Η ανάγκη και η σκοπιμότητα της μείωσης του εξαναγκασμού στην περίθαλψη ψυχικής υγείας είναι ευρέως αναγνωρισμένη. Η συζήτηση για το εάν ο στόχος είναι η μείωση ή η εξάλειψη της χρήσης καταναγκαστικών μέτρων είναι ένα καυτό θέμα στους κύκλους των επαγγελματιών και των χρηστών υπηρεσιών. Από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάποιος θα έπρεπε τελικά να εξαλειφθεί. Η ψυχιατρική κοινότητα σε πολλές χώρες εργάζεται τώρα για να κατανοήσει καλύτερα, να μειώσει και να εφαρμόσει εναλλακτικές λύσεις αντί του εξαναγκασμού.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία καθώς και η καθοδήγηση σχετικά με τις κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας που δημοσιεύθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) διατυπώνουν σαφείς στόχους για το μέλλον της ψυχιατρικής και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Οι καινοτόμες έννοιες της φροντίδας ψυχικής υγείας που επικεντρώνονται στην πλήρη συμμετοχή, τον προσανατολισμό στην ανάκαμψη και την πρόληψη του καταναγκασμού διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη αυτών των στόχων.
Στο πρόσφατο 31st Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχιατρικής που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι διεξήχθησαν συζητήσεις για την εφαρμογή και την επιστημονική αξιολόγηση των επιπτώσεων τέτοιων μοντέλων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Και οι ανάγκες για αυτές να δίνονται προτεραιότητα στον εθνικό σχεδιασμό και τις αποφάσεις προϋπολογισμού για την ψυχική υγεία.
Σε μια παρουσίαση της Lieselotte Mahler, Ιατρικής Διευθύντριας και Επικεφαλής Τμήματος Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Βερολίνο και με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charité του Βερολίνου, επισημάνθηκε ότι «πάνω από όλα, τα μέτρα καταναγκασμού αποτελούν προφανή καταπάτηση των προσωπικών δικαιωμάτων κάποιου».
«Έχουν αρνητικές συνέπειες για όλους όσους επηρεάζονται, όπως σωματικό τραυματισμό, χειρότερη έκβαση της θεραπείας, διακοπή της θεραπευτικής σχέσης, υψηλότερα ποσοστά εισαγωγής, υψηλότερο κίνδυνο μελλοντικής καταναγκαστικά μέτρα, ψυχολογική βλάβη μέχρι και τραύμα», πρόσθεσε.
Η Δρ Lieselotte Mahler επεσήμανε ότι, «Είναι δραστηριότητες που έρχονται σε αντίθεση με την αυτοεικόνα των ψυχιατρικών επαγγελματιών, κυρίως επειδή δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές ως θεραπευτικές».
Η Πρόεδρος της συζήτησης καθ. Michaela Amering από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, Αυστρία, σχολίασε αυτό δηλώνοντας ότι "Νομίζω ότι πολλοί από εμάς έχουμε βιώσει αυτό το συναίσθημα ότι δεν είναι αυτό για το οποίο ήρθαμε –το ψυχιατρικό επάγγελμα που έχουμε– και ότι πρέπει να είμαστε άνθρωποι που μεταχειρίζονται καταναγκαστικά άλλους ανθρώπους».
Ο προηγούμενος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκή Ψυχιατρική Ένωση (EPA), η καθ. Silvana Galderisi, η οποία ήταν Συμπρόεδρος της Ομάδας Εργασίας της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας (WPA) και της ομάδας αναφοράς για την Ελαχιστοποίηση του Καταναγκασμού στη Φροντίδα Ψυχικής Υγείας, παρουσίασε δεδομένα σχετικά με την εφαρμογή εναλλακτικών λύσεων αντί του καταναγκασμού ως βασικό συστατικό της βελτίωσης της φροντίδας ψυχικής υγείας . Ο καθηγητής Galderisi, σημείωσε «Είναι πραγματικά το λιγότερο ευχάριστο κομμάτι της δουλειάς. Αυτό μερικές φορές προκαλεί πολύ πόνο στους χρήστες, αλλά και σε εμάς. Οπότε, είναι σίγουρα μια αμφιλεγόμενη πρακτική».
Η καθηγήτρια Silvana Galderisi διευκρίνισε «οι πρακτικές καταναγκασμού εγείρουν ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως έχει επισημανθεί πολύ, πολύ καλά και στις άλλες παρουσιάσεις, ειδικά υπό το φως των Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD), το οποίο έχει πολλές καλές πτυχές, αλλά πραγματικά πολλές καλές πτυχές.”
«Η CRPD ζητά από τα κράτη μέλη να δουν τα άτομα με αναπηρία από την οπτική γωνία ενός φορέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικό; Δηλαδή, αυτό είναι κάτι που όταν το διαβάζουμε το λέμε, αλλά φυσικά, εννοώ, τι νόημα έχει εδώ; Τα άτομα με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες ή με σοβαρή ψυχική διαταραχή – η οποία γενικά συνδέεται και με την αναπηρία, όχι πάντα, αλλά πολλές φορές – έχουν λιγότερα δικαιώματα από άλλα άτομα; Φυσικά και όχι. Έχουν το δικαίωμα να το ισχυριστούν. Τα δικαιώματα, η βούληση και οι προτιμήσεις τους πρέπει πάντα να γίνονται σεβαστά», τόνισε η καθ. Silvana Galderisi.
Οι εργασίες της Ομάδας Εργασίας WPA και της ομάδας αναφοράς για την Ελαχιστοποίηση του Καταναγκασμού στην Φροντίδα Ψυχικής Υγείας και οι διάφορες συζητήσεις και είδη επιχειρημάτων τελείωσαν. Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της εργασίας ήταν μια δήλωση θέσης της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας. Ο καθηγητής Galderisi ανέφερε «ότι κατά την άποψή μου και κατά την άποψη όλων των μελών της ομάδας [WPA Taskforce], είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα. Έχοντας μια δήλωση θέσης που λέει ότι ο εξαναγκασμός χρησιμοποιείται υπερβολικά στα συστήματα ψυχικής υγείας. Και αυτός είναι ένας από τους κύριους μοχλούς της αλλαγής, γιατί εννοώ ότι αν αναγνωρίσουμε ότι ο εξαναγκασμός χρησιμοποιείται υπερβολικά, τότε αυτό είναι ένα ζήτημα. Οπότε, σίγουρα είναι υπερβολική χρήση και στόχος μας πρέπει να είναι να φτάσουμε σε περισσότερη ομοιογένεια και να έχουμε κοινά σημεία που να το αναγνωρίζουν αυτό».
Ο καθηγητής Vinay Lakra, Πρόεδρος του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (RANZCP) τόνισε την ανάγκη υποστήριξης αυτής της πρωτοβουλίας WPA. Είπε, «Χρηματοδοτήσαμε αυτό το έργο [WPA]. Το συμβούλιο μας αποφάσισε όταν ο John Allen ήταν πρόεδρος και εγώ ήμουν εκλεγμένος πρόεδρός του, αποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε αυτό το έργο γιατί αν υπάρχει κάτι που μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα φάρμακα, αυτό είναι η χρήση καταναγκασμού. Δεν βλέπουμε ανθρώπους να κρατούν πλακάτ, έξω από συνέδρια ιατρικής. Βλέπεις ανθρώπους να κρατούν πλακάτ που διαμαρτύρονται έξω από ψυχιατρικά συνέδρια».
«Και σχεδόν πάντα σχετίζεται με το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε εξαναγκασμό στην παροχή υπηρεσιών μας. Έτσι, θα παροτρύνω οποιονδήποτε σχετίζεται με την Ευρωπαϊκή Ψυχιατρική Εταιρεία (EPA) ή με άλλες κοινωνίες μέλη της EPA εδώ να κάνει ό,τι μπορεί για να υποστηρίξει τη συνέχιση αυτού του έργου, γιατί νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό», πρόσθεσε ο καθηγητής Vinay Lakra. .
