که ښځې ودرېږي، هر څه ودرېږي

آیسلینډ د پلازمینې ډیموکراسۍ یوه بیلګه ده: دا د جنسیت مساوات ، سیاسي نمایندګي ، تعلیم او کار ته لاسرسی ، مساوي کورنۍ رخصتۍ او د ورځې پاملرنې په شاخص کې مخکښ دی ، کوم چې د مور کیدو وروسته کار او مطالعې کې د ګړندي بیا یوځای کیدو تضمین کوي. ۸۰ سلنه ښځې له کوره بهر کار کوي، ۶۵ سلنه یې د پوهنتون محصلین او ۴۱ سلنه یې د پارلمان غړي دي.

خو دا تل داسې نه وه. که څه هم په آیسلنډ کې د ښځو رایې په 1915 کې ترلاسه شوې، خو مطلوب پرمختګ ونشو او ښځو ته د نارینه وو په پرتله 40٪ کم معاش ورکړل شو او د دوی په پارلماني استازو کې د 5٪ څخه ډیر نه و.

مګر بیا 1975 راغی. هغه کال د ملګرو ملتونو لخوا د ښځو نړیوال کال اعلان شو او دې کار د هیواد په ټولو سیمو کې د آیسلینډي میرمنو نږدې ټولیز اعتصاب له لارې د میرمنو ځواک څرګند کړ. دا د ریډ سټکینګز په نوم د آیسلینډي میرمنو د یوې ډلې نظریه وه چې وړاندیز یې وکړ چې ټول هیواد ننګوي، دا په ډاګه کوي چې ښځې د یو هیواد د حرکت او پرمختګ لپاره اړین دي.

دا هغه ورځ ګڼل کیده چې "د ښځو اعتصاب"، د دې لپاره چې په ټولنه کې د دوی رول څرګند شي، په ځانګړې توګه په بې معاشه کورني کارونو کې او د لوی سیاسي استازیتوب غوښتنه کول.

دا سمه ده چې په هغه وخت کې په آیسلینډ کې هیڅ ډول اعتصاب یا د حرکت کولو پروسه نه وه، نو له همدې امله دا د "خپلو چارو د ورځې" په توګه وپیژندل شوه، ترڅو د ښځو د نشتوالي تضمین شي، مګر پرته له دې چې د دوی دندې له خطر سره مخامخ کړي. د ورځې رخصتۍ لپاره د دې پراخې غوښتنې سره سره، د کار چاپیریال کې د جواز ټول ډولونه کارول شوي. د ټولو بې معاشه کورنیو کارونو بندول، په شمول د ماشوم پاملرنې ته وده ورکړه.

د آیسلینډ 90٪ خلکو د دې اقدام ملاتړ وکړ. یو اعتصاب پرته له دې چې یو وي، مګر پرته له دې چې خپلو دندو ته لاړ شي یا کوم عمل ترسره کړي چې نه پیژندل شوي او ورته ورته معاش نه وي ورکړل شوی. ښځې په بشپړ ډول هر څه ودرول.

اقتصادي اغیزې د پام وړ وې: ورځپاڼې چاپ نه شوې ځکه چې ټایپوګرافران ښځې وې، د تلیفون خدمت کار نه کاوه، الوتنې لغوه شوې ځکه چې کوربه توب نه درلود، ښوونځي فعالیت نه درلود او د کبانو فابریکې وتړل شوې ځکه چې د دوی کاري ځواک نږدې یوازې ښځینه وو. بانکونه، ترانسپورت، د ورځني پاملرنې مرکزونه، کیشیر، د هټۍ معاونین ودرول، او دوی ټول په سړک کې راټول شول. د هیواد په پلازمینه ریکیجیک کې شاوخوا 25,000 خلک راټول شوي.

نارینه باید د ماشومانو پالنه وکړي. ډیری نشي کولی د رخصتۍ غوښتنه وکړي ځکه چې میرمنو دمخه دا کار کړی و او د دوی کار اړین و. نه يې خپلو ماشومانو ته بې پروايي کوله او نه يې د خوړو په اړه اندېښنه لرله. دفترونه د ماشومانو څخه ډک وو او رستورانتونه د پام وړ وده کړې.

سیاسي اغیز خورا مهم و. په 1976 کې، د آیسلینډ پارلمان یو قانون تصویب کړ چې د نارینه وو او ښځو لپاره د مساوي حقونو تضمین کوي، که څه هم دا به د ښځو لپاره د غوره دندې یا معاشونو خساره پایله ونلري. څلور کاله وروسته، لومړۍ ښځینه ولسمشره، ویګدیس فنبوګاډوټیر به په لږ توپیر سره وټاکل شي. د ښځو یو ګوند جوړ شو، د ښځو اتحاد، چې په 1983 کې یې په پارلمان کې خپلې لومړنۍ څوکۍ وګټلې. دوه لسیزې وروسته، په 2000 کې، د نارینه وو لپاره د میندوارۍ رخصتي معرفي شوه. په 2010 کې، د آیسلینډ په تاریخ کې د لومړي ځل لپاره یوه ښځه، جوهانا سیګودردوتیر د صدراعظمې په توګه وټاکل شوه. هغه په ​​نړۍ کې د همجنسبازانو لومړنۍ مشره هم وه. هغه کال، د هغې د حکومت د لومړيو پالیسیو په توګه، د پټو کلبونو بندیز ولګول شو. او که څه هم ځینې ستونزې دوام لري، په ځانګړې توګه د کار ځای کې، د مساوات لپاره مبارزه په ورته ډول دوام لري.

"دا د ښځو د خلاصون لپاره لومړی ګام وو"، د پخواني ولسمشر ویګډیس فنبوګاډوټیر په وینا کلونه وروسته په یوه مرکه کې هغې بي بي سي ته ورکړه. دا په هیواد کې د ښځو لپاره د برابرۍ په برخه کې یو لوی پرمختګ و. هغه ورځ په بشپړه توګه د آیسلنډیانو فکر بدل کړ او د ټولنې په ټولو برخو کې د ښځو رول ارزښتناکه شو.

نارینه په ټولنه کې هغه ارزښت درک کړ چې ښځې یې په ټولنه کې لري او د آیسلینډي میرمنو سره د غوسه کیدو یا حتی ځورولو څخه لرې، دوی یو ګام نور هم لاړ او د یو عادلانه ټولنیز سازمان د ترلاسه کولو په هیله کې شامل شول چیرې چې هرڅوک مساوي وي.

دې مثال د نورو ښځو ډلو سره مرسته وکړه چې غواړي ورته تقلید وکړي او پدې توګه په 2016 کې په پولنډ کې میرمنې له کار څخه غیر حاضرې وې او د عکس العمل فرمان پروړاندې یې پراخه لاریون تنظیم کړ چې هڅه یې کوله په ټولو قضیو کې د سقط حق ته لاسرسی منع کړي. خو دغه اعتصاب هغه اقتصادي اغېزه نه درلوده چې مخکينۍ لاسته راوړنه يې درلوده. که څه هم دوی دا په سیاسي ډګر کې د قانون په لرې کولو سره ترلاسه کړل. ارجنټاین به هم په خپل ټولنیز جوړښت کې د بدلون هڅه وکړي، د ورته اعتصاب له لارې ښځو ته نږدې کړي، مګر هغه څه چې ډاډمن دي دا دی چې پایله یې د آیسلینډ په څیر د پام وړ نه وه.

په متحده ایالاتو کې، په 2017 کې "د ښځو پرته ورځ" هم بلل شوې وه، چې په نیویارک کې د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ټرمپ ټاور مخې ته یو لوی لاریون شامل وو.

"آیسلینډي جمعه" د ښځو د احتجاج ځواک ښودلی ترڅو د کور دننه او بهر د دوی اقتصادي ځای څرګند کړي. مګر د معاش د تشې دوام هم پرته له دې چې ټول سیسټم تر پوښتنې لاندې راولي د "مساوات" غوښتنې حد هم وښود. په حقیقت کې د آیسلنډي سرمایه دارۍ پوهه وه چې څنګه د تقاضا سره یو ځای شي او "تدریج" یې دومره کچې ته ورسوي چې نن، 40 کاله وروسته، ښځې د ورته دلیل لپاره حرکت کوي.

ترټولو غیر مساوي الوتکه اقتصادي ده: د معاش تشه 14٪ پاتې ده. او د ښځو د تحرک دوام د دې ثبوت دی چې حتی په هغو کوچنیو مساواتو جنتونو کې (آیسلینډ لږ تر لږه 330,000 اوسیدونکي لري) چې سرمایه داري په یوه سخته نابرابره نړۍ کې لري، د ظلم او تبعیض پروړاندې مبارزه په واک کې ده. ښځې هر کال یو ځل بیا د مساواتو د غوښتنې لپاره حرکت کوي چې د جمعې په ورځ یې په 1975 کې بورډ ته ګوزار کړی و.

اوس دا اعتصاب ورځ په هرو لسو کلونو کې ترسره کیږي.

دا سمه ده چې اعتصاب سمدلاسه کلتوري یا سیاسي بدلون نه رامینځته کوي لکه څنګه چې په آیسلینډ کې پیښ شوي ، مګر لږترلږه دا اداره کوي ترڅو د نړۍ پام ځانته راجلب کړي ترڅو خپلې ستونزې وړاندې کړي ، ځکه چې د دې لید څرګندیږي چې دا یو له هغو څخه دی. د اعتصاب اصلي بریا.

د په آیسلینډ کې د اعتصاب ورځ دا په هرو لسو کلونو کې تکرار شوی