Воспоставувањето на територијален суверенитет за секоја држава во светот е неопходност, токму во тој поглед Азербејџан, со враќањето на контролата врз Нагорно-Карабах во септември по молскавична офанзива, може да тврди дека се обидувал да го врати својот територијален суверенитет изгубен во текот на претходниот конфликт. Повторното освојување може да се гледа како легитимен одговор на неприфатливата статус кво ситуација која владееше во регионот долги години, и како манифестација на меѓународното право на секоја земја да го гарантира својот територијален интегритет. Регионалната стабилизација е суштински елемент за Азербејџан. Повторното освојување на Нагорно-Карабах може да се толкува како обид да се врати регионалната рамнотежа и да се стави крај на постојаниот извор на тензии. Во оваа светлина, Азербејџан може да тврди дека е неопходен цврст став за да се обезбеди стабилност и безбедност во регионот.
Дополнително, неодамнешната одлука на Азербејџан да го одбие учеството во разговорите за нормализација со Ерменија, планирани да се одржат во САД во ноември, ги зголеми тензиите. Азербејџан се повикува на „делумна“ позиција од Вашингтон, со што се истакнува сложеноста на сојузите во регионот. Одбивањето на Баку да се вклучи во преговорите е директен одговор на настаните од 19 септември, што укажува дека сегашната ситуација бара опиплив напредок на патот кон мирот за да се врати нормализацијата на односите.
Американскиот одговор и ризиците од губење на медијацијата
Реакцијата на американскиот советник за национална безбедност, г-дин О'Брајан, го нагласува цврстиот став на САД кон Азербејџан по настаните од септември. Откажувањето на посетите на високо ниво и осудата на дејствијата на Баку ја истакнуваат одлучноста на Соединетите Држави да се залагаат за конкретен напредок кон мирот. Сепак, одговорот на азербејџанското Министерство за надворешни работи, кој сугерира дека овој едностран пристап може да предизвика САД да ја загубат улогата на посредник, ги истакнува геополитичките ризици својствени за оваа ситуација.
Вклучување на Европската Унија и повеќе пречки
Рундите на преговори меѓу ерменскиот премиер Никол Пашинијан и азербејџанскиот претседател Илхам Алиев, со посредство на Европската унија, ја одразуваат сложеноста на ситуацијата. Сепак, одбивањето на Илхам Алиев да учествува во преговорите во Шпанија, наведувајќи ја пристрасната позиција на Франција, покренува прашања за способноста на ЕУ да игра неутрална посредничка улога. Првично планираното присуство на претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, придружуван од францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Олаф Шолц, ја нагласува важноста на европското посредување.
Хуманитарни предизвици и перспективи за мировен договор
Територијалниот конфликт околу Нагорно-Карабах, масовното раселување на населението и бегството на повеќе од 100,000 Ерменци во Ерменија ги истакнуваат главните хуманитарни предизвици поврзани со конфликтот. Никол Пашинијан, ерменскиот премиер, ја потврдува желбата на Ереван да потпише мировен договор во наредните месеци, и покрај сегашните тешкотии. Лидерите на двете поранешни советски републики ја покренаа можноста за сеопфатен мировен договор до крајот на годината, но тоа во голема мера ќе зависи од решавањето на геополитичките пречки и подготвеноста на сите страни да се договорат. се вклучи конструктивно во преговарачкиот процес.
Приоритет на националниот суверенитет
Односот на Азербејџан кон меѓународните медијации, вклучително и недовербата кон медијацијата која Франција ја смета за „пристрасна“, може да се толкува како заштита на националниот суверенитет. Овој став може да го одрази верувањето дека клучните одлуки поврзани со решавање на конфликти треба да се носат независно, а со тоа да се зачува националната автономија и да се избегне штетното надворешно мешање.
Длабоката сложеност на конфликтот меѓу Азербејџан и Ерменија. Динамиката во игра, обликувана од страсни домашни реакции, разновидни меѓународни интервенции и сложени регионални импликации, создаваат геополитички пејзаж кој постојано се менува. Хуманитарните предизвици кои произлегуваат од конфликтот, како што се масовното раселување на населението, ја истакнуваат итноста за усогласена акција.
Јасно е дека медијацијата во овој чувствителен регион мора да се прилагоди на нијансираната реалност, земајќи ги предвид длабоките национални чувствителности, барањата на меѓународната дипломатија и еклатантните хуманитарни императиви. Потрагата по трајно решение бара деликатна рамнотежа помеѓу овие различни фактори, а пречките за медијација ја нагласуваат потребата за стратешки и инклузивен пристап.
На крајот на краиштата, потрагата по мир во Нагорно-Карабах бара сеопфатна визија и подготвеност на сите вклучени страни да ги надминат разликите, да покажат флексибилност и решително да се вклучат во конструктивни преговори. Иднината на регионот ќе зависи од способноста на домашните и меѓународните актери вешто да се ориентираат кон овие сложености за да фатат пат кон трајно и мирно решение.
