By AP Lopukhin, Interpr
Caput 5. 1.-11. Citationes Simonis. XII-XXVI. De lepra et infirmitatis sanatione. XXVII-XXXIX. Festivitas ad publicanum Levi.
Luc. Cum autem turbae irruerent in eum ut audirent verbum Dei, et ipse stabat secus stagnum Genesareth;
In Christi praedicatione, cum stetisset in ipso litore lacus Genesareth (cfr. Matth. 4, 18), populus eum insistere coepit ut difficilis esset ei diutius in litore remanere (cf. Matth. 4, 18). Matth 1, 16; Marc.
Luc. vidit duas naves stantes secus stagnum; et piscatores qui veniebant ex eis, retia deprimebant.
"Retia natabant". Lucas evangelista hanc solam attendit operam, alii quoque Evangelistae narrant de reparatione retium (Marc. i. 1), vel de retium jactu (Matth. 19, 4). Retia dissolvere necesse erat ut a conchis et arena quae in eas introissent liberaret.
Luc. Et accedens unus de navi, quæ erat Simonis, rogabat eum ut paululum navigaret a littore, et sedens docebat de navicula turbas.
Simon iam Christi discipulus erat (cfr Io 1, 37 ss.), sed non vocatus, sicut caeteri apostoli, ad continuum sequendum Christum, et in piscando perseverabat.
Locus enim ubi Christus erat in navi in sermone, cf. Marc.
Dominus Simoni insinuavit quod longius in altum nataret, et ibi retia sua mittat ad capiendos pisces. Verbum "rogavit" pro "iussit" (Evthymius Zigaben" adhibitum est.
Luc. Et cum cessasset loqui, Simon dixit: Nate in altum, et mitte retia tua ad piscandum.
Luc. Respondit ei Simon et dixit: “ Praeceptor, per totam noctem laborantes nihil cepimus; sed in verbo tuo dejiciam rete.
Simon alloquens Dominum ut “Magister” (ἐπιστάτα! — loco inscriptionis saepe ab aliis evangelistis “rabbinis” adhibita), respondit capturam vix sperari posse, postquam ipse et socii eius etiam noctu conati sunt. optimas horas ad piscandum, sed etiam tum nihil capiebant. Sed tamen, secundum fidem verbi Christi, quod, sicut sciebat Simon, habuit virtutem miraculosam, fecit voluntatem Christi, et magnam accepit mercedem.
« Miramur fidem Petri, qui de veteri desperavit et de novo credidit. "In verbo tuo mitto rete." Quare dicit, secundum verbum tuum? Per verbum tuum caeli firmati sunt, et terra fundata est, et mare divisum est, Ps. secundum verbum tuum, sicut dicit Paulus, 'tenens omnia verbo suo potenti' (Hebr. 32, 6).
Luc. Et cum hoc fecissent, comprehenderunt piscium multitudinem copiosam, et scissa est retia eorum.
Luc. Et annuerunt sociis qui in alia navi erant ut sibi subvenirent; et venerunt et impleverunt duas naves ut deprimerent.
Hoc captura tanta fuit ut retia in aliquibus locis discerperent, et Simon cum comitibus suis signa manibus dare incepit piscatoribus qui remanserunt in alia navi in ipso litore, ut cito subvenirent. Clamare supervacuum est propter longinquitatem navium Simonis ab litore. Et socii ejus, τοῖς μετόχοις, videntur omni tempore sequi navem Simonis, audierant enim quid ei dixisset Christus.
“Date signum, non clamorem, et hi nautae sunt qui sine clamore ac strepitu nihil agunt! Quare? Quia miraculosa captura piscium lingua eorum privavit. Ut testes divini mysterii, quod eis acciderat, clamare non possent, signis tantum vocare possent. Piscatores, qui de alia navi venerunt, in qua erant Jacob et Joannes, coeperunt piscem colligere, sed quantumcumque colligebant, novi intraverunt retia. Pisces certare visi sunt, qui primus mandatum Domini impleret: minores magnos, mediocres maiores praecurrebant, maiores minores transiliebant; non exspectaverunt piscatores, ut eos manibus caperent, sed in navim se insilierunt. Motus in fundo maris constitit: nullus piscium ibi manere voluit, quia sciebant qui dicebant: «Aqua reptilia, animas vivas» (Gen. 1, 20).
Luc. Quod cum vidisset Simon Petrus, procidit ante genua Jesu, et dixit: Exi a me, Domine, quia homo peccator sum.
Luc. Irruit enim super eum et omnes, qui cum illo erant, propter capturam piscium, quam ceperant;
Et Simon et alii qui ibi erant valde perterriti, et Simon etiam coepit rogare Dominum ut exiret de navi, sentiens peccatum suum pati posse a sanctitate Christi (Luc. 1, 12, 2; 9, 3 Reg.
"Ex eo capiunt" - pressius: "ex captura ceperunt" (in translatione Russica inaccurate: "ab eis deprehensus"). Hoc autem miraculum praecipue percussit Simonem, non quia non prius viderat Christi miracula, sed quia fiebat secundum aliquam specialem intentionem domini, sine petitione Simonis. Intellexit Dominum velle specialem aliquam commissionem ei dare, et timor ignoti futuri animam suam implevit.
Luc. ita et Iacobus et Ioannes, filii Zebedaei, qui erant socii Simonis. Dixit autem Jesus ad Simonem : Noli timere ; amodo homines capietis.
Luc. Et subductis ad terram navibus, relictis omnibus, secuti sunt eum.
Confirmat Dominus Simonem, eique propositum ostendit, quod Simoni opulentissimo piscationi mirifice mittat. Haec erat symbolica actio, per quam Simon prosperitatis suae ostensus est, cum multos homines ad Christum per suam praedicationem convertere coepit. Videlicet magnus hic evangelista exhibet eventum, quod in prima die Pentecostes accidit praedicatione Petri Apostoli, nempe conversionem trium millium hominum ad Christum (Act 2, 41).
"Relinquentes omnia". Quamvis autem solum Simonem Dominus appellaverit, videtur quod ceteri discipuli Domini intellexerint tempus venisse ut omnes relictis studiis suis eant cum Magistro. Nondum tamen haec vocatio discipulorum ad ministerium apostolicum sequebatur (Luc. VI, 6ss).
Negativa reprehensio affirmat in duobus primis Evangelistis nihil dici de piscatione miraculosa, ex qua colligitur quod Lucas evangelista duo in unum omnino diversorum temporum curricula, vocatione discipulorum, ut fiant piscatores hominum. (Matth. iv. 4-18). Sed miraculosa captura in evangelio Ioannis et miraculorum captura in evangelio Lucae prorsus alia significatio est. Prima loquitur de restitutione Petri apostoli in suo ministerio apostolico, et secunda adhuc de praeparatione ad hoc ministerium: hic apparet in Petro de magni operis, ad quod Dominus eum vocat. Non est ergo dubium quin id quod hic describitur, minime captura ab Evangelista Ioanne relata sit. Sed quomodo possumus duos primos Evangelistas cum tertio reconciliare? Cur duo primi Evangelistae de piscatione nihil dicunt? Hanc quaestionem solvendam quidam interpretes, nescientes impotentiam suam, hanc vocationem Lucam evangelistam minime intendere affirmant, de qua duo primi Evangelistae narrant. Totus autem eventus eventus cogitare non sinit iterari posse, et Lucae evangelistae non loqui de hoc momento historiae evangelicae, quod evangelistae Matthaeus et Marcus in animo habuerunt. Melius ergo est dicere duos priores Evangelistas non tam magnum sensum ad hanc piscationem pertinere symbolicam, quam in Luca evangelista habet. Nam Lucas evangelista, in libro Actuum praedicationem apostoli Petri describens, et, ut videtur, in omnibus quae ad hoc Apostolum pertinebant, longum videbatur, magni momenti videbatur in Evangelio notare figuram hanc figuram. quod in historia miraculose piscationis continetur.
Luc. Cum ergo esset Jesus in civitate, venit homo lepra plenus, et videns Jesum, procidit in faciem suam, et oravit eum, et dixit : Domine, si vis, potes me mundare.
Luc. Extendens Jesus manum, tetigit eum, et dixit: Volo, mundare! Et confestim lepra discessit ab eo.
"tetigit eum". Secundum Blaz. Theophylactus eum non sine causa Deus tetigit. Sed quia ille qui tetigerit secundum legem leprosum, immundus reputatur, eum tangit volens ostendere quod non habet necessaria legis praecepta observare, sed ipsum esse dominum legis; munda sunt omnino non inquinata ab immunditiis, sed est lepra animae quae coinquinat. Dominus eum ad hoc tangit et simul ut ostendat quod sancta caro Ipsius potentia Divina sit purificandi et vivificandi, sicut vera caro Dei Verbum.
"Volo te mundare". Eius fidei immensus adest misericors responsio: « Mundabor ». Omnia miracula Christi simul sunt revelationes. Cum casus condicionis id exigat, interdum petitioni dolentis non statim respondet. Sed nunquam ullum fuit exemplum, ubi vel parumper haesitavit, cum ei leprosus exclamavit. Lepra signum peccati habebatur, et Christus nos docere voluit quod sincera oratio peccatoris ad emundationem semper mox respondeatur. Cum David, omnium verarum poenitentium exemplar, vera contritione exclamavit: « Peccavi in Dominum », et Nathan propheta statim ei benigne a Deo adduxit evangelium: « Dominus abstulit peccatum tuum; non morieris. Salvator leprosum porrigit et tangit, et statim mundatur.
Luc. Et precepit ei ne quemlibet vocare, sed vade, et ostende te sacerdoti et offer pro purificatione tua, sicut precepit Moyses eis in testimonium.
(Cfr. Matth. 8, 2-4; Marc. 1, 40-44).
Lucas Evangelista pressius hic Marcum sequitur.
Christus sanatos vetat narrare quod factum est, quia leprosis, quod lege prohibitum est, iterum moveret procellam indignationis ex parte legalium inanimalium, quibus carior est humanitas legis mortuae literae. Sed homo sanatus debet ire et se praebere sacerdotibus, deferre donum praescriptum, ad recipiendum libellum de purgatione sua. Sed curatus nimis gaudens in corde abscondens gavisus est, nec votum taciturnitatis servavit, sed ubique sanitatem suam manifestavit. Lucas tamen tacet de inoboedientia leprosi evangelistae (cfr. Marc 1, 45).
Luc. Sed sermo de eo magis increbruit, et confluebat magna multitudo ad eum audiendum, et pro infirmitatibus suis orabat.
Etiam plus, id est. magis etiam quam prius (μᾶλλον). Bannum, inquit, solum adhortatus est populum ut rumorem de Miraculo Opifice etiam amplius divulgaret.
Luc. Abiit autem in sola loca et oravit.
"Et opus est, si aliquid assecuti sumus, fugiendum ne populus nos laudet, et oremus ut in patria donum conservetur." (Evthymius Zygaben).
Luc. Et sedebant ibi pharisæi et legis doctores, et sedebant de omnibus castellis Galilææ, et Judææ, et Jerusalem : et habebat potestatem a Domino ad sanandum eos.
Lucas evangelista quaedam additamenta narrationi aliorum Evangelistarum facit.
"Unus dies", id est in una dierum, ipso itinere a Domino suscepto (cf. Luc. 4, 43 ss.).
« Legis doctores » (Matth. 22, 35).
"ex omnibus vicis" hyperbolica locutio est. Causae adventus Pharisaeorum et legis doctorum longe diversae esse potuerunt, sed inter eos praevaluit inimicitia erga Christum.
Virtus Dei, id est potentia Dei. Ubi Christum Dominum vocat, Lucas evangelista verbum κύριος articulatum scribit, et hic ponitur κυρίου - sine arte.
Luc. ecce quidam deduxerunt in lectum hominem infirmum, et quaerebant eum introducere, et ponere ante eum;
(Cfr. Matth. 9, 2-8; Marc. 2, 3-12).
Luc. Et cum non invenirent ubi portarent eum propter juncum, ascenderunt supra domum et per tectum, et demiserunt eum in medio ante Iesum.
Per tectum, id est per tabulam quae posita est pro tecto domus. Uno loco tabulam detexerunt. Marc.
Luc. Quorum fidem ut vidit, dixit : Homo, remittuntur tibi peccata tua.
Dixit ei homo, remittuntur tibi. vita.
Blaz. Theophylactus : Primum morbum mentis sanat, dicens: Dimittuntur tibi peccata, ut sciamus multos morbos ex peccatis causari; tunc et corporalem infirmitatem curabat, fidem adducentium. Quia saepe fide aliquorum alios salvos facit ».
Luc. Coeperunt Scribae et Pharisaei cogitare, et dicebant: Quis est qui blasphemat? Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus?
Luc. Ut vidit Iesus cogitationes eorum, respondit eis et dixit: quid cogitatis in cordibus vestris?
"Cum intelligis, cogita de illis". Quidam hic reprehendunt Evangelistae Lucam apud se repugnantiam: ex altera parte modo dixit quae scribae inter se disputabant in publico, ut Christus audiret eorum sermones, ac deinde asserit Christum penetrasse in eorum cogitationes. quem intra se continebant, sicut Marcus evangelista observat. Sed hic nulla est contradictio. Christus potuit inter se scribarum sermonem audire — de hoc Lucas tacet — sed simul in cogitationes eorum occultas, quas latebant, cogitatione sua penetravit. Illi ergo, secundum Lucam Evangelistam, non omnia quaecumque cogitabant, loquuti sunt.
Luc. Quod est facilius? Dicere: Dimittuntur tibi peccata tua; an dicam: surge et ambula?
Dicit ergo: Quis vobis commodius videtur remissionem peccatorum vel corporis sanitatem? Fortassis, ut existimes, remissio peccatorum commodior videtur ut invisibilis et intangibilis, licet difficilior, et difficilior videtur curatio corporis quam visibile, sed essentialiter suavius. (Blaz. Theophylact)
Luc. Ut autem sciatis quia potestatem habet Filius hominis in terra dimittendi peccata, infirmis dicit: Dico vobis: Surge, tolle grabatum tuum et vade in domum tuam.
Luc. Et confestim surgens coram illis , tulit in eo quod iacebat : et abiit in domum suam , laudans Deum .
Luc. Accepit autem omnes timor, et magnificabant Deum. Et timore repleti, dixerunt: Mirabilia vidimus hodie.
Hoc miraculum in populo, vers. 26, secundum Lucam evangelistam validior fuit impressio quam Matthaeus et Marcus descripsit.
Luc. Post hæc exiens Jesus vidit publicanum nomine Levi, sedentem ad telonium, et ait illi: Sequere me.
Citatio Levi publicani et festum ab eo ordinatum, Lucas evangelista secundum Marcum describit (Marc. 2, 13-22; cf. Matth. 9, 9-17), nonnumquam tamen eius narrationem supplens.
"Exivit" ex urbe.
Videbat, rectius: Videre, observare, ἐθεάσατο.
Luc. Et relictis omnibus, surgens secutus est eum.
“Omnia relictis”, id est officium tuum et omnia quae in eo sunt!
"post" - pressius: "secutus" (min. imperfecti temporis verbi κολούει secundum optimas lectiones significat assidue Christi sequelam)
Luc. Fecitque ei convivium magnum Levi domi. et erant multi publicani et alii discumbentes cum eis.
"Et alii, qui cum illis discumbebant." Sic Lucas evangelista substituit Marcum ly peccatores, ut habetur Marc. De eo quod ad mensam fuerint peccatores, vers. 2 dicit.
Luc. Et murmurabant scribae et pharisaei et dicebant discipulis eius: Quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis?
Luc. Jesus autem respondit eis, et dixit : Non opus est sanis medico, sed male ;
Luc. Non veni vocare justos, sed peccatores ad pœnitentiam.
Luc. Et dixerunt ei: quare discipuli Ioannis frequenter ieiunant et orant, sicut pharisaei, tui autem edunt et bibunt?
“Quare discipuli Ioannis…”. Lucas Evangelista mentionem facit ipsos discipulos Ioannis cum interrogationibus esse conversis (cf. Matthaeus et Marcus). Hoc explicatur per hoc, quod hanc imaginem abbreviat, quam primi duo Evangelistae in duas scenas dividunt, in unam scenam. Quare discipuli Ioannis cum Pharisaeis hoc tempore se invenerunt, exponitur per similitudinem religionis eorum. Nam Pharisaicus ieiunii et orationis spiritus prorsus alius fuit ac discipulorum Ioannis, qui simul Pharisaeos aliquantulum denuntiabant (Matth. III) . Preces quas Ioannis discipuli fecerunt - tantum Lucas evangelista eos commemorat - probabiliter evenerunt diversis diei temporibus, ut aiunt "shma" (Matth. 3, 6).
Luc. Quibus ille ait: Numquid potestis sponsum facere cum illis est sponsus?
"Et nunc breviter dicamus "filios matrimonii" (sponsos) apostolos vocari. Adventus Domini assimilatur nuptiis, quia Ecclesiam ut sponsam sumpsit. Ergo nunc apostoli non debent ieiunare. Discipuli Ioannis debent ieiunare, quia magister eorum per laborem et infirmitatem virtutem exercuit. Dicitur enim Matth. XI, 11 neque venit Ioannes neque manducans neque bibens. Discipuli autem mei, quia mecum morantur - Verbum Dei, nunc jejunii beneficio non indigent, quia ex hoc ipso (mecum manet) ditantur et muniuntur a me». Theophylactus.
Luc. Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus : et tunc ieiunabunt in illis diebus.
Luc. Et dixit illis parabolam hanc: Nemo assuit pallium noui uestimenti in ueteri uestimento; alioquin et novus disrumpet, et vetus non adaequabit novum.
"Et dixit eis parabolam." Exponens quod Pharisaei et Ioannis discipuli affirmare non poterant de ieiuniis Christi inobservantia (oratio enim quaestionis est, quia, scilicet, discipuli Christi oraverunt), etiam Dominus ostendit quod e contrario discipuli eius debent. Non aspere damnant Pharisaeos et Ioannis discipulos ob strictam adhaesionem Veteris Testamenti decretis, vel potius antiquis moribus. Non debet accipi panni novi vestis ad emendandum vetus; vetus commissura non convenit, et nova etiam tali incisa peribit. Id significat in mundo Veteris Testamenti, in quo etiam discipuli Ioannis Baptistae manebant, ne dicam pharisaeorum, ne una tantum pars adderetur novi mundi christiani, in forma liberae mentis; ieiunia ex traditione iudaica instituta (non ex lege Moysis). Quid si hanc solam libertatem a discipulis Ioannis discipuli mutuati sunt? Alioquin mundus eorum nullo modo mutabitur, ac interim propriae mentis integritatem violabunt, unaque cum nova christiana doctrina, quam tunc cognoverunt, illis integritatis impressionem amittet.
Luc. Et nemo mittit vinum novum in utres veteres; alioquin rumpet vinum utres, et solum effluat, et utres vastabuntur;
Luc. sed vinum novum in utres novos mitti debet; tunc uterque servabitur.
« Et nemo fundit. Est alia parabola, sed prorsus eadem quae prima. Vinum novum debet poni in utres novos, quia fermentabit, et utres nimis extendent. Pelles veteres non sustinebunt hanc fermenti processum, rumpent – et cur frustra eas sacrificamus? Accommodari aliquid possunt… Liquet Christum hic iterum ostendere vanitatem cogendi Ioannis discipulos, imparatos ad totam accipiendam doctrinam suam, hauriendo aliquam regulam separatam christianae libertatis. Nunc enim huius libertatis latores sint homines capaces eamque percipere ac perbibere. Ipse, ut ita dicamus, excusat discipulos Ioannis, quod adhuc extra communionem cum Ipso aliquo circulo separato efformant.
Luc. Et nemo, qui vetus vinum biberit, novum statim petet; quia dicit: vetus melius est.
Eadem excusatio discipulorum Ioannis habetur in parabola ultima de vino vetere gustando (vers. 39). Per hoc vult Dominus dicere perfecte sibi intelligi, quod populus, quibusdam vitae ordinibus assuetus, et diuturnas sibi opiniones assimilans, eis totis viribus inhaereat.
