Na Dr. Masood Ahmadi Afzadi,
Takuta Razie Moafi
KUPU WHAKATAKI
I roto i te ao hou, ko te ahuatanga e pa ana ki te piki tere o te maha o nga whakapono ka kiia he raru nui. Ko tenei meka, i roto i te whakataurite me nga tautohetohe rereke e kitea ana mo te ahua o te whakapono, ka whakaiti i te maarama ki te putake o nga whakapono whakapono. Te faatupu nei teie mau haavaraa i roto i te tahi mau taata i te mana‘o e na te mau fenua taitahi, i nia i to ’na mau hinaaro, e faatupu i te hoê haapaoraa, e te Atua o teie haapaoraa, noa ’tu te moemoeâ aore ra te parau mau, e mea hape e e ere i te mea mau.
Ko te otinga ki te raruraru kua whakawaeheretia ki te monotheism. Te haapapu ra teie mana‘o e no roto mai te mau haapaoraa atoa i te hoê noa tumu, mai tei itehia i roto i te hoêraa o te parau-tia. Na tenei pono, ko ratou katoa, mai i te tirohanga o te whanaungatanga, he kotahi, engari i roto i o raatau whakaaturanga o waho, he rereke. Na reira, ko nga monotheists me nga tohunga whakaaro-whakaaro, tae atu ki a Schuon, i whakatakoto i nga kaupapa e whai ake nei mo te korerorero: "Te rapu huarahi ki te whakatau i nga tukanga o te whakanui ake i te maha o nga karakia", "Ko te kotahitanga whakapono" me te "Ture Islamic".
Ko te mahi o tenei tuhinga he torotoro, he wetewete me te whakamarama i nga whakaaro o te hunga monotheists me nga kai-whakaaro-whakaaro-whakaaro mai i te tirohanga a Schuon me te kaupapa ngaro o te "Monotheism and Theology", me te hanga i te wetewete whakatairite i waenga i nga whakaaro a Schuon me te kaupapa hou a Huntington. te ariā "Clash of Civilizations".
Ko nga whakaaro e rua kei raro i tenei tuhinga he maramatanga, kei roto hoki nga taunakitanga e kore e taea te whakahe mo te hohonutanga o o raatau whakaaro, i puta mai i nga putake o te mea ngaro o te whakapono, nga whakaaturanga a-iwi me nga tikanga, e pa ana ki nga whakaaro o te tini o nga tohunga me nga kaiwhakahē o nga tuunga i tautokohia.
- HEMANTIKA O TE KARAKIA
Ko te kupu "karakia" no roto mai i te kupu Latin "religo" me te tikanga o te whakakotahi i runga i te kaupapa morare, te wikitoria i te wehewehe, te whakapono pai, nga tikanga pai me nga tikanga.
He rite ki te tikanga o tenei ariā, i tangohia hei whakamaramatanga mo te ahurea o te karakia, te kupu me nga pakiaka Kariki "religale", te tikanga
"kua piri kaha." He tikanga to tenei kupu mo te piri o te tangata ki te karakia tonu.
Ko te tikanga o te kupu "karakia" e tino whakaaetia ana ko "he hononga whaiaro o te tangata e whai whakaaro ana mo te tino pono." (Hosseini Shahroudi 135:2004)
I roto i te reo Farsi, ko te tikanga me te hiranga o te kupu "religo" te tikanga "te whakaiti, te ngohengohe, te whai, te tauira, te tuku me te utu".
I te roaraa o te mau tau, ua faataa te feia mana‘o no te pae Tooa o te râ i te parau ra “religo” mai te hoê ta‘o te auraa “ia faatura i te Atua” e i teie nei, te uiuihia ra teie faataaraa. I roto i tana whakamaoritanga tuatahi i roto i te ahua o te "whakapono" kua kaha te paanga ki te hunga e mohio ana ki tona tikanga. (Javadi Amoli 93:1994)
Mo Javadi Amoli, ko te tikanga kupu o te kupu "karakia" he "kohinga o nga whakaaro, o nga morare, o nga ture me nga ture, nga ture hei whakahaere me te ako i nga hapori tangata." (Javadi Amoli 93:1994)
Ka whakamahia e te hunga e mau ana i nga tikanga patereareha te kupu "karakia", e hono ana i tona tikanga ki "nga taunakitanga pono o te awe matauranga ki te whanonga me nga tikanga o te tangata, o te roopu tangata ranei". Aita ratou e patoi ra, aita atoa ratou e farii ra i teie faataaraa e mea tano, ma te parau e: “Mai te peu e mea tano teie faataaraa, e nehenehe ïa te communisme e te liberalisme e piihia 'te haapaoraa.' Ko te kupu he mea hanga na te whakaaro tika me te mohiotanga o te tangata, engari kia tika ai te mohiotanga mai i te ahua o te kupu, ka anga te hunga whakaaro patereareha ki te whai whakaaro mo nga tikanga o te kupu, me tapiri atu ki tona tikanga o tona atua. takenga. (Malekian, Mostafa "Rationality and Spirituality", Tehran, Contemporary Publications 52:2006)
E ai ki a Nasr: "Ko te whakapono he whakapono e hono ai te tikanga whanui o te tangata ki te Atua, i te wa ano ka kitea ano ia i roto i te tikanga whanui o te hapori" - "I roto i te Ihirama - Omat" ranei nga tangata o Pararaiha. . (Nasr 164:2001)
2. NGA WAHI KAUPAPA KAUPAPA MO TE KOE O NGA KARAKIA
2. 1. WHAKATAKITANGA O TE WHAKAARO O TE KOE O NGA KARAKIA
Ka whakaaetia e nga kaipupuri o nga tikanga patereareha nga whakaaro a Schuon
“Theory of Unity of Religions” mo te auraki me te tika.
Ua papu ia Taote Nasr e eiaha te feia turu i nia nei e mârô i te uiraa o vai te haapaoraa “mea maitai a‘e” no te mea e hoê â tumu to te mau haapaoraa monotheisme rahi atoa. Mai i te tirohanga o te tono me te mahi i roto i nga waa o mua, ka puta nga patai mo te oranga o nga whai waahi mo te peehi wairua. (Nasr 120: 2003) Ka whakanuihia e ia ko nga karakia katoa he Whakakitenga Atua, engari i te wa ano - he "motuhake" ano, na reira, ka whakamarama te kaituhi, ko te tino pono me nga huarahi e tae atu ai ki tona tino kei roto i te kopu. ko te karakia ano. I runga i nga hiahia wairua o te iwi, ka whakanuia nga ahuatanga o te pono. (Nasr 14:2003)
Mai i te tirohanga a Schuon, ko te whakaaro maha o nga whakapono, tae atu ki te whakakotahitanga me te Runga Rawa, ka taea te whakaae hei kaupapa nui me te huarahi whakaaro. E ai ki te hunga maha o nga ture Ihirama, he rereke nga karakia rereke i te rereketanga o nga karakia me nga karakia, engari kaore enei rereketanga e whai waahi motuhake i roto i te tino kaupapa o te kotahitanga. Ko nga Karakia me o ratou tangata kei te rapu me te mohio ki te tino pono. He rereke nga ingoa ka kiia e ratou te tikanga, engari ko te kaupapa o ia karakia he arahi i te tangata ki te pono tuturu, kore e taea te whakangaro, me te mea mau tonu. Ko te tangata i roto i tana whakaaturanga ki te whenua ehara i te mea mau tonu, engari he mea poto noa.
Friedrich Schleiermacher (1768-1834), Frittjof Schuon – he haere tonu me te whai i tana ariā, me ana akonga e whakakotahi ana ki te kaupapa o te kaupapa o nga karakia katoa he "Divine Unity". (Sadeghi, Hadi, "Introduction to the New Theology", Tehran, Publications "Taha" 2003, 77:1998)
Ka kitea te tini o nga karakia na te rereketanga o nga kare-a-roto me o raatau whakamahinga.
E ai ki a Legenhausen, ko te wheako whakapono "huna" kei roto i te tino o nga karakia katoa. (Legenhausen 8:2005)
Kei a William Chittick tetahi whakamaoritanga o nga whakaaro a Schuon. E whakapono ana ia ko te kotahitanga o nga karakia ka ahu mai i te whakaute mo te tika, te herenga morare me te tapu e kitea ana i roto i a Ihirama, i nama mai i te Sufism. (Chittiq 70:2003)
Ko te hunga e mau ana ki nga tikanga patereareha e kii ana i te pono o te Atua kotahi e whakakotahi ana i nga karakia katoa. E whakapono ana ratou he atua te takenga mai o nga karakia katoa, he karere no runga, e puta mai ana hei tatau ki te Atua, e huri ai hei huarahi ki te Atua. No reira, ko ratou katoa te ture a te Atua e whakaatu ana, na tona kanapa e arahi ki te tino pono.
Ko te hunga e mau ana ki nga tikanga patereareha ka aro nui ki nga karakia ehara i te whakapapa o Aperahama. Ka torotoro ratou i te mauri o te takenga mai o Taoism, Confucianism, Hinduism me te karakia o nga kiri whero. (Avoni 6:2003)
Ko nga kaikorero o te hunga e mau ana ki nga tikanga patereareha no te kura "Eternal Reason" e kore e korero ki nga ahuatanga o tetahi karakia, engari e mau ana ki nga taonga tuku iho o Ihirama, i tua atu i te hohonutanga o te ahua, me te Hindu me te hunga taonga. he taonga tuku iho o nga kupu whakarite o nga karakia o te Tai Hauauru me era atu whakapono. (Nasr 39:2007) Te tiaturi nei te feia turu i te mana‘o o te hoêraa o te Atua e hoê â te tumu o te mau haapaoraa atoa. He karere kotahi, engari he rereke te whakamarama. E whakapono ana ratou ki te whakaaturanga ko nga karakia katoa i ahu mai i te puna kotahi - ano he peara, he turanga tona matua, he rereke nga ahuatanga o waho. Koia te ahua o waho o nga karakia, me te tino ngawari me te huarahi takitahi hei whakatau i o raatau rereketanga. (Nasr, Genesis 559).
E ai ki nga whakaaro a Schuon, ko te tihi o te koeko te hanga i te whakaaro mo te ahua o te noho, he mea whakakotahi ma te kotahitanga o te takenga atua. Ka neke atu te tangata i te tihi, ka puta he tawhiti, ka piki ake te rahi, ka kitea nga rereketanga. Ko nga karakia, mai i te tirohanga o to ratou hiranga tapu me te ihirangi, ka kiia ko te pono taketake me te pono anake, engari na roto i o raatau whakaaturanga o waho, kaore tetahi o ratou e whai mana tino.
Ka kitea e nga kanohi o te hunga e mau ana ki nga tikanga patereareha, he ao katoa nga karakia whakaponotahi, me penei te whakaaro. E tika ana kia whai whakaaro kei ia momo karakia kei a ia ano tona ahuatanga, e kore e tika kia whakatikitia te tika o te noho o etahi atu karakia.
2. 2. TE WHAKATAUTANGA O NGA KARAKIA NO SCHWON.
Mai i te tirohanga a te hunga piri ki nga tikanga patereareha, i te tuatahi ka mau nga karakia katoa i te kotahitanga huna o roto. I korero tuatahi a Schuon i te kotahitanga o nga karakia. Ko tetahi atu whakamaoritanga o nga whakaaro a Schuon e whakapumau ana i tana whakapono kaore he pono i roto i nga karakia. Na nga ahuatanga o mua me nga tikanga aa-papori anake e rere ke ai nga tikanga me nga tikanga tuku iho. Ko te maha o a raatau na nga tikanga o mua, kaua ki o raatau ihirangi. Ko nga karakia katoa i te aroaro o te Atua e tohu ana i te whakaaturanga o te pono tino. E korero ana a Schuon ki te whakaaro mo te kotahitanga o te Atua o nga haahi, e kii ana i to ratau mauri hei wahanga o te karakia kotahi, he tikanga kotahi, kaore ano i puta te whakaaro nui mai i to ratau tini. I awehia e te Sufism me te mysticism Ihirama, ko tana tirohanga mo te kotahitanga o te Atua i whakanui i te noho o te hononga i waenga i nga karakia. Kaore tenei tirohanga e paopao ki te waahi o te tātari mo nga rereketanga i waenga i nga karakia, he mea tika kia korero mo te patai mo te puna o te Whakakitenga kei roto te tino pono. Ko te pono kua oti te whakatakotohia hei timatanga mo nga whakaaturanga o nga tikanga a-iwi e hono ana ki nga karakia. I runga i tenei, ka tohe a Schuon: karekau he maha atu i te kotahi te pono me te mauri o te karakia. (Kura 22:1976)
Ko te Exoterism me te Esotericism hei huarahi o nga karakia, tae atu ki te ture me te whakaakoranga Ihirama ("exo" - ara o waho; "eso" - ara o roto), he tohu mo te kotahitanga o nga karakia e tohu ana ki te Atua kotahi. Ko nga huarahi e rua, he mahi taapiri, me kitea ano he rereke tetahi ki tetahi. E ai ki a Schuon, ma te ara o waho te tikanga tuku iho, ma te ara o roto e whakatau tona tikanga me tona tikanga, e whakaatu ana i tona tino mauri. Ko te mea e whakakotahi ana i nga karakia katoa ko te "Kotahitanga o te Atua", ko te ahua o waho karekau i roto i te pono o te pono, engari ko te pono tonu i roto i tona tino he whakaaturanga o te kotahitanga. Ko te tuturutanga o nga haahi katoa kei roto i te kaupapa he kotahitanga me te kotahitanga, a koinei te pono e kore e taea te tautohetohe… Ko te rite o ia haahi ki te pono o te ao ka taea te whakaatu hei ahua ahuahanga me te kaupapa kotahi - he tohu, he porowhita, he ripeka ranei he tapawha. Ko te rereketanga i ahu mai i te tawhitinga i waenga i a raatau i runga i te waahi, te whanaungatanga o te tinana, me te ahua. (Kura 61:1987)
E whakaae ana a Schuon hei karakia pono ki nga mea e whai tohu ana ki te ako me te tino whakahau. He mea tika ano kia mau he uara wairua, ko tana karere ehara i te mea whakaaro, engari he takenga atua, he patunga tapu me te manaaki. E mohio ana ia, e whakaae ana ko nga karakia katoa e kawe mai ana i te Whakakitenga me te matauranga mutunga kore o te Hiahia Atua. (Schuon 20:1976) Ko te korero a Schuon i te whakaaro huna a Ihirama ma te korero mo te kotahitanga i waenganui i nga ahuatanga o te 'wehi', te 'aroha' me te 'whakaaro mohio' kei roto i nga Hurai me te Karaitiana. Ka waiho e ia ki runga i te tino rangatira nga haahi matua e toru - ko nga Hurai, ko te Karaitiana me te Ihirama, i ahu mai i te whakapapa o Aperahama. Ko nga kerēme a ia hāhi ki te mana rangatira he whanaunga nā te rerekētanga kei roto. Ko te mooni, i runga i te ahua o te metaphysical, ka puta te maramatanga rereke mai i nga ahuatanga o waho e hanga ana i nga karakia. Ko to ratou ahua o roto anake ka arahi ki te whakawakanga mo te whakakotahitanga ki te Atua. (Kura 25:1976)
3. TE TUARUA O TE “THEOLOGY OF MORTALITY” MAI I TE WHAKAARO A SCHWON
Ko te "Theology of Immortality" he whakaakoranga tangata e hono ana ki nga whakaaro o mua o te hunga whakaaro o mua - nga tohunga whakaaro, penei i a René Genome, Coomaraswamy, Schuon, Burkhart, me etahi atu. ki te pono tuatahi ko te putake o nga tikanga whakapono o nga haahi katoa mai i te Buddhism ki Kabbalah, na roto i nga metaphysics tuku iho o te Karaitiana, Ihirama ranei. Ko enei korero, he mea whai tikanga, e tohu ana i te tino taonga o te ao tangata.
Ko tenei tirohanga e whakaatu ana i te kotahitanga i runga i te kaupapa o nga haahi katoa, na nga tikanga tuku iho, te waahi me te tawhiti o te ao e kore e whakarereke i te rite o te whakaaro nui. E ite te haapaoraa tataitahi i te parau mau mure ore na roto i to ’na iho huru. Ahakoa o raatau rereketanga, ka tae nga whakapono ki te maarama kotahi mo te ahua o te Pono Mure Na roto i te tirotiro. Ko te hunga piri ki nga tikanga tuku iho e kii ana i te whakaaro kotahi mo te patai mo te whakaaturanga o waho me o roto o nga karakia, i runga i te whakaaro nui o te matekore, i te mohio ki te pono o nga korero o mua.
I whakapono a Nasr, tetahi o nga kairangahau rongonui, ko te "Theology of Immortality" ka taea te matua ki te mohio ki nga karakia, me te whakaaro ki nga rereketanga i waenganui ia ratou. Ko te tini o nga karakia kei runga i te rangirua me nga rereketanga o nga whakaaturanga o te Hakarameta. (Nasr 106:2003)
E whakaaro ana a Nasr he mea tika ko nga kairangahau katoa e whakaae ana me te whai i te "teori o te matekore" me tino whakapau kaha me te tino ngakau me te wairua ki te Hakarameta. Koinei te tino taurangi mo te urunga o te matauranga pono. I roto i te mahi, kaore tenei e whakaaetia e nga kairangahau katoa engari ko nga Karaitiana karakia, Buddhists, me nga Mahometa. I roto i te ao whakapae, kaore e taea te tino marama. (Nasr 122:2003)
I roto i nga whakaaro o Schuon me ana akonga, ko te "whakaaro mo te matekore" kua whakatakotoria hei ao katoa, e tohu ana i tana tino whakaaturanga i roto i a Ihirama. Ko te whainga o te ao whanui he whakakotahi i nga tikanga me nga kawa o nga karakia katoa. Mai i te timatanga, i whakaaro a Schuon ko Ihirama anake te huarahi ki te mutunga, ara ko te "Theology of Immortality", "Eternal Reason" ranei.
“Te matekore o te Karakia.” I roto i ana akoranga ka waiho e ia te "Hakapono Matemate" ki runga ake i nga ture tapu, kaore i herea e nga anga.
I nga tau whakamutunga o tona oranga, ka heke a Schuon ki Amerika. I roto i tana ariā o te ao, ka puta ano nga whakaaro hou mo nga kawa, e kiia nei ko "Cult" i te reo Ingarihi. He rereke tenei kupu i te tikanga o te kupu "Sect". Ko te tikanga o te "Sect" he roopu iti e whakapono ana he whakapono ke atu i te nuinga o te ao, me nga whakaaro me nga tikanga. Ka noho tawhiti atu ia i te hunga e mau ana ki te karakia auraki. Ko nga mema o te "karakia" he roopu iti o te hunga e piri ana ki nga karakia kore e horahia me nga whakaaro nanakia. (Oxford, 2010)
Ma te whakamaori i te kaupapa o te "Theology of Immortality of Religions", ka taea e tatou te wehewehe e toru nga waahanga:
a. Ua niuhia te mau haapaoraa monotheisme atoa i nia i te hoêraa o te Atua;
b. Te whakaaturanga o waho me te mauri o roto o nga karakia;
c. Te whakaaturanga o te kotahitanga me te whakaaro nui i roto i nga karakia katoa. (Legenhausen 242:2003)
4. TE WHAKATAHITANGA O TE ATUA ME TE RANGATIRATANGA O NGA KARAKIA
Ko te whakaakoranga a Schuon, me tona whakaaro whakararu ki nga rereketanga o te whakapono, e kore e tuku i ana kerēme me ana tautohetohe ki runga i te hunga whakapono ki nga tikanga o ta ratou ake karakia. (Schuon, 1981, p. 8) Ko te whakaaro o te hunga whai i tana whakaakoranga ko te noho kore he ahua o te manawanui, me te tika me te kore whakaaro, ka whakaae ki nga rereketanga o te whakapono o etahi atu hapori. Te mauri o
he tino rite te whakaako ki nga whakaaturanga o te Sufism. Heoi ano, he rereke te ahua o waho o te ture Ihirama me te Sufism. No reira, ka piri a Schuon me nga kaitautoko o tana whakaakoranga ki te kaupapa o te noho rerekee o te whakapono me te whakapono. Ko te ahuatanga nui o nga rereketanga ka puta mai i te ahua o te whakaaturanga, mo te whakaaturanga o waho me roto. Ko nga tangata pono katoa e whakapuaki ana i to ratou whakapono, na roto i nga mea o waho, e kore e arahi ki te whakamaoritanga o nga ahua, engari me hono ki te tino o nga whakapono o te hunga ngaro i roto i te karakia. Ko te whakaaturanga o waho o te "Ture Islamic" he kohinga o nga ariā, te whakaaro nui me nga mahi mo te whakamoemiti ki te Atua, e pa ana ki te tirohanga o te ao me te ahurea o te hapori, a ko te whakaaturanga miiharo e mau ana i te tino tino o te karakia. Ko tenei whakatakotoranga e pa ana ki te whakaaturanga o waho me o roto kare e kore ka puta nga whakatau o nga tautohetohenga tahi i waenga i nga whakapono me nga karakia, engari kia tae ki te whakaaro o te kotahitanga i waenganui i nga karakia me aro atu ki te mauri o nga whakapono taketake.
Ua papai o Martin Lings e: “E au te feia e tiaturi ra i te mau haapaoraa taa ê i te mau taata i raro i te hoê mou‘a. Ma te piki, ka eke ki runga." (“Khojat”, pukapuka #7 p. 42-43, 2002) Ko te hunga i eke ki te tihi me te kore e haere ki reira ko nga tohunga ngaro - he hunga mohio e tu ana i te turanga o nga karakia kua tutuki kee te kotahitanga, he hua o te whakakotahitanga ki te Atua. .
Ki a Schuon, he kino te whakatau i tetahi tirohanga whakatepe mo te whakapono (Schoon p. 4, 1984), engari ko te whakapono ki te pono o tetahi karakia ehara i te huarahi ki te ora. (Schuon p. 121, 1987) E whakapono ana ia kotahi tonu te huarahi whakaora mo te tangata; he pono te whakaaturanga o nga Whakakitenga maha me nga tikanga. Ko te hiahia o te Atua te putake o te rereketanga e arahi ana ki to ratou kotahitanga tuatahi. Ko nga whakaaturanga o waho o nga haahi ka waihanga i te hototahitanga, me nga whakapono o roto o te whakaakoranga - whakakotahi. Ko te kaupapa o nga whakaaro a Schuon ko nga ahua o nga whakaaturanga o waho me o roto o te karakia. Ko te puna o te karakia pono, i tetahi taha, ko te whakakitenga a te Atua, i tetahi atu, ko te maaramatanga i roto i te tangata, ko ia hoki te pokapū o te ao katoa.
Ma te whakamaori i nga korero a Schuon, ka korero a Nasr mo te awangawanga o roto o Schuon e pa ana ki nga ahuatanga whakahirahira i roto i ana whakaakoranga, me te kore e marama i te taha wairua. Ko tona whakaaro ano ko te whakakitenga o waho o nga karakia e kawe ana i te whakaaro mo te kotahitanga o te Atua, e ai ki nga momo karakia, nga whakaaro, te taiao me nga kaupapa o o ratou tangata, ka hanga te mooni o ia tangata. Ko te ngako o nga matauranga katoa, nga tikanga, nga tikanga, nga mahi toi me nga whakataunga whakapono he rite tonu nga whakaaturanga puta noa i nga taumata o te rererangi o te tangata. E whakapono ana a Schuon he taonga huna kei roto i nga karakia katoa. E ai ki a ia, kei te hora haere a Ihirama ki te ao na te mea i ahu mai tona uara i te puna mutunga kore. E whakapono ana ia ko te ture Ihirama, mai i te tirohanga o tona hiranga me tona uara, e tohu ana i te uara nui, e kitea ana i roto i te waahi o te tangata whanui i roto i te katoa o nga kare-a-roto me etahi atu kare-a-roto, he whanaunga. (Schoon 26:1976) Na te Atua i hanga me te whakaatu i nga ahua o te rangi me nga Whakakitenga na roto i nga momo karakia. I roto i nga tikanga tuku iho ka whakaatu ia i ona ahuatanga hei whakaatu i tona hiranga tuatahi. No reira, ko te tini o nga karakia te hua tika o te taonga mutunga kore o te oranga o te Atua.
Te faaite ra te taote Nasr i roto i ta ’na mau ohipa aivanaa e: “Ua riro te ture Ihirama ei hi‘oraa no te faatupu i te au maite e te hoêraa i roto i te oraraa o te taata.” (Nasr 131: 2003) Ko te noho i runga i nga ture o te ture Ihirama, i te whai i nga kaupapa o waho me o roto, ko te tikanga tenei kei te noho me te mohio ki te tino tikanga o te oranga. (Nasr 155:2004)
5. TE WHAKAMAHI I TE TINO O TE KOE I NGA KARAKIA
Ko te hunga e mau ana ki nga tikanga patereareha kei te pupuri i te tuhinga whakapae mo te noho tahitanga o roto i te tuatahi i huna i waenga i nga haahi. E ai ki a ratou, ko te tini i roto i te ahua o te tangata e kitea ana he whakaaturanga whakahirahira o te ao me te ahua o waho o te karakia. Ko te putanga o te pono katoa te turanga o te kotahitanga. Ko te tikanga, ehara tenei i te kii ki te whakahawea me te whakaiti i nga ahuatanga takitahi me nga rereketanga i waenga i nga karakia. Ka taea te kii: "Ko taua kotahitanga o te Atua - te turanga o nga momo karakia - ehara i te mea ke atu i te tino tino - he ahurei me te kore e taea te whakakore. E mea tia ia tapao-atoa-hia te mau taa-ê-raa o te haapaoraa tataitahi, o te ore e tia ia faaorehia aore ra ia haafaufaa ore.” (Nasr 23:2007)
I runga i te patai mo te kotahitanga i waenganui i nga karakia, ka kii a Schuon ko te whakaaro nui o mua ka kawe mai i te tapu, ehara i te whakakitenga: tuatahi - "Kaore he tika i runga ake i te pono o te Atua" (Schuon 8: 1991); tuarua, ko nga rereketanga i waenganui i nga tikanga tuku iho ka ruarua te hunga whakapono mo te pono o te whakaaro nui tonu. Ko te pono o te Atua - he mea taketake me te kore e taea te whakakore - ko te mea anake ka puta te wehi me te whakapono ki te Atua.
6. NGA WHAKAARO MATUA O NGA KAITANGA O TE KAUPAPA O TE TUPURANGA O NGA IWI.
6. 1. TE WHAKATAKITANGA O TE Clash of Civilizations Theory Samuel Huntington – he tangata whakaaro me te kaimätai hapori o Amerika, te kaihanga o te kaupapa “Clash of Civilizations” (he ahorangi i te Whare Wananga o Harvard me te kaiwhakahaere o te Organisation for Strategic Studies in America) i te tau 1992 i whakaatu. te ariā "Clash of Civilizations". Ko tana whakaaro i rongonuihia i roto i te maheni " Kaupapahere Whenua ke". Ko nga urupare me te hiahia ki tana tirohanga kua whakaranuhia. Te faaite ra te tahi pae i te anaanatae hohonu, te patoi u‘ana ra vetahi i to ’na mana‘o, e te maere mau ra vetahi. I muri a‘e, ua hamanihia te mana‘o i roto i te hoê buka rahi i raro a‘e i te hoê â upoo parau “The Clash of Civilizations and the Transformation of World Order.” (Abed Al Jabri, Muhammad, History of Islam, Tehran, Institute of Islamic Thought 2018, 71:2006)
Ka whakawhanake a Huntington i te tuhinga whakapae mo te whakawhanaungatanga pea o te ao Ihirama me te Confucianism, ka puta he taupatupatu ki te ao o te Tai Hauauru. Ki a ia ko te rautau 21 te rautau o te tukinga i waenga i nga iwi o te Tai Hauauru me te Ihirama me te Confucianism, me te whakatupato i nga rangatira o nga whenua Pakeha me Amerika kia noho rite mo te pakanga ka taea. Ka tohutohu ia mo te hiahia ki te aukati i te hononga o te ao Ihirama me te Confucianism.
Ko te whakaaro o te ariā e arai ana ki nga tohutohu ki nga kaunihera o te ao o te Tai Hauauru ki te pupuri me te whakapumau i to raatau mahi rangatira. Ko te ariā a Huntington hei kaupapa hou e whakamarama ana i nga whanaungatanga o te ao i muri i te hinganga o te Soviet Union i te wa o te Bipolar West, East, North and South e whakaatu ana i te whakaakoranga o nga ao e toru hei matapaki. Ka tere te hora ohorere, ka mihihia me te aro nui, e kii ana te whakaakoranga i tona ahua tika i roto i nga ahuatanga e pa ana te ao ki te koretake na te kore o te paradigma tika. (Toffler 9:2007)
Te na ô ra Huntington e: “Ua farii te ao no te pae Tooa o te râ i te tau o te Tama‘i toetoe e te communisme mai te hoê enemi haavare, ma te pii i te reira ‘communism heretique’. I teie mahana, te hi‘o nei te mau Mahometa i te ao Tooa o te râ mai to ratou enemi, ma te pii i te reira “te pae tooa o te râ”. Ko te tikanga, ko te Huntington Doctrine he tangohanga o nga tautohetohe me nga korerorero nui mo te whakakino o te communism i roto i nga porowhita torangapu o te Tai Hauauru, me nga kaupapa e whakamarama ana i te whakahokinga mai o te whakapono ki a Ihirama, e whakatau ana i nga huringa. Hei whakarāpopototanga: ko te ariā e whakaatu ana i te whakaaro ka puta he pakanga makariri hou, na te tukinga i waenganui i nga iwi e rua. (Afsa 68:2000)
Ko te putake o te whakaakoranga a Huntington i ahu mai i te mea ka mutu te pakanga makariri – he wa pakanga whakaaro ka mutu, ka timata i te waa hou, ko te korero matua ko te kaupapa o te tukinga i waenga i nga iwi. I runga i nga waahanga ahurea, ka tautuhia e ia te oranga o nga iwi e whitu: Western, Confucian, Japanese, Islamic, Indian, Slavic-Orthodox, Latin American me Awherika. E whakapono ana ia ki te whakaaro ki te huri i nga tuakiri o te motu, e aro ana ki te whakaaro ano ki nga hononga o te kawanatanga me te aro nui ki te whakawhanui i nga whakapono me nga tikanga tuku iho. Ko te maha o nga mea e whakatau ana i te huringa ka whai waahi ki te paheketanga o nga rohe torangapu, a, i tetahi atu taha, ka hangaia nga waahanga nui o te taunekeneke i waenga i nga iwi. Ko te putake o enei pakarutanga kei waenga i nga iwi o te Tai Hauauru, i tetahi taha, me te Confucianism me Ihirama, i tetahi atu. (Shojoysand, 2001)
6. 2. TE KAIWHAKAPUTANGA I WAENGANUI I NGA HUI IWI KI TE WHAKAARO A HUNTINGTON.
I roto i ana mahi, he mea whakahirahira a Huntington ki nga iwi maha o te ao me te tohu me te whakamaarama i te taupatupatu i waenganui i nga iwi matua e rua - te Ihirama me te Hauauru. I tua atu i te pakanga kua whakahuahia, ka aro ano ia ki tetahi atu, ka kii ko te "whawhai i waenga i nga iwi." Hei karo, ka whakawhirinaki te kaituhi ki te whakaaro o te whakakotahitanga o nga kawanatanga i runga i nga tikanga me nga whakapono noa. E whakapono ana te kairangahau he pakari te whakakotahitanga o tenei turanga me etahi atu iwi ka mohio he mea nui te tauira. (Huntington 249:1999)
I whakapono a Huntington kei te ngaro haere te ao o te Tai Hauauru. I roto i te pukapuka "Ko te tukinga o nga iwi me te huringa o te ao" ka whakaatuhia e ia i roto i te ahua o te hoahoa te ra o te ao Karaitiana o te Tai Hauauru mai i te tirohanga o te ahuatanga torangapu me te ahua wairua o te taupori. E whakapono ana ia kei te heke haere nga ope torangapu, ohaoha me nga hoia, ka whakatauritea ki etahi atu iwi, ka puta nga uauatanga rereke - te iti o te whakawhanaketanga ohaoha, te taupori kore mahi, te kore mahi, te tarepa o te tahua, te iti o te hinengaro, te whakahekenga o nga moni penapena. Ko te hua o tenei, i roto i te maha o nga whenua o te Tai Hauauru, i roto i enei ko Amerika, he raruraru hapori, i roto i te hapori e tino kitea ana te hara, he raruraru nui. Ko te toenga o nga iwi kei te huri haere, a, i nga tau e haere ake nei ka heke te awe o te Tai Hauauru. Mo te 400 tau te mana o te hauauru kaore i tautohetohe, engari i te hekenga o tona mana, ka roa pea te roa o te rau tau. (Huntington 184:2003)
E whakapono ana a Huntington kua whanake te ao Ihirama i roto i nga rau tau kua hipa, na te tipu haere o te taupori, te whanaketanga ohaoha o nga whenua Ihirama, te awe torangapu, te puta mai o te kaupapa Ihirama, te hurihanga Ihirama, nga mahi a nga whenua o te Rawhiti… mo etahi atu iwi, e whakaatu ana i te ao o te Tai Hauauru. Ko te hua o tenei, ka ngaro haere te mana o te ao o te Tai Hauauru, ka nui ake te mana o Ihirama. Ko te tohatoha ano o te awe kia mohiohia e te ao tuatoru: ko te neke atu i te tikanga o te ao me nga mate ohaoha ka puta mai, ka whai ranei i te ahua o te awe o te Tai Hauauru kua noho mo nga rautau maha. Kia puta ai te pauna i roto i te whanaketanga o te ao, he mea tika kia whakaarohia ano e te Hauauru me te whakarereke i te huarahi o ana mahi, i runga i te hiahia ki te pupuri i tana mahi rangatira - ka arahi ki te whakaheke toto. (Huntington 251:2003)
E ai ki a Huntington, kua neke te ao o te ao i raro i te awe o nga mahi torangapu o te mana rangatira, na reira, i nga tau whakamutunga o te rau tau hou, kua kitea nga taupatupatu me nga pakanga. Ko te rereketanga i waenga i nga iwi ka arahi ki te whakarereketanga o te mohiotanga, ka piki ake te awe o nga whakapono whakapono, he huarahi ki te whakakii i te waatea. Ko nga take mo te oho ake o te ao, ko te ahua pohehe o te Tai Hauauru, ko nga ahuatanga o nga rereketanga ohaoha me te tuakiri ahurea o nga iwi. Ko nga hononga kua wehea i waenga i nga iwi kua whakakapihia i tenei ra e nga rohe torangapu me nga whakaaro o te wa o te Pakanga Matao. Ko enei hononga he whakaritenga mo te whakawhanaketanga o nga raru me te whakaheke toto.
Ko Huntington, e whakaatu ana i tana whakapae e pa ana ki te tukinga me te iwi Ihirama, e whakapono ana ko tenei wa ko te wa o nga huringa o te ao. Ma te tohu ki te pakaruhanga o te Hauauru me te Orthodoxy, te whanaketanga o nga iwi Ihirama, te Rawhiti o Ahia, Awherika me Inia, ka hoatu e ia he take ki te whakatau mo te puta mai o te tukinga i waenga i nga iwi. E whakapono ana te kaituhi kei te puta te tukinga o te ao na te rereketanga o te iwi tangata. E whakapono ana ia ko te whanaungatanga i waenga i nga roopu rereke o nga iwi he kino, he kino ano hoki, a kaore he tumanako o te huringa. Ko te kaituhi he tino whakaaro mo te patai mo te hononga i waenga i a Ihirama me te Karaitiana o te Hauauru, na, me o raatau taunekeneke rereke, i runga i te whakakore i nga rereketanga, ka arahi ki te kino. Ka taea e tenei te raruraru me te raruraru. E whakapono ana a Huntington ko te tukinga a muri ake nei kei waenganui i te hauauru me te Confucianism i honoa ki a Ihirama tetahi o nga mea tino nui rawa atu e hanga ana i te ao hou. (Mansoor, 45:2001)
7. HE WHAKAMAHI
Ka tirohia e tenei tuhinga te ariā o te kotahitanga o nga karakia, e ai ki nga whakaaro o Schuon, me te ariā a Huntington mo te tukinga o nga iwi. Ko nga kitenga e whai ake nei ka taea: E whakapono ana a Schuon ko nga karakia katoa i ahu mai i te puna kotahi, ano he peara, ko te uho te turanga me te waho o tetahi ahuatanga rereke. Koia te ahua o waho o nga karakia, me te tino ngawari me te huarahi takitahi, e tohu ana i o raatau rereketanga. Ko te hunga piri ki te ariā a Schuon e kii ana i te pono o te Atua kotahi e whakakotahi ana i nga karakia katoa. Ko tetahi o ratou ko te tohunga-kairangahau a Dr. Nasr. Ki a ia ko nga taonga tuku iho o te putaiao no nga iwi Ihirama, kei roto nga matauranga mai i etahi atu iwi, e rapu ana i o raatau whakapapa hei puna korero matua. Ko nga maataapono o nga turanga o te ao Ihirama he ao me te mau tonu, ehara i te mea no tetahi waa. Ka kitea i roto i te ao o te hitori o Ihirama, te pūtaiao me te ahurea, me nga whakaaro o nga tohunga whakaaro me nga whakaaro a Ihirama. A, i runga i te maapono o te ao kua whakawaeheretia ki roto, ka waiho hei tikanga tuku iho. (Alami 166:2008)
E ai ki nga whakaaro o Schuon me nga tohunga tuku iho, ka taea e te iwi Ihirama te eke ki tona tihi ka whakaatu ana i te pono o Ihirama i nga wahanga katoa o te oranga o te tangata. Kia tupu ai te ao Ihirama, me rua nga ahuatanga ka puta:
1. Whakahaerehia he tātaritanga arohaehae mo te whakahou me te whakahou;
2. Te kawe i te whakaoranga Ihirama i roto i te ao whakaaro (whakaora i nga tikanga tuku iho). (Nasr 275:2006)
Me tohu ko te kore e mahia etahi mahi, ka tutuki te kore; e tika ana kia huri te hapori i runga i nga tikanga o nehe me te tumanako kia mau tonu te mahi pai o nga tikanga. (Legenhausen 263:2003)
Ko te ariā a Schuon i roto i te maha o nga keehi he ahua whakatupato, e whakatupato ana i te ao o te Tai Hauauru ki nga raruraru kore e taea te karo me nga raruraru ka whai ake. Kei te haere tahi ano tenei tirohanga me te nui o te koretake. Ko te kaupapa o nga karakia katoa he tautohetohe ma te tohu ki te pono o te ao ahakoa te tini o nga rereketanga. Koia te take i haere tahi ai te ariā a Schuon me te koretake. Ko te hiranga o te karakia mai i te tirohanga a te hunga piri ki nga tikanga tuku iho te turanga, te turanga o te karakia me te mahi. Ko nga whakapae me te mauri o nga haahi whakapono kotahi, tae atu ki te hunga e mau ana ki nga tikanga tuku iho, ka waiho hei turanga mo te hinga i nga whakaaro whakakeke. Ko te mea pono e whakaatu ana i te kore whakaae ki nga rereketanga o nga whakaakoranga whakahē, me te kore e pai ki te pono o nga karakia. (Mohamadi 336:1995)
Ka whakaaetia e te hunga whai i nga tikanga tuku iho te whakapae tuatahi i runga i ta ratou hanga i te ariā o te kotahitanga o te Atua. Ko te whakapae e whakakotahi ana i te matauranga mo te whakaaturanga o te kotahitanga o te Atua, e tohu ana i te huarahi ki te whakakotahitanga ma te pono o te ao.
E tika ana kia arohia nga whakaaro katoa na te pono kei roto. Ko te whakaae ki te whakaaro o te tini o nga karakia he mea hou, he rereke ki te whakapae o runga ake nei. Ko te whakaaro o te tini kare e hototahi, he aukati i te whakaakoranga a Ihirama, na te whakaaturanga o tona kanorau ahurea e mahi ana ki nga tangata katoa. I te mea ko tenei te take o te rerekeetanga o nga karakia (Ihirama me etahi atu tikanga), ka puta he raruraru ahurea. (Legenhausen 246:2003) Ko te rangirua o tenei whakapae i ahu mai i te whakaaturanga o waho, o roto hoki o nga karakia. Ko ia karakia i roto i tona kounga e tohu ana i te katoa - "kaore e taea te wehewehe", ko ona waahanga kaore e taea te wehe tetahi ki tetahi, a ka he te whakaaturanga o ia tangata. E ai ki a Schuon, ko te wehewehenga o nga whakaaturanga o waho me o roto na te whanaketanga o Ihirama. Ko tona rongonui me te awe na te nui o te uara o te ture Ihirama, engari ko te whakapae i te katoa he tino raruraru. I tetahi atu taha, ko te rite o nga karakia ki a Ihirama, mai i te tirohanga o to ratau tino, kaore he tikanga o te mutunga o Ihirama. Kia whakahuahia nga whakaaro nui - nga tohunga o te kura o nga tikanga tuku iho, penei i a Guénon me Schuon, i whakarere i o raatau karakia, i whakaae ki a Ihirama, tae noa ki te whakarereke i o raatau ingoa.
I roto i te ariā o te tukinga o nga iwi, ka whakarārangihia e Huntington etahi tohenga taunakitanga. E whakapono ana ia ki te noho rerekee i waenga i nga iwi, ehara i te mea he waahanga tuuturu, engari he kaupapa whanui, tae atu ki te hitori, te reo, nga tikanga, nga tikanga me te whakapono. He rereke nga mea katoa i a raatau ano na te rereketanga o te whakaae me te mohio o te noho, me te hononga i waenga i te Atua me te tangata, te tangata takitahi me te roopu, te tangata whenua me te kawanatanga, nga matua me nga tamariki, te tane me te wahine… He aa hohonu enei rereketanga. a he mea nui ake i nga tikanga whakaaro me nga tikanga torangapu.
Oia mau, na te mau taa-ê-raa i rotopu i te mau nunaa i faatupuhia e te mau tama‘i e te mau aroraa teimaha roa, o tei ite-papu-hia te mau taa-ê-raa e vai ra, e tupu ai te mana‘o e te vai ra te hoê aroraa. I tetahi atu taha, ko nga huringa ohorere o te ao me te whakawhanaketanga o nga hononga o te ao ko te take o te mataaratanga o te ao me te kite i te noho o nga rereketanga i waenga i nga iwi. Ko te nui ake o nga hononga-a-iwi ka puta te whanaketanga o nga ahuatanga penei i te manene, te here ohaoha me te whakangao rawa. Ka taea te whakatau ko te ariā a Huntington e pa ana ki te taunekeneke i waenga i te ahurea me te mahi a te iwi, kaua ki nga whakaaro ngaro.
Ko te tikanga rangahau e pa ana ki nga whakaaro a Schuon, e tino whakanui ana i te kotahitanga o te Atua o nga haahi i hanga i runga i te ahua o roto. Tae noa ki tenei wa, kare ano te tuhinga whakapae i whakawhiwhia ki te ao katoa na te ngangautanga o nga mahi torangapu me nga hoia ki nga waahi maha o te ao, e kore e taea te whakatinana wawe.
I roto i te ao o nga whakaaro, ko te mohiotanga o te whakapono me nga whakaaro o Schuon e arahi ana ki te tuhinga whakapae mo te kotahitanga o te Atua, i te ao mahi ka kitea e te tangata nga rangirua me te kore e taea te mohio ki tana whakaakoranga. I roto i te meka, ka peitahia e ia he pikitia tino pai mo te whakaaro rite i waenga i nga tangata. Ko Huntington i roto i tana ariā, i runga i nga ahuatanga ohaoha, hapori me te ahurea, e whakaatu ana i te tino tirohanga o te mooni i roto i nga keehi o te ao. Ko te putake o ana whakatau he mea hanga e nga mahi o mua me te tātari tangata. Ko nga whakaaro whakapono a Schuon te kaupapa tino pai mo te kotahitanga o te ao.
Ko te ariā a Huntington, i ahu mai i nga ahuatanga ohaoha, hapori me nga tikanga, he mea nui, he mea nui, e whakaatu ana i tetahi o nga take maha o nga taupatupatutanga o te ao.
Ko te ahunga o te ao hou, tae atu ki nga huringa ohaoha me nga huringa hapori, ka hanga tikanga mo te wehe i nga tuakiri o naianei me te whakarereke i to raatau waahi. Kei te kitea te ahua o te wehewehenga i te ao uru. I tetahi taha, ko te Tai Hauauru kei te taumata teitei o tona mana, i tetahi atu, kua heke te awe i runga i te aukati ki tona mana rangatira, me nga ahurea rereke mai i te Tai Hauauru ka hoki mai ano ki o raatau ake ahuatanga.
Ko tenei ahuatanga whakamiharo kei te piki ake tona awe, ka tutuki i te kaha kaha o te hauauru ki etahi atu mana kore-hauauru, e tipu haere tonu ana me o raatau mana me te maia.
Ko etahi atu ahuatanga ko te whakahohonutanga i nga rereketanga o te iwi ki nga ahuatanga ohaoha me nga kaupapa torangapu. He whakaritenga tenei mo te whakaoti rapanga uaua ake, me te houhanga rongo i waenga i nga iwi.
I roto i nga huihuinga o nga iwi, ka whakaatuhia he take taketake mo te hiahia mo te rangatiratanga o te tuakiri. Ehara tenei i te ahuatanga ka ngawari ki te whakatauira na te rerekeetanga o nga ahuatanga o te motu. He uaua ake te noho hei hawhe-Karaitiana, hawhe-Mahometa ranei, na te mea he kaha ake te mana o te karakia i te tuakiri o te motu, e wehewehe ana ia tangata i tetahi atu.
LIANGI
I te reo Pahia:
1. Avoni, Golamreza Hard Javidan. WHAKAARO MURE ORE. mo te rangahau me te Whanaketanga Putaiao Tangata, 2003.
2. Alamy, Seyed Alireza. TE KIMI RANGI KI TE WHAKAMAHI KI TE WHAKAMAHI ME TE WHAKAMAHI I TE WHAKAMAHI A SEYED HOSSAIN NASR. // History
and Islamic Civilization, III, kahore. 6, ngahuru me te takurua 2007.
3. Amoli, Abdullah Javadi. TE TURE ISLAMIC I ROTO I TE MIRO O TE MAHI. 2.
ed. Com: Dr. for publ. "Raja", 1994.
4. Afsa, Mohammad Jafar. TE WHAKAARO O TE TAKARANGA O NGA TANGATA. // Kusar (cf.
Tikanga), Akuhata 2000, no. 41.
5. Legenhausen, Muhammad. HE AHA AHAU HE WHAKAMAHI KAUPAPA? WHAKAARO KI
NGA WHAKAARO ME NGA WHAKAARO O NGA KAUPAPA TUARUA / trans. Mansour Nasiri, Khrodname Hamshahri, 2007.
6. Mansoor, Ayub. TE tukitukinga o nga iwi, te hanga hou
ORDER AO / whakawhiti. Saleh Wasseli. Assoc. mō tōrangapū. pūtaiao: Shiraz Univ., 2001, I, no. 3.
7. Mohammadi, Majid. TE WHAKAMAHI KI TE KARAKIA NEI. Tehran: Kattre, 1995.
8. Nasr, Seyed Hossein. ISLAM ME NGA UAUA O TE TANGATA NEI / trans.
Enshola Rahmati. 2. ed. Tehran: Tari Rangahau. me te publ. "Suhravardi", hotoke 2006.
9. Nasr, Seyed Hossein. TE HEI MO TE TAPU PUTAU / trans. Hassan Miandari. 2. ed. Teheran: Kom, 2003.
10. Nasr, Seyed Hossein. KARAKIA ME TE ORDER OF NATURE / trans. Enshola Rahmati. Tehera, 2007.
11. Sadri, Ahmad. KO TE MOE A HUNTINGTON TE WHAKAARO. Teheran: Serir, 2000.
12. Toffler, Alvin and Toffler, Heidi. WAR AND ANTI-WAR / trans. Mehdi Besharat. Tehera, 1995.
13. Toffler, Alvin and Toffler, Heidi. TE HUI HOU / trans. Mohammad Reza Jafari. Teheran: Simorgh, 1997.
14. Huntington, Hamuera. TE AO IHIRAMA O TE WANANGA
TE WHAKAMAHI ME TE WHAKATAUTANGA O TE AO / trans. Raffia. Tehera: Inst. mo te karakia. rangahau, 1999.
15. Huntington, Hamuera. TE WHAKAARO O TE TAKARANGA O NGA TANGATA / trans. Mojtaba Amiri Wahid. Tehera: Min. i runga i nga mahi o waho me te ed. PhD, 2003.
16. Chittick, Wiremu. INTRODUCTION TO SUFISM AND ISLAMIC MYSTICISM / trans. Jalil
Parvin. Tehran: Kei a au a Khomeini i te huarahi. inst. me te hurihanga Islamic.
17. Shahrudi, Morteza Hosseini. TE WHAKAMAHI ME TE PUTANGA O TE KARAKIA. 1.
ed. Mashad: Aftab Danesh, 2004.
18. Shojoyzand, Alireza. TE WHAKAARO O TE TAKARANGA O NGA TANGATA. // Whakaata whakaaro, 2001, no. 16.
19. Schuon, Fritjof, Sheikh Isa Nur ad-Din Ahmad. TE PEA O TE ISLAM UHAERE, trans. Mino Khojad. Tehran: Tari Rangahau. me te publ. "Sorvard", 2002.
I te reo Ingarihi:
20.OXFORD ADVANCED Learner'S DICTIONARY. 8th ed. 2010.
21.Schuon, Frithjof. ESOTERISM AS MĀTĀPONO ME TE ARA / Transl. Wiremu Stoddart. London: Perennial Books, 1981.
22.Schuon, Frithjof. ISLAM ME TE WHAKAARO WHAKAARO. Al Tajir Trust, 1976.
23.Schuon, Frithjof. LOGIC AND TRANSCENDENCE / Whakamaori. Peter N. Townsend. Rānana: Perennial Books, 1984.
24.Schuon, Frithjof. NGA PAKAKA O TE TANGATA. Bloomington, Ind: World Wisdom Books, 1991.
25.Schuon, Frithjof. NGA TIROHANGA WAIRUA ME NGA MEKA TANGATA / Transl. PN Townsend. London: Perennial Books, 1987.
26.Schuon, Frithjof. TRANSCENDENT UNITED OF RELIGION. Wheaton, IL: Theosophical Publishing House, 1984.
Whakaahua: Pikitia He kauwhata whakapae-poutū e tohu ana i te hanganga o nga karakia, e ai ki nga kaupapa e rua (cf. Zulkarnaen. The Substance of Fritjohf Schuon's Thinking about the Point of Religions. – In: IOSR Journal of Humanities and Social Science (IOSR- JHSS) Volume 22, Putanga 6, Ver.
Notes:
Kaituhi: Dr. Masood Ahmadi Afzadi, Ass.Prof. Whakataurite Religions and Mysticism, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran, [email protected]; &Dr. Razie Moafi, Kaiawhina Putaiao. Te Whare Wananga o Islamic Azad, Te Peka Rawhiti o Tehran. Tehera. Iran
Te whakaputanga tuatahi ki te reo Bulgarian: Ahmadi Afzadi, Masood; Moafi, Razie. Religion's In Today's World – Mutual Understanding Or Conflict (I te whai i nga whakaaro o Fritjof Schuon raua ko Samuel Huntington, mo te maaramatanga, te tukinga ranei i waenganui i nga karakia). – I roto i: Vezni, numera 9, Sofia, 2023, api 99-113 {iritihia mai te reo Peresia na roto i te reo Bulgaria na te taote Hajar Fiuzi; ētita pūtaiao o te putanga Bulgarian: Prof. Dr. Alexandra Kumanova}.
