Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Αμαζόνιος αντιμετωπίζει μια από τις πιο αδυσώπητες ξηρασίες στην καταγεγραμμένη ιστορία. Συγκλονιστικές εικόνες από την πολιτεία Amazonas της Βραζιλίας δείχνουν εκατοντάδες δελφίνια του ποταμού και αμέτρητα ψάρια νεκρά στις όχθες του ποταμού αφού οι θερμοκρασίες του νερού τον περασμένο μήνα εκτοξεύτηκαν από 82 βαθμούς Φαρενάιτ σε 104 βαθμούς Φαρενάιτ.
Καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, οι αυτόχθονες πληθυσμοί και οι τοπικές κοινότητες σε όλο τον Κεντρικό και Δυτικό Αμαζόνιο - συγκεκριμένα περιοχές στη Βραζιλία, την Κολομβία, τη Βενεζουέλα, τον Ισημερινό και το Περού - βλέπουν τα ποτάμια τους να εξαφανίζονται με πρωτοφανείς ρυθμούς.
Δεδομένης της εξάρτησης της περιοχής από τις πλωτές οδούς για τις μεταφορές, οι πολύ χαμηλές στάθμες των ποταμών διακόπτουν τη μεταφορά βασικών αγαθών, με πολλές κοινότητες να δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα και νερό. Τα περιφερειακά τμήματα υγείας έχουν προειδοποιήσει ότι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη η παροχή επείγουσας ιατρικής βοήθειας σε πολλές κοινότητες του Αμαζονίου.
Στη Βραζιλία, η πολιτειακή κυβέρνηση της Αμαζόνας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης καθώς οι αρχές προετοιμάζονται για τη χειρότερη ξηρασία στην ιστορία της πολιτείας και αναμένεται να επηρεάζουν τη διανομή νερού και τροφίμων σε 500,000 άτομα μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Περίπου 20,000 παιδιά ενδέχεται να χάσουν την πρόσβαση στα σχολεία.
Οι θερμές και ξηρές συνθήκες έχουν επίσης προκαλέσει πυρκαγιές σε ολόκληρη την περιοχή. Από τις αρχές του 2023, περισσότερα από 11.8 εκατομμύρια στρέμματα (18,000 τετραγωνικά μίλια) του Αμαζονίου της Βραζιλίας έχουν καταστραφεί από φωτιά, μια περιοχή διπλάσια από το Μέριλαντ. Στο Μανάους, την πρωτεύουσα της Αμαζόνας στη Βραζιλία και μια πόλη δύο εκατομμυρίων κατοίκων, οι γιατροί ανέφεραν αύξηση των αναπνευστικών προβλημάτων λόγω του επίμονου καπνού από τις πυρκαγιές, ειδικά μεταξύ παιδιών και ηλικιωμένων.
Οι μακρινές πόλεις έχουν επίσης επηρεαστεί. Στον Ισημερινό, όπου συνήθως το 90% της ενέργειας παράγεται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς, η ξηρασία του Αμαζονίου υποχρέωσε την κυβέρνηση να εισάγει ενέργεια από την Κολομβία προκειμένου να αποφευχθούν εκτεταμένες διακοπές ρεύματος. «Ο ποταμός που ρέει από τον Αμαζόνιο, όπου βρίσκονται τα εργοστάσιά μας, έχει μειωθεί τόσο πολύ που η υδροηλεκτρική παραγωγή μειώθηκε στο 60% κάποιες μέρες». εξήγησε ο Φερνάντο Σάντος Αλβίτε, υπουργός Ενέργειας του Ισημερινού.
Αν και οι υγρές εποχές ποικίλλουν σε ολόκληρο τον Αμαζόνιο, η βροχή δεν αναμένεται στις περισσότερες πληγείσες περιοχές μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου ή τις αρχές Δεκεμβρίου.
EL NIÑO, ΑΠΟΔΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΦΩΤΙΑ: ΕΝΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ
Τονίζουν οι επιστήμονες ότι ενώ η ακραία ξηρασία επηρεάζεται από το Ελ Νίνιο, η αποψίλωση των δασών με τα χρόνια έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Επιπλέον, οι πυρκαγιές που συνδέονται με πρακτικές κοπής και καύσης που ευνοούνται από κτηνοτρόφους και παραγωγούς σόγιας ωθούν την περιοχή πέρα από τα όριά της.
Η Ane Alencar, Διευθύντρια Επιστήμης στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Έρευνας του Αμαζονίου (IPAM), εξηγεί, «Ο καπνός από τις πυρκαγιές επηρεάζει τη βροχή με διάφορους τρόπους. Όταν κόβετε το εγγενές δάσος, αφαιρείτε τα δέντρα που απελευθερώνουν υδρατμούς στην ατμόσφαιρα, μειώνοντας άμεσα τις βροχοπτώσεις».
Η έρευνα έχει δείξει ότι αυτή η εκφυλιστική διαδικασία θα μπορούσε να μας ωθεί πιο κοντά σε ένα «σημείο αιχμής» στον Αμαζόνιο, με τις θερμότερες και μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας να προκαλούν δυνητικά μαζικό θάνατο των δέντρων. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο Nature Climate Change υποθέτει ότι απέχουμε μόλις δεκαετίες από το να καταρρεύσουν και να γίνουν σαβάνα τεράστια τμήματα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου – η οποία, με τη σειρά της, θα είχε καταστροφικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο.
Αυτή η ξηρασία δεν είναι μια μεμονωμένη φυσική καταστροφή. Είναι ένα σύμπτωμα της παγκόσμιας κλίμα αλλαγές και τις τοπικές επιπτώσεις της αποψίλωσης των δασών. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί συντονισμένη δράση σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Η κυβέρνηση της Βραζιλίας έχει δημιουργήσει μια ειδική ομάδα και το Περού κήρυξε περιφερειακή έκτακτη ανάγκη, αλλά πολύ λίγες κοινότητες στην περιοχή έχουν δει συντονισμένες προσπάθειες για τον μετριασμό των επιπτώσεων της ξηρασίας. Εν τω μεταξύ, οι αναλυτές ανησυχούν ότι οι απομακρυσμένες και απομονωμένες κοινότητες ιθαγενών θα υποφέρουν περισσότερο από τις περισσότερες.
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής, παρά το γεγονός ότι συμβάλλουν το λιγότερο στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι απαραίτητη η διεθνής αλληλεγγύη και η υποστήριξη για τις πληγείσες κοινότητες.
