«Перад знойдзенымі мошчамі святога Феадосія Чарнігаўскага (1896 г.) святар, які апранаў мошчы, стаміўся, задрамаў і ўбачыў перад сабою святога, які сказаў яму: «Дзякуй табе за цяжкую працу над я. Яшчэ вельмі прашу, калі будзеце служыць літургію, памаліцеся за маіх бацькоў”. І назваў іх імёны – поп Мікіта і Марыя. «Чаму ты просіш мяне аб гэтым, святая, хочаш ад мяне малітвы, калі сам стаіш перад Пасадам Нябесным і даеш людзям міласэрнасць Божую?» – спытаў святар. «Так, гэта праўда, але літургічнае ахвяраванне мацней маёй малітвы», – адказаў святы Феадосій.
Паніхіды, хатнія малітвы і добрыя справы ў іх памяць, такія як міласціна, ахвяраванні на Царкву, надзвычай карысныя для памерлых, але асабліва карысна згадка пра Боскую літургію. Ёсць шмат сведчанняў і падзей, якія пацвярджаюць гэтую карыснасць. Многія памерлыя з пакаяннем, але не выявіўшы яго пры жыцці, былі вызваленыя ад мук і атрымалі спачын. У царкве заўсёды здзяйсняюцца малітвы за спачын памерлых, нават у дзень св. Кожны з нас, хто хоча праявіць сваю любоў да памерлых і аказаць ім рэальную дапамогу, можа зрабіць гэта праз малітву за іх, асабліва са спасылкай на святую Літургію, калі часціцы за памерлых і жывых апускаюцца ў Келіх Крыві Св. Госпада са словамі: «Малітвамі сьвятых Тваіх, Госпадзе, змый грахі згаданых тут, дзе Кроў Твая». Мы не можам зрабіць для іх нічога лепшага і большага, чым даць ім іх імёны, якія будуць згадвацца на літургіі. Ім гэта патрэбна заўсёды, але асабліва ў тыя 40 дзён, калі душа нябожчыка праходзіць па дарозе да вечных абіцеляў. Тады цела нічога не адчувае, не бачыць сабраных блізкіх, не адчувае паху кветак, не чуе панегірыкаў. Але душа адчувае малітвы, якія ёй узносяцца, удзячная тым, хто іх ахвяруе, адчувае сябе духоўна блізкай да іх.
Родныя і блізкія загінуўшых! Рабіце для іх усё, што трэба і ў меру вашых сіл. Не марнуйце грошы на вонкавае ўбранне магіл і магіл, а на дапамогу патрабуючым, у памяць аб сваяках памерлых, на храм, дзе за іх узносяцца малітвы. Праявіце міласэрнасць да нябожчыка, паклапаціцеся аб яго душы. Ва ўсіх нас гэты шлях наперадзе – як тады мы можам жадаць, каб нас узгадвалі ў малітве! Будзем міласэрнымі да памерлых. Як толькі хто памірае, пакліч святара, каб ён прачытаў яму «Паследаванне на выхадзе душы», якое трэба прачытаць кожнаму праваслаўнаму адразу пасля смерці. Пастарайся, каб адпяванне было ў самой царкве, а да таго часу чытай яму Псалтыр. Пахаванне можа быць здзейснена не пышна, а ўрачыста ў поўнай яго частцы, без скарачэнняў; думай не пра свае выгоды, а пра памерлага, з якім развітваешся назаўжды. Калі ў гэты час у касцёле некалькі нябожчыкаў, не адмаўляйцеся адпяваць іх разам. Лепш, калі нябожчыкаў будзе двое-трое, каб малітва ўсіх сваякоў разам была яшчэ больш гарачай, чым калі іх адпяваюць асобна, стамляючы і скарачаючы службу. Кожная малітва будзе як чарговая кропля вады для прагнучага. Сачыце за тым, каб Вялікі пост спраўляўся за памерлых. У цэрквах, дзе штодзённыя набажэнствы, памінаюць памерлых на працягу гэтых 40 дзён і нават больш. Калі нябожчык пахаваны ў царкве, дзе няма штодзённай службы, то сваякі павінны паклапаціцца аб тым, каб яе знайсці і замовіць у ёй святочную службу.
Акрамя таго, добра, каб іх імёны былі дадзены для чытання ў манастырах Ерусаліма або ў іншых святых месцах. Але галоўнае, што пост трэба загадваць адразу пасля смерці, калі душа асабліва мае патрэбу ў малітоўнай дапамозе.
Будзем клапаціцца пра тых, хто раней за нас адыходзіць на той свет, зробім для іх усё, што можам, памятаючы, што «Шчаслівыя міласэрныя, бо яны памілаваныя будуць».
