Sekretarz Generalny – EMISCO – Europejska Inicjatywa Muzułmańska na rzecz Spójności Społecznej
Dyrektor CAP Liberté de Conscience
Organizacja Narodów Zjednoczonych została założona w 1945 roku po II wojnie światowej i jest zaangażowana w utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami oraz promowanie postępu społecznego, lepszych standardów życia i prawa człowieka.
Naszym zdaniem jednak najważniejszym zadaniem takiej organizacji dzisiaj jest zapobieganie niesprawiedliwości, powstrzymanie agresji i upewnienie się, że potężny naród nie narusza wolności mniejszego lub mniej zaradnego państwa.
Od momentu powstania siedziba ONZ znajduje się w Nowym Jorku, ale ma biura w Genewie – w Szwajcarii. Jako centrum dyplomatyczne, z niemal powszechną reprezentacją państw, Genewa jest idealnym miejscem do udanej współpracy międzynarodowej. Każdego roku w Palais des Nations odbywają się tysiące pożytecznych spotkań, z których każde w inny sposób dotyka życia ludzi na całym świecie. W ten sposób łączy osoby, organizacje i narody, aby zapewnić wszystkim lepszą przyszłość.
Jednym z jej działań pocztowych jest zapewnienie platformy, na której organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogą spotykać się, dyskutować i uzgadniać kwestie, które tworzą konflikty i naruszają prawa człowieka. W tym celu Rada Praw Człowieka ONZ odbywa co najmniej trzy regularne sesje rocznie, w lutym-marcu, czerwcu-lipcu i wrześniu-październiku.
Zwykle to państwa i ich rządy są decydentami i praktykami konfliktów, a także znajdowaniem rozwiązań, rola społeczeństw obywatelskich w takim rozwoju jest często niewidoczna. Organizacje pozarządowe niestrudzenie pracują nad stworzeniem warunków, które skłaniają instytucje międzynarodowe i państwa do odrzucenia swoich zakorzenionych poglądów w konfliktach i dążenia do pokoju poprzez proces dawania i brania.
Bardzo dobrym przykładem takiego wysiłku jest konferencja, która odbyła się 6th Październik 2022 w Genewie na 51st Sesja Rady Praw Człowieka ONZ zorganizowana przez europejskie organizacje pozarządowe, „Rozpoznaj, aby pogodzić inicjatywę” popierać sprawę sprawiedliwości i pokoju między Armenią a Azerbejdżanem na Południowym Kaukazie i na całym świecie.
Konferencja nie tylko dyskutowała o znaczeniu rozpoznania historycznych złych uczynków, które miały miejsce w Chojały- Górskiego Karabachu w 1992 r., ale także zachęcanie rządów i liderów opinii publicznej w obu krajach do rozważenia zastosowania mechanizmów sprawiedliwości okresu przejściowego w ich programie normalizacji pokonfliktowej.
Wybitni mówcy z różnych europejskich organizacji praw człowieka, tacy jak Gyorgy Tatar, dyrektor Budapeszteńskiego Centrum MAP, Thierry Valle, dyrektor WPR – Wolność Sumienia, Antonio Stango, prezes Włoskiej Federacji Praw Człowieka i Bashy Quraishy, sekretarz Generał Europejskiej Inicjatywy Muzułmańskiej na rzecz Spójności Społecznej (EMISCO) przemawiał podczas wydarzenia.
Głównym prelegentem była pani Munira Subasic, prezes Stowarzyszenia Matek Srebrenicy, której historia życia i doświadczenie z pierwszej ręki masakry bośniackich muzułmanów poruszyło każdego uczestnika. Głównym naciskiem wszystkich prelegentów było zachęcenie Armenii do właściwego uznania masakry w Khojaly i publicznego przeprosin dla jej ofiar, ale zwrócili się również do Azerbejdżanu o otwarcie przestrzeni publicznej dla bezpośredniego dialogu na ten temat między społeczeństwami obywatelskimi obu krajów, ponieważ byłby to ważny kamień węgielny wysiłków na rzecz pojednania.
Konferencja doceniła fakt, że przywódcy Armenii i Azerbejdżanu niedawno ogłosili chęć „odwrócenia strony” i rozpoczęcia „ery pokoju w regionie”. Organizatorzy uważają, że nadszedł czas na silną mediację międzynarodową, najpierw na poziomie społeczeństwa obywatelskiego, aby położyć kres bezkarności i milczeniu, oddać sprawiedliwość Khojaly, ale także pomóc społecznościom w obu krajach przezwyciężyć cień tragedii poprzez uznanie, dialog, i ostateczne pojednanie. W tak strasznych okolicznościach rola społeczeństwa obywatelskiego staje się jeszcze bardziej istotna, nie tylko jako lider, gdy inne drogi są zabłocone, ale także przynosząc pokój obu stronom, a mianowicie pokrzywdzonemu i agresorowi.
W najnowszej historii istnieje wiele przykładów udanego pojednania, ale możemy wspomnieć o dwóch wybitnych działaniach, które są dobrze znane: mianowicie Komisji Prawdy i Pojednania Republiki Południowej Afryki oraz rozwiązania konfliktu w Rwandzie.
Po zakończeniu apartheidu w RPA Nelson Mandela miał dwie możliwości. Aby podjąć odwet i zemstę lub wyciągnąć rękę pojednania wobec tych, którzy popełnili ogromne zbrodnie przeciwko większości afrykańskiej. W 1996 roku Rząd Jedności Narodowej pod przewodnictwem wielkiego Mandeli ustanowił Południowoafrykańską Komisję Prawdy i Pojednania (TRC), aby pomóc uporać się z tym, co wydarzyło się w czasach apartheidu.
Na przewodniczącego Komisji mianował wielkiego humanitarystę biskupa Desmonda Tutu. Pomysł Tutu na pojednanie polegał na zaproszeniu świadków, którzy zostali zidentyfikowani jako ofiary rażących naruszeń praw człowieka, do złożenia oświadczeń na temat ich doświadczeń, a niektórych poproszono o zabranie głosu podczas publicznych przesłuchań. Sprawcy przemocy mogli również składać zeznania i wnosić o amnestię zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym. TRC była postrzegana przez wielu jako kluczowy element przejścia do pełnej i wolnej demokracji w RPA. Pomimo pewnych wad ogólnie uważa się, że odniósł sukces.
Innym dobrym przykładem jest rozwiązanie konfliktu w Rwandzie, które jest uważane za model pojednania, 28 lat po ludobójstwie. Pojednanie umożliwiło Rwandyjczykom zamknięcie rozdziału ich historii i napisanie nowego. Z tego powodu Ruandyjczycy wspólnie postanowili iść naprzód i odbudować swoje społeczeństwo po ludobójstwie w 1994 roku. Rząd RPF po ludobójstwie narzucił rozliczenie od góry, ale do zwykłych Ruandyjczyków należało również wymyślenie sposobu postępowania na co dzień. Krótko mówiąc, spowiedź jako droga naprzód prowadzi do pojednania.
W świetle rosnących wyzwań, które Europie a świat stoi, takie inicjatywy są szczególnie ważne dla zmniejszenia ryzyka eskalacji sytuacji konfliktowych na całym świecie, szczególnie na obszarach, gdzie istnieją możliwości pokojowej transformacji.
Ponieważ w konferencji uczestniczyli różni ambasadorowie, w tym przedstawiciele Armenii i Azerbejdżanu, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych, mediów i eksperci od rozwiązywania konfliktów, wierzymy, że organizacje pozarządowe i aktywiści z doświadczeniem w zakresie sprawiedliwości okresu przejściowego, praw człowieka i budowania pokoju dołączą do koalicji, ponieważ dzięki w ten sposób nie tylko poszerzyliby swoją cenną wiedzę i pomogliby osiągnąć cele inicjatywy „Rozpoznaj, aby pojednać”, ale byliby partnerami w realizacji szlachetnej sprawy Sprawiedliwości i Pokoju, aby zapanować między Armenią a Azerbejdżanem.
Chcielibyśmy zakończyć do wspominając, że nasz Wiedeń/Rzym Inicjatywa to właściwy sposób, aby iść naprzód i uzyskać sprawiedliwość dla ofiar. Nie musimy powtarzać błędów, ale uczyć się na osiągnięciach innych, ponieważ pokój może nadejść tylko wtedy, gdy wszyscy pracujemy nad jego osiągnięciem.
