добие. Според ерменската државна статистичка агенција, трговската размена меѓу Ерменија и Русија речиси се удвоила во 2022 година, достигнувајќи 5.3 милијарди долари. Извозот на Ерменија во Русија се зголеми речиси тројно, од 850 милиони долари во 2021 година на 2.4 милијарди долари во 2022 година и 2.8 милијарди долари во 2023 година. Увозот од Русија се зголеми за 151 отсто на 2.87 милијарди долари. Вкупната трговска размена за периодот јануари-август 2023 година надмина 4.16 милијарди долари, а ерменскиот извоз во Русија во овој период изнесуваше 2.3 милијарди долари, за првпат го надмина увозот, кој изнесуваше 1.86 милијарди долари.
Според американското Министерство за финансии, Ерменија и помагаше на Руската Федерација не само во увозот на цивилна стока, туку и во набавката на воена опрема.
Во него беа објавени детални информации за вмешаност на ерменска компанија во набавка на странска опрема за руската воена индустрија. Компанијата, идентификувана како Групацијата Аурора, наводно купила чувствителни електронски компоненти од западни добавувачи, а потоа ги реекспортирала во Русија со што ги прекршила ограничувањата за контрола на извозот.
Според Блумберг, постои докази на европските компоненти за опрема што се испорачуваат преку Ерменија за употреба во руското воено производство.
Во извештајот се наведуваат документи за пратките и интервјуа со експерти од индустријата како доказ дека Ерменија игра клучна улога во помагањето на Русија да ги избегне санкциите и да ги задржи своите воени способности.
Телеграф изјави дека економскиот раст во Ерменија достигна невозможни 13 проценти во 2022 година, што ја прави кандидат за третата најбрзорастечка економија во светот.
Весникот објави и извештај на Германскиот центар за Јужен Кавказ, кој „откри дека извозот од Германија во Ерменија се зголемил од 178 милиони евра на 505 милиони евра во 2022 година. Тоа е само од една земја на ЕУ. Извозот од Ерменија во ЕУ во истите дванаесет месеци се удвои од 753 милиони евра на 1.3 милијарди евра.
Со население од едвај три милиони и БДП по глава на жител помал од една десетина од просечниот Британец, ова се невозможни бројки. Но тие се реални. Она што е јасно е дека увозот и извозот од Русија - кои се тарифни и бесцарински меѓу сите земји на ЕАЕУ, речиси беспрекорно се пренасочуваат кон надворешниот свет преку нивните сателитски држави“.
Според Фондацијата Џејмстаун, „значително зголемување на надворешно-трговскиот промет на Ерменија без никаква сериозна економска основа на домашен терен, особено забележителниот пораст на извозот во Русија, како и списокот на производи со кои примарно се тргува, даваат причина да се мисли дека оваа динамика е вештачка и дека Ерменија е директно вклучени во реекспорт на санкционирани производи во Русија.
Покрај тоа, според американското биро за индустрија и безбедност, Ерменија го зголемила увозот на микрочипови и процесори од САД за 515% и од Европската унија за 212% - потоа наводно извезла 97% од тие производи во Русија.
Според полскиот магазин Нова Источна Европа, Ереван и помага на Москва да ги заобиколи санкциите на ЕУ, САД и ОК со олеснување на транзитот на ирански беспилотни летала и ракети.
Списанието цитира оперативни податоци за летовите од меѓународниот аеродром „Звартнотс“ во Ереван, каде што советскиот авион „Иљушин-76МД“, наводно, превезувал ирански беспилотни летала во Русија. Иран Ер Карго, компанијата санкционирана од САД, беше забележана како извршува летови преку аеродромот во Ереван до и од Москва, заедно со други ирански ентитети вмешани во испораката на ирански беспилотни летала во Русија преку ерменските аеродроми.
Според украински извори, Ерменија е активно користење поморскиот пат што ги поврзува пристаништата Батуми (Грузија) и Новоросијск (Русија) за реекспорт на стоки што се одобрени во Руската Федерација. Така, Ерменската бродска компанија е одговорна за неделен транспорт на 600 контејнери по морската рута Батуми-Новоросијск.
Латвискиот премиер Кришјанис Кариш, исто така, ја коментираше растечката улога на Ерменија во извозот на санкционирана западна опрема и технологија во Русија.
Сепак, потезите на Ереван во оваа игра не се ограничени само на трансфер на технологија. Кариш истакна дека постојат два начини да се справиме со ова: да се отфрли Ерменија од тоа или „да се бара законодавство низ Европа, за да се увериме дека ќе го криминализираме избегнувањето на санкциите. Затворете ги дупките!“, – побара тој. Санкциите функционираат, проблемот е што тие треба да се применат на оние кои и помагаат на Русија да ги избегне.
