By S. Athanasii Alexandrini
CAPUT 1
Antonius erat Aegyptius genere, parentibus nobilibus et satis opulentis. Ipsi erant Christiani et christiane educatus. Cum autem puer esset, a parentibus nutritus est, nihil sciens nisi eos et domum suam.
* * * *
Cum adolevit et factus est adolescens, non potuit ferre ad studium mundanae scientiae, sed extra consortium puerorum esse voluit, habens omne desiderium vivere secundum quod scriptum est de Jacob, simplex in domo sua;
* * * *
Sic in templo Domini cum suis parentibus inter credentes apparuit. Qui nec lascivus ut puer, nec elatus ut homo. Sed parentibus quoque parebat, et librorum lectioni indulgebat, retinens eorum utilitatem.
* * * *
Nec parentes excruciabat, ut puer in rebus mediocribus, ad sumptuosos ac varios cibos, nec ad voluptates quaesivit, sed contentus tantum rebus, nihil praeterea deerat.
* * * *
Mortuo parentibus, cum parva sorore solus remansit. Erat autem tunc fere octodecim vel viginti annos natus. et solam sororem suam et domum suam custodivit.
* * * *
Sed nondum sex menses a morte parentum transierant, et euntes ut moris erat ad templum Domini, cogitabat ambulans in cogitatione sua, quomodo apostoli, relictis omnibus, secuti sunt Salvatorem; et fideles illi, secundum quod scriptum est in Actis, vendentes possessiones suas, apportaverunt precium suum et posuerunt ante pedes apostolorum, ut distribuerent in eleemosynam; quae et quanta sit illis in caelo spes.
* * * *
Hoc secum cogitans, templum intravit. Contigit ergo ut Evangelium legeretur, et audivit quomodo Dominus diceret diviti: Si vis perfectus esse, vade, et vende omnia quae habes, et da pauperibus: et veni, sequere me; et habebis thesaurum celi.
* * * *
Et quasi a Deo acceperat memoriam et cogitationem sanctorum apostolorum et primorum credentium, et quasi specialiter pro eo evangelium legeretur, statim de templo reliquit, et possessiones, quas habebat, suis convivis dedit. maioribus suis (trecenta iugera arabilis pulcherrime habuit) ut nullatenus eum nec sororem perturbarent. Reliqua omnia, quae habebat, vendidit et satis pecuniae summa collecta pauperibus distribuit.
* * * *
De rebus sororis nonnihil servavit, sed cum intraverunt templum, et Dominum in Evangelio loquentem audiverunt: "Nolite solliciti esse in crastinum", non potuit sustinere amplius; ad populum mediocris rei. Sororem familiaribus ac fidelibus virginibus commendans, eam in virginum domo educandam tradidit, ipse deinceps extra domum vitam asceticam se tradidit, in se ipsum incumbens et vitam austeram ducens. Sed eo tempore nulla adhuc in Aegypto monasteria mansura erant, nec eremita longinqua deserta noverat. Qui se altius cupiebat solus non procul a villa sua exercuit.
* * * *
Erat ergo in vicino pago senex, qui ab adolescentia vitam monasticam duxerat. Quem cum Antonius vidisset, aemulari bonitate coepit. Et ipse etiam ab initio in locis prope vicum habitare coepit. Et ut audivit ibi de quodam bono viventis, ivit et quaesivit eum sicut apis sapiens, et non rediit ad locum suum, donec eum viderat; ac deinde, quasi ex eo sumens aliquid, ad virtutem euntem, iterum illuc revertitur.
* * * *
Ita summum studium, ac summum studium in hujus vitae rigoribus exercendi. Manibus etiam operabatur, quia audiebat: "Qui non operatur, non comedet". Et quicquid meruit, partim in se, partim in egenis impendit. Et sine intermissione orabat, quoniam noverat apud nos sine intermissione orare. In legendo adeo diligens fuit, ut nihil, quod scriptum esset, deesset, omnia in memoria retineret, et ad extremum cogitationem suam detraheret.
* * * *
Hoc habito, Antonius ab omnibus amabatur. et bonis ad quos ivit, sincere obedivit. Utriusque eorum commoda et beneficia in se ipse studuit. Observabat suavitatem unius, alterius in orationibus constantiam, alterius tranquillitatem, quarti philanthropiam. alii in uigilia, alii in lectione; miratus alium patientiae, modo ieiunii ac prostrationis. alium in mansuetudine, alium in benignitate imitabatur. Et notabat aequaliter omnes inter se pietatis erga Christum et amoris. Sicque completa, ad locum suum rediit, ubi solus profectus est. Denique bona ab omnibus in se colligens, ea in se manifestare nitebatur.
Sed etiam ad pares aetate non inuidus se praebebat, nisi ne uirtute inferior esset; et hoc ita fecit, ut non aliquem tristem faceret, sed ut etiam in eo gauderet. Sic omnes boni populi, cum quo coierat, sic eum viso, Deum amantem appellabant, alii ut filium, alii ut fratrem salutabant.
CAPUT 2
Inimicus autem boni - invidus diabolus, videns tale inceptum in iuvene, non potuit sustinere. Quod autem apud omnes facere consuevit, etiam contra se facere conabatur. Et primo tentat eum a via cepisse, ut ei memoriam rerum suarum insinuando, curam sororis, adfinitatem familiae, amorem pecuniae, amorem gloriae, voluptatem. diversi cibi et cetera vitae oblectamenta, et denique — asperitas benefacientis et quantum laboris opus sit ei. Hue accedit quod diuturnum temporis propositum consequitur debilitatem corporis sui. Fere in animo suo totam sapientiae turbinem excitavit, volens eum a recta electione dissuadere.
* * * *
Sed cum improbus in sententiam Antonii impotentem se cerneret, eoque magis - victus constantia, victus valida fide et obnixis precibus concidit, deinde aliis armis contra iuvenem nocte dimicaturus est. terrebat eum omni strepitu, diemque eius angebat, ut qui ex parte speculabatur intellegeret pugnam inter utramque rem gerere. Una immundis cogitationibus et cogitationibus indidit, altera, orationibus adiuvantibus, eas in bona convertit, corpusque jejunio corroboravit. Primum hoc Antonii proelium cum diabolo fuit et primum eius facinus, sed magis in Antonio fuit a Salvatore.
Sed neque Antonius per se durus spiritum emisit, neque hostis victus insidias tendere destitit. Istae enim circumagebant sicut leo, quaerens aliquam occasionem contra eum. Quam ob rem Antonius se ad vitae rationem arctiorem instituere constituit. Itaque adeo invigilavit ut insomnem saepius totam noctem pernoctaret. Semel in die post solis occasum comedit. Nonnumquam etiam biduo, ac saepe semel, quatriduo, cibum sumebat. Cibus eius erat panis et sal, et potus non erat nisi aqua. De cibo et vino loqui non est necesse. Dormiens enim matta arundine contentus erat, plerumque in nuda humo iacebat.
* * * *
Cum ita se contineret, Antonius ad coemeterium, quod haud procul a castello situm erat, perrexit, iussisque quendam ex notis rarom panem afferri, semel in multis diebus, unum in monumentis introivit. noti sui ianuam post se clausit et solus intus mansit.
* * * *
Tunc nequam id ferre non valens, quadam nocte cum tota turba spirituum malignorum veniebat et verberans eum in tantum impulit, ut eum iacentem in terra maerore obstupefactum relinqueret. Sequenti die venerunt noti ei panem ut afferret. Quem cum aperuisset ostium et vidisset eum iacentem sicut mortuum, levavit eum et adduxit in castellum ecclesiae. Ibi eum humi prostravit multique propinqui et vicani circa Antonium tamquam circa mortuum consedit.
* * * *
Media nocte Antonius ad se evigilans, omnes dormientes vidit, notos tantum vigilias. Tunc annuens ei ut veniret ad se, rogabat eum ut tolleret eum et reduceret eum ad cimiterium sine vigiliis alicujus. ablatusque est ab homine, et clausa porta, ut prius, rursus solus intus remansit. Ictibus stare non valebat, sed procumbens orabat.
Et post orationem alta voce dixit: “Adsum – Antonius. A plagis tuis non fugio. Etiam si me magis caedis, nihil me ab amore Christi separabit. Et tunc cantavit: Si vel universa acies ordinata est contra me, non timebit cor meum.
* * * *
Itaque ascetica sententia haec verba edidit. Et malus hostis boni, admirans quod iste, etiam post verbera, ausus est venire ad eundem locum, vocatis canibus suis, et irrumans ira, dixit: Videte ne verberibus eum conteratis; sed adhuc audet contra nos loqui. contra eum aliter procedamus!”.
Tunc noctu tantum clamorem fecerunt ut totus locus quassare videretur. Et videbantur daemones quatuor cella miserabilium parietes concidere, dato impressione quod per eos invaderent, transformati in formam animalium et reptilium. Et statim impletum est locus visionibus leonum, ursorum, pardorum, taurorum, serpentium, aspidum et scorpionum, et luporum. Et quilibet eorum in via sua commotus est: leo rugit et voluit eum impugnare, taurus eum suis cornibus podere simulavit, et anguis non prehendit eum repit, et lupus eum impugnare conatus est. Et omnium spirituum horum voces formidolose sunt, et terribilis furor eorum.
Quibus Antonius quasi perculsus ac percitus, ingemuit per dolores corporis, quos patiebatur. Ille autem hilari animo et irridens eos ait: “Si quid in vobis virium fuit, satis esset ad vestrum venire. Sed quia Deus te virtute privavit, ideo, licet tot sis, tantum me terrere conaris. Argumentum est infirmitatis tuae, quod imagines mutus es adopta.' Iterum animo repletus dixit: 'Si potes, et si potitus es mei, noli tardare, sed impugnare! Si non potes, cur frustra vexas? Fides nostra in Christo nobis est sigillum et praesidium securitatis ». Qui cum multo plures tentassent, stridebant dentibus in eum.
* * * *
Sed hoc etiam in casu Dominus ab Antonii certamine non discessit, sed ei subvenit. Antonius enim aspiciens vidit quasi aperto tecto, et devenire ad eum lucis radium. Et ipsa hora daemones facti sunt invisibilis. Ingemuitque Antonius , a tormentis levatus , et visionem visam interrogavit dicens : Ubi eras ? Cur ab initio non venisti tormentum meum finire?”. et audita est vox ei: Antonius hic fui, sed exspectabam certamen tuum videre. Et postquam fortiter stetisti et non victus fueris, ego semper ero protector tuus, et te clarificabo per totam terram.
Quo audito, surgens oravit. et in tantum confortatus est ut plus valeret in corpore quam prius senserat. Erat autem tunc annorum triginta quinque.
* * * *
Postero die e latebris emersit ac melius in loco posita est. ivit ad silvam. Sed rursus hostis studium eius videns et impedire cupiens, fictam imaginem vasis argentei proiecit. At Antonius nequam calliditate cognito constitit. Et videns dyabolum intra discum, increpavit eum dicens ad ferculum: “Ubi est catinus in deserto? Haec via est calcata nec vestigium humanarum pedum. Si ab aliquo cecidit, latere non potuit, quia amplissimum est. Sed et qui amisit revertitur, quaere et inveniet eam, quoniam desertus est locus. Haec fraus diaboli est. Sed tu me bona voluntate non impedis, diabole! Quia argentum hoc tecum peribit!”. Et statim Antonius haec verba locutus est, quam disco similis fumo evanuit.
* * * *
Et firmius ac firmius consilium secutus, Antonius in montem profectus est. In flumine de- sertum et reptilium varise plenum invenit castellum. Et mansit ibi. reptilia autem, quasi ab aliquo insecuti, statim aufugerunt. sed saepivit introitum et ibi sex menses posuit panes (hoc enim faciunt Tivi, et saepe integer anno manet panis illesus). Habebatis etiam aquam intus, sic se in aliquo sanctuarium impenetrabile firmavit, et solus intus manebat, sine eo exiens, vel aliquem illuc venientem videns. Panem desuper per tectum bis in anno accepit.
* * * *
Et quia notos ad se intrantes introire non permisit, saepe extra dies ac noctes vacantes, audiverunt quasi turbas tumultuantes, mittentes, miserabiles voces emittentes et clamantes: "Recedite a nobis loca! Quid tibi cum solitudine? Cautiones nostras ferre non potes."
Primo, putabant foris esse quosdam, qui cum eo pugnabant, et per gradus quosdam intrabant. Cum autem perspexissent in foveam, et neminem videbant, cognoverunt quod daemonia essent, exterruit et vocavit Antonium. Confestim audivit, sed daemones non timuit. Et accedens ad ianuam, invitavit turbas ut veniret et non timeret. Nam, inquit, daemones amant tales iocos timentibus. "Sed transi te ipsum, et vade quiete, et ludunt." et sic signo crucis confixi abeuntes. Ipse autem mansit, et a daemonibus non est læsus.
(continuandum)
Nota: Hanc vitam scripsit S. Athanasius Magnus, Archiepiscopus Alexandrinus, uno anno post mortem Rev.mi Antonii Magni († XVII Ianuarii, CCCLVI), i.e., anno CCCLVII rogatu monachorum Occidentalium e Gallia (d. Gallia) et Italia, ubi archiepiscopus in exilio fuit. S. Antonii Magni vita, res gestae, virtutes et creationes accuratissimus primarius fons est ac maximi momenti in institutione ac flore vitae monasticae tam in Oriente quam in Occidente egit. Verbi gratia, Augustinus in Confessionibus de magna huius vitae influentia in conversione et emendatione fidei et pietatis loquitur.
