Aðildarríki Sameinuðu þjóðanna náðu samkomulagi laugardaginn 4. mars um fyrsta alþjóðlega sáttmálann til að vernda úthafið, sem ætlað er að vinna gegn ógnum við vistkerfi sem eru mannkyninu lífsnauðsynleg.
Árið 1982 samþykktu aðildarríki SÞ að undirrita hafréttarsáttmála. Samningaviðræðurnar um nýja sáttmálann munu hafa staðið yfir í tæp tuttugu ár og jákvæð niðurstaða þeirra er góð tíðindi því ekkert spáði því að aðildarlöndin yrðu loksins sammála.
Eftir tveggja vikna ákafar umræður, þar á meðal síðla kvöldfundar á föstudag, kláruðu fulltrúar texta sem ekki er lengur hægt að breyta verulega. „Það verða engar endurupptökur eða efnislegar umræður“ um þetta mál, fullvissaði ráðstefnustjórinn Rena Lee samningamenn.
Til viðbótar við viðurkenningu á sameiginlegri arfleifð mannkyns á fimmtíu og fjögurra síðna texti að leggja grunn að áætlun um verndun hafsins. Þar er meðal annars kveðið á um að stofnuð verði verndarsvæði sjávar sem ná yfir svæði sem jafngildir 30% af úthafinu. Þetta er leið til að tjá loforð sem gefin voru á síðustu COP fyrir líffræðilegan fjölbreytileika sem undirritaður var í Montreal í byrjun vetrar.
„Afmörkun þessara svæða mun byggjast á samstöðu og í hverju tilviki fyrir sig,“ segir Frédéric Le Manach, vísindastjóri Bloom, samtaka sem taka þátt í baráttunni gegn eyðingu vistkerfa sjávar. „Hætt er á að lenda á verndarsvæðum þar sem mannskemmandi athafnir eru enn leyfðar, eins og raunin er í Frakklandi...
Önnur stoðin í nýja sáttmálanum? Réttlátari skipting erfðaauðlinda sjávar. Nýi samningurinn ætti því að leiða til þess að stofnaður yrði sameiginlegur sjóður sem hluti af hagnaði úthafsins yrði greiddur í, um 2%. Það sem á eftir að gera er að „finna rétta aðferðina til að hrinda þessu öllu í framkvæmd umfram hið einfalda loforð,“ segir Frédéric Le Manach.
Nákvæmt innihald textans var ekki gefið út strax, en baráttumenn fögnuðu honum sem vatnaskilum fyrir verndun líffræðilegs fjölbreytileika. „Þetta er sögulegur dagur náttúruverndar og til marks um að í sundruðum heimi getur verndun náttúru og fólks sigrað landstjórnarmál,“ sagði Laura Meller hjá Greenpeace.
Í sameiginlegri yfirlýsingu frá utanríkisráðuneytinu og sjávarútvegsráðherranum fögnuðu Frakkland einnig „sögulegum samningi“. Antonio Guterres, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, óskaði fulltrúum til hamingju, að sögn talsmanns: Samningurinn er „sigur fyrir fjölþjóðastefnu og fyrir alþjóðleg viðleitni til að vinna gegn eyðileggingarþróun sem ógnar heilsu hafsins, nú og fyrir komandi kynslóðir. EU Virginijus Sinkevicius, umhverfisstjóri, sagðist vera „mjög stoltur“ af sáttmálanum og fagnaði honum sem „sögulegu augnabliki fyrir höfin okkar“.
Frjáls félagasamtök Bloom óttast hins vegar „mjúk ferli sem nefna hlutina ekki nafn“ og sáttmála „sem verður áfram vindur“ þar sem „pólitískur vilji til að framkvæma raunverulegar aðgerðir“, segir Frédéric Le Manach.
Nú þarf að þýða nýja alþjóðasáttmálann um verndun úthafsins á sex opinber tungumál Sameinuðu þjóðanna á næstu vikum, áður en hann verður sendur til hvers aðildarlanda samtakanna til staðfestingar á þjóðþingum. Samþykki að minnsta kosti sextíu ríkja þarf til að það öðlist gildi.
