Το μυστικό της ευτυχίας είναι να φροντίζεις τους άλλους και να τους κάνεις ευτυχισμένους, διευκρίνισαν οι ερευνητές. Η βοήθεια προς τους άλλους βοηθά στην κάλυψη της ανάγκης για κοινωνικές συνδέσεις και βελτιώνει την αυτοεκτίμηση. Είναι ενδιαφέρον ότι δεν είναι απαραίτητο το αντικείμενο φροντίδας να γίνει πραγματικά πιο ευτυχισμένο – είναι πιο σημαντικό για το ίδιο το άτομο να πιστεύει ότι κάνει κάτι καλό. Ευτυχία ονομάζεται συνήθως το αίσθημα της εσωτερικής ικανοποίησης από τη ζωή κάποιου. Συχνά αυτή η κατάσταση θεωρείται ως αποτέλεσμα της επίτευξης προσωπικών στόχων, της ικανοποίησης των δικών τους αναγκών. Στην πράξη, όμως, αποδεικνύεται ότι οι επιτυχημένοι άνθρωποι που έχουν πραγματοποιήσει τα όνειρά τους δεν είναι πάντα ευτυχισμένοι.
Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι η πηγή της ευτυχίας μπορεί να κρύβεται αλλού – όπως να δίνεις χαρά στους άλλους. Σε τέτοια συμπεράσματα κατέληξαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μιζούρι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ανώτατη Οικονομική Σχολή στη Ρωσία. Μιλούν για αυτό με περισσότερες λεπτομέρειες σε άρθρο στο Journal of Positive Psychology. Οι επιστήμονες διεξήγαγαν πέντε πειράματα που σχεδιάστηκαν για να διευκρινίσουν ποιες ενέργειες κάνουν τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους – το να φροντίζεις τον εαυτό σου, να φροντίζεις τους άλλους ή ίσως κάποιον που θα τους φροντίζει. Για κάθε μέρος της μελέτης, οι ερευνητές επέλεξαν 100-200 εθελοντές, κυρίως φοιτητές. Οι νευρωτικοί προτιμούν το ουίσκι, οι τυχεροί τη μπύρα. Τι λέει η επιλογή του αλκοόλ για τον χαρακτήρα; Στο πρώτο πείραμα, οι συμμετέχοντες έπρεπε να θυμούνται πότε έκαναν κάτι για να κάνουν τον εαυτό τους ή τους άλλους ευτυχισμένους. Όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να περιγράψουν πώς ένιωθαν εκείνη τη στιγμή, διαπίστωσαν ότι τους άρεσε να κάνουν τους άλλους πιο ευτυχισμένους παρά να προσπαθούν να κάνουν τον εαυτό τους πιο ευτυχισμένο. Στο δεύτερο στάδιο, οι ερευνητές προσπάθησαν να αναπαράγουν τα αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο και ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να κάνουν κάτι ευχάριστο για τον εαυτό τους ή για κάποιον άλλο ή απλώς για να συνομιλήσουν με έναν φίλο. Όσοι επιφορτίστηκαν να κάνουν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο ευτυχισμένο εξέφρασαν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τις άλλες δύο ομάδες. Έτσι, οι ερευνητές διευκρίνισαν, ειδικότερα, ότι δεν πρόκειται απλώς για επαφή με ένα άλλο άτομο, αλλά για τη φροντίδα του – διαφορετικά, και η απλή επικοινωνία θα τον έκανε εξίσου χαρούμενο. Το τρίτο μέρος της μελέτης έδειξε ότι το συναίσθημα της ευτυχίας δεν εξαρτάται από το πόσο καλύτερα αισθανόταν το άτομο που οι συμμετέχοντες ήθελαν να κάνουν ευτυχισμένο. Αυτή τη φορά, οι ερευνητές συνέλεξαν σχόλια από εκείνους για τους οποίους οι συμμετέχοντες στη μελέτη προσπάθησαν να κάνουν κάτι ευχάριστο. Όπως αποδείχτηκε, η ικανοποίηση των συμμετεχόντων δεν εξαρτιόταν τόσο από το πόσο κατάφεραν πραγματικά να κάνουν τον άλλον ευτυχισμένο, αλλά από το πώς οι ίδιοι αξιολόγησαν το αποτέλεσμα.
«Είναι πιθανό τα αληθινά συναισθήματα και η κατάσταση του αντικειμένου να μην είναι τόσο σημαντικά όσο η αντίληψη του ίδιου του ηθοποιού», γράφουν οι συγγραφείς. «Ίσως και μόνο η σκέψη ότι κάποιος έκανε άλλον πιο ευτυχισμένο είναι πιο σημαντική από τα πραγματικά συναισθήματα του αντικειμένου». Οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν επίσης για το τι κάνει τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους – τις δικές τους ενέργειες για να κάνουν τους άλλους ευτυχισμένους ή τις προσπάθειες κάποιου άλλου να κάνουν τον εαυτό τους ευτυχισμένο. Η διαδικασία ήταν παρόμοια με την πρώτη μελέτη, αλλά τώρα οι συμμετέχοντες έπρεπε να θυμούνται όχι μόνο πώς έκαναν κάτι για ένα άλλο άτομο, αλλά και πώς κάποιος έκανε κάτι καλό για εκείνους – έπαιξε το αγαπημένο τους τραγούδι, τους κάλεσε σε δείπνο, τους έκανε τρέχουσα εταιρεία. Οι εθελοντές περιέγραψαν αυτές τις ενέργειες και εκτίμησαν πόσο ευχάριστες ήταν. Στο τελευταίο πείραμα, έγινε σαφές ότι το να νοιάζεσαι για τους άλλους σε κάνει πιο ευτυχισμένο, ακόμα και όταν πρόκειται για εντελώς ξένους.
Οι ερευνητές σταμάτησαν ανθρώπους στο δρόμο και τους πρόσφεραν κάποια χρήματα. Σε ορισμένους από αυτούς, οι ερευνητές προσφέρθηκαν να συμμετάσχουν σε μια έρευνα για αυτό το ποσό και να κρατήσουν τα χρήματα για τον εαυτό τους, σε άλλους –για να πληρώσουν το δικό τους πάρκινγκ και σε άλλους– να πληρώσουν το πάρκινγκ κάποιου άλλου και, αν το επιθυμούσαν, να αφήσουν ένα σημείωμα που εξηγούσε το δράση. Όσοι πλήρωναν για το πάρκινγκ κάποιου άλλου και το ανέφεραν στον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου είχαν την πιο έντονη αίσθηση ευτυχίας σε σύγκριση με άλλους. Ήταν λίγο πιο αδύναμο για όσους πλήρωναν για έναν ξένο χωρίς να του αφήσουν σημείωμα. Είμαστε πραγματικά πιο ευτυχισμένοι στα 60 παρά στα 30; «Ίσως αφήνοντας ένα σημείωμα διασφαλίζει ότι ο άγνωστος θα αναγνωρίσει την καλή πράξη, κάτι που μπορεί να είναι σημαντικό για την κάλυψη της ανάγκης για μια αίσθηση εγγύτητας σε τέτοιες καταστάσεις», έγραψαν οι ερευνητές. «Αλλά είναι πιθανό ότι γράφοντας το σημείωμα, οι συμμετέχοντες είχαν μια επιπλέον ευκαιρία να ευχαριστήσουν τον άγνωστο, εκτός από το πάρκινγκ επί πληρωμή – έτσι είχαν την ευκαιρία να κάνουν δύο πράγματα που συμβάλλουν στην ευτυχία αντί για ένα».
Προφανώς, η ανάγκη να αισθάνεστε συνδεδεμένοι με τους άλλους είναι σημαντική – εξηγεί γιατί το να κάνετε κάτι για κάποιον άλλο έκανε τους συμμετέχοντες πιο ευτυχισμένους από το να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους. Για πιο ακριβή αποτελέσματα, θα ήταν χρήσιμο να μελετηθεί πώς λειτουργεί το καθιερωμένο αποτέλεσμα σε ζευγάρια ατόμων, όταν και οι δύο συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να κάνουν κάτι για να βελτιώσουν τη διάθεση του άλλου, είπαν οι ερευνητές. Θα είναι επίσης ενδιαφέρον να προσδιορίσουμε τις πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες της προσπάθειας να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους και ποιες θα είναι οι συνέπειες μιας τέτοιας συμπεριφοράς όταν γίνει στρατηγική ζωής.
