Год таму Патрыярх РПЦ Кірыл павіншаваў Гарбачова з 90-годдземth дзень нараджэння. Але гэта было яшчэ да вайны. Калі некалькі дзён таму пайшоў з жыцця апошні прэзідэнт Савецкага Саюза, Кірыл маўчаў, не выказваў спачуванняў і не рабіў ніякіх заяваў. Здаецца, гэта не памылка.
Па сутнасці, прыхільнікі жорсткай лініі Рускай праваслаўнай царквы (РПЦ) маюць крыўду на Гарбачова. Гэта можа здацца дзіўным, калі ведаць, што менавіта ён спыніў 70-гадовыя рэпрэсіі (з перыпетыямі і падзеннямі) праваслаўных вернікаў у Савецкім Саюзе. У 1988 годзе Гарбачоў меў 90-хвілінную сустрэчу з Патрыярхам Піменам, дзе ён прызнаў памылкі Савецкага Саюза ў адносінах да царквы і паабяцаў новую эру рэлігійнай свабоды. І ён выканаў сваё абяцанне.
Сустрэча Гарбачова з Янам Паўлам ІІ
Але яшчэ да прыняцця знакамітага закона аб свабодзе веравызнання ў 1990 годзе Гарбачоў распаўсюдзіў паблажлівасць Расіі не толькі на Рускую праваслаўную царкву. У сьнежні 1989 году ён сустрэўся з папам Янам Паўлам ІІ (гэта была прэм’ера) і паабяцаў, што Савецкі Саюз будзе гарантаваць свабоду веравызнаньня на радзіме. «У Савецкім Саюзе жывуць людзі розных канфесій, у тым ліку хрысціяне, мусульмане, іудзеі, будысты і іншыя. Усе яны маюць права на задавальненьне сваіх духоўных патрэбаў», — заявіў у той дзень Гарбачоў. Слова «іншыя», безумоўна, было адчыненымі дзвярыма для многіх рэлігійных канфесій і бачаннем, якое было кашмарам рэжыму Пуціна, апраўдваючы частку нянавісці, якую яны сёння абяцаюць Міхаілу Гарбачову.
Гарбачоў быў атэістам, нават калі ў дзяцінстве быў ахрышчаны як праваслаўны. Але яго жаданне дапусціць свабоду веравызнання ў Саюзе спарадзіла чуткі, што ён каталік. Нават тагачасны прэзідэнт ЗША Рэйган выказаў здагадку, што Горбі мог быць «прыхаваным вернікам». Хаця гэта магло быць кампліментам для Рэйгана, гэта было не так у Савецкім Саюзе, дзе палітычныя лідэры і члены партыі павінны былі быць атэістамі ці яшчэ. Але для РПЦ быць падазраваным у каталіцтве горш, чым быць атэістам. Нарэшце, у 2008 г. Гарбачову прыйшлося пацвердзіць Інтэрфаксу, што ён атэіст: «Каб падсумаваць і пазбегнуць непаразуменняў, скажу, што я быў і застаюся атэістам», — заявіў ён.
Новы закон, які гарантуе свабоду веравызнання
У 1990 годзе ён падпісаў новы закон, які гарантаваў свабоду веравызнання ў Саюзе. Гэты закон, «закон аб свабодзе веравызнання», прыняты Вярхоўным судом СССР, стварыў сапраўдны глыток свежага паветра, на які ўварваліся шматлікія рэлігійныя рухі з Захаду. Для РПЦ гэта было занадта. Нягледзячы на тое, што гэта дазволіла РПЦ павялічыць свае актывы на мільёны і расці як ніколі раней за апошнія 70 гадоў, яны не маглі вынесці прыход патэнцыйных канкурэнтаў і не маглі ўявіць, што ім давядзецца стаяць на роўных з усімі гэтымі « ілжэпрарокі», незалежна ад таго, былі яны католікамі, евангелікамі, Сведкамі Іеговы або належалі да любой з тысячы «сектаў», якія пачалі пашырацца ў краіне.
Па гэтых прычынах Патрыярх Маскоўскі Аляксій ІІ і яго таварышы-праваслаўныя апаратчыкі змагаліся за новы закон, які яны нават падрыхтавалі і які Ельцын прыняў у 1997 годзе. Гэта быў канец рэлігійнай свабоды для ўсіх у Расеі, і РПЦ атрымала ўсе абароны і прывілеяў ён хацеў адразу. З гэтай даты да гэтага дадаліся новыя законы, якія яшчэ больш абмяжоўваюць свабоду веравызнання ў Расіі, якая цяпер вось-вось стане сур'ёзным канкурэнтам Кітаю ў частцы рэлігійных рэпрэсій.
Для РПЦ свабода веравызнання - гэта заходні дэкаданс
Тады вы разумееце, чаму Горбі не атрымаў ніякай увагі з боку Патрыярха Кірыла, калі ён пайшоў з жыцця. Я мяркую, што Гарбачову гэта не вельмі важна. Тым не менш, цяпер, калі Кірыл стаў адным з самых моцных абвінавачаных у расейскай вайне ва Украіне, абгрунтоўваючы гэта метафізічнымі меркаваннямі, ён дакладна не мог быць добрым да таго, хто даў свабоду ўсім заходнім «культам», якія, на яго думку, з'яўляюцца сіламі, якія стаяць за рэвалюцыяй Майдана ва Украіне, і якія з'яўляюцца пагрозай гегемоніі РПЦ на тэрыторыі былога Савецкага Саюза. Рускія нацыяналісты, ці, лепш сказаць, нацыяналісты «рускага свету» ненавідзяць Захад, таму яны ненавідзяць Гарбачова за тое, што ён адчыніў дзверы вернікам заходніх рэлігій. Яны хваляць свабоду, калі яна ім дадзена, і лічаць, што іншыя яе не заслугоўваюць.
Мы лічым, што свабода веравызнання для ўсіх з'яўляецца універсальным правам. Яны лічаць, што гэта дэкаданс. Або яны вераць ва ўласныя прыбыткі, і не жадаюць дзяліцца. Якая б ні была прычына, Горбі не быў для іх добрым хлопцам. Пуцін лічыць, што прадаў Саюз. Кірыл лічыць, што прадаў рэлігійны ландшафт Вялікай Расеі. Фактычна Гарбачоў нічога не прадаваў. Ён даў нейкую свабоду свайму народу, і яна, што б ні здарылася ў наступныя гады, застанецца і нават вернецца далей. Калі народ Расеі адчуў смак свабоды веравызнаньня, ён назаўсёды запомніў, што жыць свабодным і простым жыцьцём можна, пажадана і ўрэшце неабходна.
