Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΣΔΑ) αναγνωρίζεται ευρέως ως σημαντική και αποτελεσματική διεθνής συνθήκη για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ευαισθητοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη. Και είχε σημαντική επιρροή στη νομοθεσία στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η σημασία του. Η Ευρώπη από πολλές απόψεις έχει γίνει καλύτερος τόπος ζωής τον τελευταίο μισό αιώνα, και η ΕΣΔΑ έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρήθηκαν ως θεμελιώδες εργαλείο από τις ηγετικές δυνάμεις μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να αποτρέψουν την επανάληψη των πιο σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχαν συμβεί κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η σύνταξη των πρώτων μέσων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, και στη συνέχεια το διεθνές σύμφωνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είχε ξεκινήσει στη σφαίρα των Ηνωμένων Εθνών λίγο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, προχωρούσε αργά, εν μέρει λόγω των διαφορετικών απόψεων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα ή τα οποία θα μπορούσαν να συμφωνηθούν. Αυτό μπορεί να ήταν ένας παράγοντας που συνέβαλε έντονα στον οποίο αποφασίστηκε να προωθηθεί η ατζέντα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την Ευρώπη με και στο Συνέδριο της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1948.
Στο Συνέδριο εκδόθηκε δήλωση και δέσμευση για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Συνέλευσης. Το δεύτερο και τρίτο άρθρο της Δήλωσης ανέφεραν: «Επιθυμούμε έναν Χάρτη του Ανθρώπινα Δικαιώματα διασφαλίζοντας την ελευθερία της σκέψης, του συνέρχεσθαι και της έκφρασης καθώς και του δικαιώματος σχηματισμού πολιτικής αντιπολίτευσης. Επιθυμούμε ένα Δικαστήριο με τις κατάλληλες κυρώσεις για την εφαρμογή αυτού του Χάρτη».
Το καλοκαίρι του 1949, περισσότεροι από 100 βουλευτές από τα τότε δώδεκα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπη συναντήθηκε στο Στρασβούργο για την πρώτη συνεδρίαση της Συμβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου (η συνέλευση των βουλευτών, η οποία σήμερα είναι γνωστή ως Κοινοβουλευτική Συνέλευση). Συναντήθηκαν για να συντάξουν έναν «χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και δεύτερον για να ιδρύσουν ένα δικαστήριο για την επιβολή του.
Μετά από εκτενείς συζητήσεις, η Συνέλευση απέστειλε την τελική της πρόταση στο όργανο λήψης αποφάσεων του Συμβουλίου, την Επιτροπή Υπουργών. Οι Υπουργοί συγκάλεσαν μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επανεξέταση και την οριστικοποίηση της ίδιας της Σύμβασης.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση συζητήθηκε και το τελικό της κείμενο διατυπώθηκε από αυτήν την ομάδα εμπειρογνωμόνων, η οποία αποτελούνταν εν μέρει από διπλωμάτες από τα Υπουργεία των κρατών μελών. Προσπάθησαν να ενσωματώσουν μια παραδοσιακή προσέγγιση των πολιτικών ελευθεριών για τη διασφάλιση της «αποτελεσματικής πολιτικής δημοκρατίας», από τις παραδόσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και άλλα κράτη μέλη του νεοσύστατου Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα άνοιξε προς υπογραφή στις 4 Νοεμβρίου 1950 στη Ρώμη και τέθηκε σε ισχύ στις 3 Σεπτεμβρίου 1953.
