Czepiaki preferują owoce zaatakowane przez owady, o czym przekonali się brazylijscy i amerykańscy naukowcy. Jedząc owoce wraz z larwami małpy rekompensują brak białka w diecie. Wcześniejsze badania wykazały, że koaty pozyskują białko z owoców figowca, w których rozwijają się larwy zapylających os. Jednak tam, gdzie te drzewa są rzadkie lub wcale nie rosną, małpy muszą zadowolić się robaczywymi owocami. Wyniki badań zostały opublikowane w artykule dla International Journal of Primatology.
Małpy z rodzaju Ateles, powszechne w Ameryce Środkowej i Południowej, żywią się prawie wyłącznie dojrzałymi, słodkimi owocami. Taka dieta jest bogata w węglowodany i tłuszcze, ale brakuje w niej białka. Przyjmuje się, że koci wyrównują swój niedobór jedząc młode liście, pędy i pąki lub owoce o wysokiej zawartości białka. A płaszcze peruwiańskie (Ateles chamek) z niektórych populacji pozyskują białka z dojrzałych owoców ficusów (Ficus), w których kryją się larwy i bezskrzydłe samce os z rodziny Agaonidae – zapylacze tych roślin (a także rozwijające się w nich larwy parazytoidów).
Jednak osy zapylające nie są jedynymi owadami występującymi w owocach. Miąższ owoców żywi się larwami wielu owadów błonkoskrzydłych, motyli, much i chrząszczy. Większość dojrzałych owoców w lasach tropikalnych jest dotknięta przez te lub inne larwy i nierzadko można znaleźć przedstawicieli kilku gatunków owadów w jednym owocu naraz. Wybierając najbardziej robaczywe owoce i zjadając je razem z larwami, kocie mogły uzyskać niedobór białka. Ta strategia byłaby korzystna, przynajmniej w tych regionach Amazonii, gdzie fikusy są rzadkie. Podobną strategię odnotowano już u spokrewnionych naczelnych z podrodziny Pitheciinae – uakari i saki. Żywią się niedojrzałymi nasionami i, aby zrekompensować brak białka, starają się wybierać te, które są najbardziej dotknięte przez larwy.
Zespół zoologów kierowany przez Adriana A. Barnetta z National Amazonian Institute postanowił sprawdzić, czy koaty rzeczywiście wolą robaczywe owoce. W tym celu badacze udali się w rejon środkowego biegu rzeki Tapajos w brazylijskim stanie Para. Wybrali dwa miejsca, w których fikusy są rzadkie: jedno na skraju lasu sezonowo zalewanego, a drugie w lesie, który nigdy nie zaleje. Tutaj autorzy zaobserwowali dwa gatunki okrywy: peruwiański i pąkle (A. marginatus). Ci pierwsi mieszkają na zachód od rzeki Tapajos, a drudzy na wschodzie.
Barnett i jego koledzy znaleźli w lesie karmienie peruwiańskich czepiaków i zebrali próbki świeżych owoców, których nie zjedli, i spadły z drzew. Badacze włączyli również do próbki owoce, które sami wycięli z drzew wraz z gałęziami. Następnie autorzy zidentyfikowali gatunki wszystkich owoców oraz znajdujące się w nich larwy.
W sumie naukowcy przeanalizowali 2,836 owoców z 74 drzew należących do 27 gatunków. Larwy chrząszczy, much i motyli zaatakowały owoce 23 gatunków, co odpowiada 85 proc. 11 procent gatunków larwalnych znaleziono w 35-78% owoców. Porównując proporcję chorych osobników między owocami karmionymi przez koty a owocami wiszącymi na gałęzi, autorzy odkryli, że małpy wybrały najbardziej robaczywe owoce spośród 12 z 20 gatunków drzew, dla których udało im się zebrać wiele okazów.
Jednak w przypadku czterech innych gatunków małp wręcz przeciwnie, próbowali jeść owoce nietknięte przez owady. Możliwe, że w tych roślinach obecność larw w owocach wywołuje reakcję obronną i uwalnianie nieprzyjemnych lub toksycznych substancji. W przypadku czterech kolejnych gatunków, których owoce wykazywały największe i najmniejsze porażenie larwami, nie wykazywały one wyraźnych preferencji. Autorzy sugerują, że poszukiwanie przez małpy najbardziej robaczych owoców tych gatunków nie ma sensu, ponieważ są one odpowiednio zbyt powszechne lub zbyt rzadkie.
Najwyraźniej czepiaki zwykle kompensują brak białka jedząc owoce figowca. Jednak tam, gdzie tych drzew jest niewiele lub ich nie ma, małpy muszą jeść najbardziej robaczywe owoce. To mogą nie być jedyne źródła białka dla sierści. Barnett i in. sugerują, że małpy zjadają również owady, które chowają się w młodych pędach i liściach oraz połykają larwy owadów wodnych, gdy piją z rozetek bromeliad i z kątów liści.
Wcześniej rozmawialiśmy o tym, jak płaszcz Geoffroya (A. geoffroyi), czepiak z Ameryki Środkowej, szuka owoców. Zoolodzy odkryli, że te naczelne tworzą podgrupy, których wielkość dopasowuje się do liczby drzew owocujących. Jednocześnie kierują się nie tylko własnymi względami, ale także zachowaniem swoich bliskich. Ta strategia pozwala na sprawne znajdowanie pożywienia w zmieniających się warunkach.
Zdjęcie: peruwiański Ateles chamek
