Srebrenica: 25. rocznica – Dzień Pamięci w Srebrenicy, 11 lipca 2020 Wspomnienie o Srebrenicy: uhonoruj ofiary i ocalałych, zapobiegając przyszłym zbrodniom, wzywają eksperci ONZ
GENEWA (9 lipca 2020 r.) – Eksperci ONZ ds. praw człowieka wezwali dziś rządy do uhonorowania ofiar ludobójstwa w Srebrenicy z 1995 r. poprzez budowanie pokojowych, integracyjnych i sprawiedliwych społeczeństw, aby zapobiec powtórzeniu się takiego okrucieństwa.
„Ludobójstwa nie są spontaniczne” – powiedziało 18 ekspertów. „Są kulminacją niekwestionowanej i niekontrolowanej nietolerancji, dyskryminacji i przemocy”. W 25. rocznicę rozpoczęcia ludobójstwa, w którym w ciągu kilku dni zmasakrowano co najmniej 8,000 bośniackich mężczyzn i chłopców, eksperci* wydali następujące oświadczenie:
„Minęło 25 lat, odkąd świat był świadkiem najgorszego okrucieństwa, jakie miało miejsce na ziemi europejskiej od II wojny światowej, ludobójstwa tysięcy bośniackich muzułmanów w lipcu 1995 roku. Ludobójstwo w Srebrenicy było wynikiem czteroletniej kampanii, która zgromadziła siły dyskryminacji, wrogości, przymusowych deportacji, arbitralnych zatrzymań, tortur, wymuszonych zaginięć, systematycznej przemocy seksualnej i masowych morderstw, w wyniku których zabito ponad 8,000 mężczyzn i chłopców, głównie bośniackich. Społeczność międzynarodowa nie zdołała również ochronić mieszkańców Srebrenicy, którzy zginęli w czasie, kiedy najbardziej potrzebowali naszego wsparcia.
Pamięci tych, których życie zostało tak brutalnie odebrane w tej masakrze, upokarza nas i składa szczególny hołd odwadze, sile i odporności ocalałych ze Srebrenicy i Žepy, którzy wraz z milionami innych stanowią totemy niewypowiedzianego zniszczenia, które niekontrolowana ksenofobia dyskryminacja, wrogość i przemoc wobec osób ze względu na: religia lub wiara może się zrodzić.
Graficzne relacje i świadectwa ohydnych aktów przemocy i czystek etnicznych (w tym przemocy seksualnej wobec kobiet i dzieci), które miały miejsce w Srebrenicy, stanowiły ludobójstwo, zarówno według Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, jak i Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii. Oblężone miasto miało być bezpieczną przystanią dla prześladowanych z okolicznych wsi. 16 kwietnia 1993 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję 819 wymagającą od wszystkich stron traktowania „Srebrenicy i jej okolic jako bezpiecznego obszaru, który powinien być wolny od wszelkich ataków zbrojnych lub innych wrogich aktów”.
Ludobójstwa nie są spontaniczne. Stanowią kulminację niekwestionowanej i niekontrolowanej nietolerancji, dyskryminacji i przemocy. Są one wynikiem usankcjonowanej nienawiści, pielęgnowanej w liberalnych środowiskach, w których jednostki najpierw szerzą strach, a następnie nienawiść dla korzyści materialnych lub politycznych, łamiąc filary zaufania i tolerancji między społecznościami i powodując dewastację dla wszystkich.
W naszym połączonym, technologicznie zaawansowanym i zróżnicowanym świecie głęboko niepokojące jest to, że rasizm, ksenofobia, stygmatyzacja i robienie kozłów ofiarnych nadal nie słabną, destabilizując, a nawet niszcząc społeczeństwa i życie jednostek na całym świecie.
Jako międzynarodowi eksperci nabyci przez społeczność międzynarodową z globalnym prawa człowieka mandatów, kierujemy się lekcjami z przeszłości. Zastanawiamy się nad utraconymi szansami na pokonanie systematycznych naruszeń praw człowieka, nie tylko w Bośni i Hercegowinie, ale także w przypadkach okrucieństw w innych miejscach, zarówno przed, jak i później. Ale dążymy również do dalszego mobilizowania społeczności międzynarodowej w jej wysiłkach na rzecz zwalczania wszelkich form dyskryminacji etnicznej, rasowej, religijnej, płciowej lub innych form dyskryminacji, wrogości i przemocy wobec wszystkich osób. Obejmują one grupy znajdujące się w trudnej sytuacji, takie jak mniejszości religijne, etniczne lub seksualne, migranci, uchodźcy i osoby wewnętrznie przesiedlone.
W tym dniu refleksji, 25 lat później, wspominamy także inne wspólnoty, które zostały poddane lub stoją w obliczu masowych okrucieństw wyłącznie ze względu na swoją tożsamość. Wzywamy państwa i społeczność międzynarodową do przestrzegania swoich zobowiązań, podejmowania pilnych i skutecznych działań w celu ochrony osób zagrożonych, odpierania wirusa nienawiści i dyskryminacji (w tym online) oraz zapewnienia odpowiedzialności.
Budowanie odporności w okresie powojennym wymaga szacunku i empatii dla ocalałych i ich rodzin oraz nieustannych wysiłków przywódców kraju na rzecz wzmocnienia zaufania i dobrej woli w obrębie różnych społeczności i pomiędzy nimi.
Istotne są również znaczące wysiłki na rzecz zwalczania niedokładnej i zapalnej retoryki oraz odrzucania dyskursów zaprzeczających. Społeczność międzynarodowa również musi przyłączyć się do Bośni i Hercegowiny, działając kolektywnie poprzez zaangażowaną, długoterminową pracę na rzecz uzdrowienia społeczeństwa spustoszonego wojną. Jesteśmy to winni wszystkim tym, którym nie udało się ochronić gwarancji niepowtórzenia poprzez budowanie pokojowych, integracyjnych i sprawiedliwych społeczeństw.
KOŃCZY SIĘ
*Eksperci: pan Ahmed Shaheed, specjalny sprawozdawca ds. wolności religia lub wiara; pan Fernand de Varennes, specjalny sprawozdawca ds. mniejszości; Pani Agnes Callamard, Specjalny Sprawozdawca ds. egzekucji pozasądowych, doraźnych lub arbitralnych; pani Cecilia Jimenez-Damary, specjalna sprawozdawczyni ds. praw człowieka osób wewnętrznie przesiedlonych; Pan Fabian Salvioli, Specjalny Sprawozdawca ds. promocji prawa do prawdy, sprawiedliwości, zadośćuczynienia i gwarancji niepowtarzalności; Pan Victor Madrigal-Borloz, Niezależny ekspert ds. ochrony przed przemocą i dyskryminacją ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową; Pan Nils Melzer, specjalny sprawozdawca ds. tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania; Członkowie grupy roboczej ds. wymuszonych lub niedobrowolnych zaginięć: pan Luciano Hazan (przewodniczący), pan Tae-Ung Baik (wiceprzewodniczący), pan Bernard Duhaime, pani Houria Es-Slami i pan Henrikas Mickevičius; Członkowie grupy roboczej ds. arbitralnych zatrzymań: pani Leigh Toomey (przewodnicząca-sprawozdawczyni), pani Elina Steinerte (wiceprzewodnicząca), pan José Guevara Bermúdez, pan Seong-Phil Hong, pan Sètondji Adjovi; Pan David Kaye, Specjalny Sprawozdawca ds. promocji i ochrony prawa do wolności wypowiedzi
