Iyadoo ay soo dhowdahay bisha barakeysan ee Ramadaan ee muslimiinta, kooxaha dowladda hoose ee Fatih ee Istanbul ayaa howlo nadaafadeed iyo jeermis dile ka sameeyay masjidka la beddelay ee Hagia Sophia.
Kooxaha Agaasinka Degmada "Ilaalinta Deegaanka iyo Xakamaynta" waxay nadiifiyeen gudaha iyo hareeraha dhismaha taariikhiga ah.
Kaarbadaha ayaa la faaruqiyay, maqadihii kabaha iyo gudaha masaajidka ayaa lagu buufiyay jeermis-dileyaal. Ilaha dhaqidda dhaqanka "abtest", barxadda masjidka iyo fagaaraha "St. Sofia” ayaa lagu maydhay biyo kulul iyo jeermis-dileyaal.
Ka dib markii howsha nadaafadda ee gudaha iyo dibadda masjidka lagu rusheeyey biyo-rooseed, hab-dhaqameed soo jireen ah oo soo jiray xilligii boqortooyadii Cusmaaniyiinta.
Fatih Yildiz, oo ah mas’uul ka tirsan dowladda hoose ee qaabilsan nadaafadda ayaa sheegay in masjidka lagu nadiifiyay koox ka kooban 20 qof, isagoo xusay “Howshu waxay socon doontaa bisha Ramadaan oo dhan. Biyaha Rose ayaa habeen walba lagu rusheeyaa masaajidka inta lagu jiro bisha barakeysan. Ujeeddadu waa in muwaadiniinta booqanaya masaajidka loo helo jawi cibaado oo nadiif ah”.
Farta weyn ee "Mahya" - qoraallada nalka oo ay ku qoran yihiin boqollaal nalalka iftiinka ee u dhexeeya minaaraadaha oo ay ku qoran tahay "La ilaha illallah"
Dhaqanka Mahya oo qarniyo soo jiray, kaasoo qurxin jiray masaajidda bisha barakeysan ee Ramadaan, ayaa laga billaabay Isniintii in lagu laadlaadyo masaajidda Istanbul.
Kahraman Yildiz, oo ah sayidkii Mahya, ayaa faallo ka bixiyay: “Xarfaha ugu waaweyni waxay yaallaan masaajidka Hagia Sophia. Way adag tahay, laakiin waxay mudan tahay dadaalka, sababtoo ah qoraallada waxaa laga akhriyi karaa tobanaan mitir. Runtii waa farsamayaqaannimo waana adag tahay, waa shaqo adag, laakiin muuqaal ahaan aad bay u qurux badan tahay.”
Hagia Sophia waxaa la dhisay 532. Waxay u adeegtay sidii kaniisad 916 sano. Waxa loo beddelay masaajid sannadkii 1453 ka dib markii la qabsaday Istanbul.
Ka dib markii la aasaasay Jamhuuriyadda Turkiga, dhismahan taariikhiga ah wuxuu ahaa matxaf muddo 86 sano ah, laakiin July 24, 2020, go'aanka madaxweyne Erdogan, ayaa si rasmi ah loo furay si loogu cibaadeysto magaca Hagia Sophia Grand Masjid.
1985kii Hagia Sophia waxaa lagu daray liiska Dhaxalka Adduunka ee UNESCO.
Hagia Sophia sidoo kale waa mid ka mid ah meelaha ugu caansan ee loo dalxiis tago ee Turkiga waxayna u furan tahay booqdayaasha gudaha iyo dibadda.
Dalxiisayaashu waxay bixiyaan kharashka 25 euro booqashada Hagia Sophia Illustrative Photo by Meruyert Gonullu: https://www.pexels.com/photo/medieval-mosque-in-istanbul-city-6152260/
