NEW YORK. —Eskerrik asko, eta arratsalde on. Plazer handia da niretzat hemen egotea, Nazio Batuen Erakundean, Europar Batasunaren ordezkari eta [Nazio Batuen] Segurtasun Kontseiluaren bileran parte hartzea, Europar Batasunaren eta Nazio Batuen arteko lankidetzaz hitz egiteko.
Baina hori baino zerbait gehiagoz aritu naiz. Oso mundu konplexu, zail eta erronka batean bizi garela esaten hasi nintzen. Baina Nazio Batuen Erakunderik gabe, mundua oraindik erronka eta arriskutsuagoa izango da.
Nazio Batuen Erakundea iluntasunean dagoen argia da. Mundua gero eta ilunagoa da, baina Nazio Batuen Erakunderik gabe gauzak askoz okerragoak izango lirateke.
Nazio Batuen Erakundeak nahasmenaren erdian mugarri gisa duen garrantzia azpimarratu nahi nuen.
Nire sostengu irmoa adierazi nion Nazio Batuen sistemari eta, bereziki, idazkari nagusiari [Nazio Batuetako António Guterres]. Bereziki, jasaten ari den eraso bidegabeetatik defendatuz.
Nire hasieran hitzaldian, gaur egungo munduko bi arazo nagusitan zentratu nintzen bereziki. Biak une erabakigarriak dira Nazio Batuen Erakundearentzat, Nazio Batuen baloreak eta printzipioak errespetatzeko: Ukraina eta Gaza.
Ukrainan, Errusiako erasoak basakeria handiz jarraitzen du.
Uste dut ez dagoela ukrainarrek amore emateko, bandera zuria altxatzeko. Ez da ukrainarrentzat [hau egiteko] momentua. Inbaditzaileari aurre egiten jarraitu behar dute, eta guk lagundu egiten jarraitu behar dugu, aurre egin ahal izateko.
Ukrainan egon naiz. Haien hiriak errusiar misilek bonbardatzen dituzte eta haien kultura eta identitatea suntsipenarekin mehatxatuta daude. Errusiak Ukrainari existitzeko eskubidea ukatzen diolako.
Beste behin ere, eraso hau Nazio Batuen Gutunaren urraketa nabarmena da, eta nahiko komikoa izan da gaur Errusiako enbaxadoreak [Nazio Batuetan] Europako Batasuna botere erasokorra dela salatzea.
Potentzia oldarkorra al gara? Hau esaten ari da bizilagun baten aurka mende honetako erasorik handiena egiten ari den Errusia?
Bada, Ukrainarako Europar Batasuneko kide izateko deia egin nuen, hori izango baita Ukrainari eskain diezaiokegun segurtasun konpromisorik sendoena.
Errusiako herriaren aurka ez gaudela azpimarratu nuen. Ez gaude Errusiaren aurka, Errusiako nazio eta estatuaren aurka. Auzokoa inbaditu duen erregimen autoritario baten aurka gaude, Nazio Batuen Gutuna urratuz.
Bigarren gaia Gaza da. Gazako egoera jasanezina da. Palestinako biztanleriaren biziraupena bera dago jokoan. Eskala zabaleko suntsiketa dago. Gizartea egiten duen guztia suntsitzen ari da, sistematikoki: hilerrietatik, unibertsitateetara, erregistro zibiletik, jabetza erregistroraino. Eskala zabaleko suntsipena, ehunka milaka pertsonaren gosetea, gosetea eta osasun-laguntza eta laguntza humanitarioaren falta larria.
Dakiguna da haur ugari traumatizatuta daudela, umezurtz eta aterperik gabe daudela.
Aldi berean, gogorarazi behar dugu oraindik 100 bahitu baino gehiago daudela Israelgo terroristek.
Egoera hori arindu egin behar da, eta horretarako, laguntza humanitarioa areagotu behar dugu. Baina kontuan izanda krisi humanitario hau ez dela hondamendi natural batek eragiten. Ez da uholdea. Ez da lurrikara bat. Ez da naturak eragindako zerbait. Gizakiak eragindako hondamendi humanitarioa da.
Bai, behar duten jendeari lagundu behar diogu. Laukoiztu egiten ari gara gure laguntza humanitarioa [urriaren 7tik.] Nazioarteko komunitatea mobilizatu behar dugu. Baina premiazkoa da Israelgo agintariek sarbide humanitarioa eragozteari uztea. [Laguntza ematea] jausgailuetatik eta itsasotik ezer baino hobea da, baina hau ez da alternatiba.
Ezin dugu ordezkatu errepidez datozen ehunka tona eta ehunka kamioi aire bidezko operazio batekin. Ezer baino hobea da, baina ez digu eragozten benetako arazoa zein den erakustea eta seinalatzea. Eta benetako arazoa da ez dagoela sarbide nahikorik, errepidez dagoen sarbide arruntetik.
Jausgailuak jaurtitzen ari gara ordubete autoz, aireportu bat dagoen leku batean. Beraz, zer? Zergatik ez erabili aerodromoa? Zergatik ez ireki atea kotxeei, kamioiei?
Hau da gaur egungo arazoa, baina arazoaren oinarriak aztertu behar ditugu, eta Ekialde Hurbilean bake iraunkorra nola lortu aztertu.
Hori egiteko modu bakarra –Europar Batasunaren ikuspuntutik– bi estatuen konponbidea da.
Nazio Batuen Segurtasun Kontseilua neurriak hartzera animatzen dut. Segurtasun Kontseilua gomendatzen dut ebazpen berri bat idaztera, bi estatuen konponbidea "konponbide" gisa espresuki onartuz eta hori errealitate bihur daitekeen printzipio orokorrak definituz.
Europarrok, Nazio Batuen balioak nazioarteko sistemaren oinarrian jarraitzen dugu.
Europar Batasunak Nazio Batuen Erakundeari babesten dio ekonomikoki. Finantza-laguntzaile handiena gara. Nazio Batuen aurrekontu arruntaren ia herena finantzatzen dugu. Herena estatu kideetatik eta Europar Batasunetik dator. Nazio Batuen erakunde guztien [ia] laurden bat finantzatzen dugu, UNRWA barne. Mundu osoko Nazio Batuen programa guztien [ia] laurden bat finantzatzen dugu.
Eta, aldi berean, 20 misio eta operazio militar eta zibil baino gehiago ditugu munduan zehar. Segurtasun Kontseiluko kideei azaldu nien. Mundu osoan, 4.300 europar daude bakearen alde lanean 25 misio [eta operazio] militar eta zibiletan. Gatazka osteko egoeretan lan egitea, segurtasun indar nazionalak trebatzea, hainbat eskualdetako egonkortasun orokorrari lagunduz. Afrikan –[haiek] bata bestearen atzetik aipatu nituen–, Itsasoan –azkena Itsaso Gorrian (EUNAVFOR Operazioa Aspides)–, Mediterraneoan, Afrikako hainbat tokitan. Munduan zehar badira europarrak bakea errealitate bilakatzen saiatzeko lanean.
Gatazken prebentzioan ere arreta jarri behar dugu. Argi dago askoz hobe litzatekeela gatazkak saihestea gatazka piztutakoan azkar etortzea baino.
Ez ahaztu "ahaztutako" gatazkak. Ez ahaztu Afganistango non genero apartheid bat dagoen. Ez ahaztu Afrikako Adarrean, Sudanen, Somalian gertatzen ari denaz. Munduan zehar, hainbeste krisi daude, non horiek prebenitzeko eta konpontzen saiatzeko gure gaitasuna areagotu behar dugu.
Segurtasun hornitzaile izan nahi dugu, garapen iraunkorraren alde lan eginez eta Nazio Batuen Erakundeari lagunduz. Etxe hau inoiz baino gehiago behar dugulako. Eta Nazio Batuen sisteman lan egiten duten guztiei omendu nahi diet, batez ere jendeari lagundu nahian bizia galdu dutenei, bereziki Gazan.
Eskerrik asko.
Q & A
G. Bakea nahi duzula esan berri duzu. Zer egiten ari da Europar Batasuna, edo egin dezake, Gazan sei asteko su-etena sustatzen eta sustatzen saiatu eta laguntza humanitarioa sartzen uzteko eta gerrillak eta presoak trukatzeko? Zein da EBk Haitin Ariel Henry lehen ministroaren dimisioaren aurrean eta Lehendakaritzako Trantsizio Kontseiluaren aurreikuspenaren aurrean?
Bada, Haiti urtetan egon den krisi kronikoetako bat da. Hau ez da egun batetik bestera gertatu. Nazioarteko komunitateak denbora gehiegi behar izan du Haitin esku hartzeko. Orain, beren gaitasunak lurrean zabaltzeko zain dagoen misio honekin, egonkortasun minimo bat berreskuratzen saiatzeko aukera dago laguntza humanitarioa zabaltzeko. Badakit horrek ahalegin handia eskatuko duela. Esan dezakedan gauza bakarra da misio hau onartzen dugula. Indar horien hedapena onartzen dugu. Uste dugu nazioarteak konpromisoa hartu behar duela haitiar herria dagoen tokian dagoen osotasun beltzetik atera dadin. Bakarrik, ez dute lortuko, hori argi dago. Nazioarteko komunitatearen konpromiso sendoa behar du, eta Estatu Batuek, Kanadak eta [k] Keniako herriak beren tropak, poliziak, ahalegin horretan aritzeko egindako ahaleginak nabarmendu nahi ditut.
Zertan ari gara? Begira, hemen Segurtasun Kontseiluan. Zertan ari dira europarrak? Frantzia duzu, Eslovenia duzu, Malta daukazue [dira] Segurtasun Kontseiluko kideak aldea eragin dezakeen ebazpen bat onartzen dutenak. Bultzada denak ados jartzen saiatzeko behar denaren inguruan, hau da, epe luzerako etsaiak etetea eta, aldi berean, bahituen askatasuna. Badakizue Europar Batasuneko estatu kideen artean sentsibilitate desberdinak daudela, baina batzen gaituena da gerrillak askatu behar izatea baldintza gisa, etsaiak geldiarazteko eta irtenbide politikoa bilatzeko. Eta hori egiten ari dira Europar Batasuneko Segurtasun Kontseiluko kideak.
G. Aipatu berri dituzun Europako nazio batzuek hartutako Segurtasun Kontseiluaren jarreraz gain, ba al dago Europar Batasunak Gazan gertatzen ari dena geldiarazteko beste palankarik erabil dezakeen? Non daude benetako ekintzak? Non daude EBk hartutako neurriak? Oraindik ez dugu ezer ikusi, deskribatu berri duzunaz gain. Benetan ez al dago beste ezer? Badakigu, halaber, Europako herrialde batzuk benetan gaitzen ari direla Gazan gertatzen ari dena armak bidaliz, Alemania adibidez. Beraz, nola uztartzen duzu hori eta zeintzuk dira EBk har ditzakeen benetako neurriak?
Esan bezala, Europar Batasun osoa ordezkatzen ari naiz. Batzuetan, zaila da sentsibilitate eta posizio desberdinak daudelako. Badira Estatu kide batzuk, Israelen aurkako kritika txikiena izan dezakeen jarrerarik hartzeko erabat uzkurtzen direnak, eta su-etena lortzeko asko bultzatzen ari diren beste batzuk. Bi estatu kide –Irlandak eta Espainiak– eskatu diegu Europako Batzordeari eta niri, Goi Ordezkari gisa, aztertzeko Israelgo Gobernuaren jokabidea nola eta ea ados dagoen, nola egokitzen den Israelekin dugun Elkarte akordioaren araberako betebeharrekin. Eta datorren astelehenean, Kanpo Arazoetako Kontseiluan, gai garrantzitsu honi buruzko orientazio eztabaida egingo dugu.
G. Gazarako itsas korridorean, azal diezagukezu nola ikusten duzun funtzionatzen duen apur bat eta bertan ibiliko zara? Badakigu Larnakatik irten den lehen ontzi bat dagoela, baina nora joango da?
Beno, hau espainiarren ontzia da... Hau World Kitchen-eko ontzia da, ez da EBko ontzia. Ez ditut besteen merituak hartu nahi, ezta? Aparteko meritua duten pertsona hauek ontzian jarri zuten itsasontzia da, beren baliabideekin janaria biltzen eta itsasontziz bidaltzen saiatzen ari direlako. Eta esan bezala, begira, itsasontziz joan daitezke, ezer baino hobeto. Baina Gazako kostaldea ez da erraza, ez baitago porturik. Estatu Batuek behin-behineko portu moduko bat eraiki nahi dute itsasontziak kostaldera hurbiltzeko prest egon daitezen. Badakit hau gertatzen ari dela. Hori gertatzen ari da, baina ekimen indibidual batek emandako ontzia da. Meritu guztia eman nahi diet. Eta, aldi berean, Europako Batzordeak eta Europar Batasunak, [itsas korridorearen] ekimen honi laguntza eman zioten. Laguntza humanitarioaren ikuspuntutik asko egiten ari gara. Asko egiten ari gara. Baina gogoan izan gerra aurretik egunero 500 kamioi sartzen zirela Gazara eta orain, kasurik onenean, 100 baino gutxiago. Imajinatu herri batean bizitzea eta bat-batean, hornidura kopurua bost edo zatitan banatzen ari dela. hamarretarako, eta horretaz gain, eskaintzaren banaketa oso zaila izaten ari da egunero ekintza militarrak izaten direlako. Beraz, gure ekimen guztiak itsasoan jarri behar ditugu, aireko ahalmenetan, baina ez ditugu ahaztu behar arazoaren oinarriak. Arazoaren oinarria Gazara sartzeko modu arruntetik kendu beharreko oztopoak daudela da.
G. Beraz, itsas korridorearen alde egiten duzula esaten ari zara, baina inolaz ere parte hartzen al zarete orduan? Europar Batasunak badu zereginik?
Bai, badugu rol bat. [Europako] Batzordeko presidentea [Ursula von der Leyen] Ziprera joan zen, horrekin Europar Batasunaren atxikimendua eta konpromisoa adieraztera. Baina kontuan izan nor ari den zer egiten.
Eskerrik asko.
Bideoaren esteka: https://audiovisual.ec.europa.eu/en/video/I-254356
